Người dân Cuba viếng cố Lãnh tụ Fidel Castro tại nghĩa trang Santa Ifigenia ở Santiago de Cuba. Ảnh: AP/TTXVN |
Một số người dự đoán chắc chắn sẽ có các thay đổi sau sự mất mát đau thương này, trong khi một số khác phủ nhận khả năng sẽ có bất kỳ tiến triển nào và nói rằng di sản và các lý tưởng của vị lãnh tụ Cuba Fidel Castro sẽ tiếp tục là nền tảng xây dựng đất nước. Cho đến nay, chưa một câu trả lời nào được đưa ra. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, chủ nghĩa bảo hộ dâng cao, sự kết nối quốc tế ngày một tăng lên và xuất hiện các thay đổi trong bản đồ địa chính trị toàn cầu, tất cả các yếu tố này tạo ra các thách thức thực sự.
Sự ra đi của nhà lãnh đạo cách mạng Cuba Fidel Castro làm dấy lên nhiều tranh cãi về một loạt học thuyết trong dân chúng Cuba. Đối với nhiều người, sự chuyển biến là lẽ tự nhiên nhưng các lợi ích an sinh xã hội của hệ thống chủ nghĩa xã hội Cuba là không thể thương lượng. Cuba đang đứng trước bối cảnh phức tạp. Nền kinh tế đang đình trệ, các nguồn tài nguyên trở nên khan hiếm và Cuba đang thực sự rất cần các khoản đầu tư lớn. Tuy nhiên, các chỉ số xã hội của Cuba lại khá hơn nhiều quốc gia phát triển khác như tỷ lệ tử vong và tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh thấp, chương trình y tế và giáo dục được phổ cập miễn phí và các nhu yếu phẩm được nhà nước trợ cấp.
Phát biểu với Tân Hoa Xã, Abel Diaz, một công nhân ở La Habana, nói: “Các thay đổi đang tới gần, bao gồm thay đổi trong tỷ giá hối đoái. Năng suất phải được cải thiện trong tất cả các lĩnh vực. Sự tăng vọt của dòng vốn nước ngoài cũng sẽ thúc đẩy sự mở cửa ở Cuba”. Tuy nhiên, ông Diaz cho rằng những thay đổi như vậy là không hề mới bởi đó cũng là kết quả của nỗ lực đổi mới mô hình kinh tế-xã hội của Cuba vốn được tranh luận trong nhiều năm qua.
Nhà phân tích quốc tế Iroel Sanchez cho biết một quy trình để vạch ra kế hoạch phát triển chiến lược của Cuba trong tương lai vừa kết thúc. Các cuộc họp hội đồng nhân dân đã được tổ chức trên khắp cả nước hồi tháng 9/2016, khi đó, hàng trăm nghìn người Cuba đã thảo luận về 274 chính sách kinh tế và xã hội được đề xuất cho giai đoạn 2016-2021. Các chính sách này đã được phê duyệt hồi tháng 4/2016 tại Đại hội toàn quốc lần thứ VII của Đảng Cộng sản Cuba trong 2 văn kiện mới về kinh tế: “Định nghĩa về Mô hình kinh tế và Kế hoạch phát triển chủ nghĩa xã hội quốc gia” và “2030: Đề xuất triển vọng quốc gia, trụ cột và lĩnh vực chiến lược”. Ông Sanchez nói: “Các kế hoạch đưa ra nền tảng của mô hình đất nước mà người dân muốn xây dựng. Tất cả những gì được ghi trong văn kiện đó là đại diện cho sự đồng thuận tập thể”.
Tuy nhiên, thực tế việc nhà lãnh đạo Cuba Fidel Castro qua đời ở thời điểm khi ông Donald Trump sẽ sớm nhậm chức Tổng thống Mỹ cũng phải được tính đến khi phân tích tương lai của Cuba. Ông Sanchez nói: “Giới lãnh đạo ở Mỹ cho rằng họ có quyền chi phối Cuba. Về vấn đề này, họ có thể sử dụng nhiều biện pháp khác nhau. Tổng thống Barack Obama đã lựa chọn sử dụng nhiều biện pháp lôi kéo hơn trong khi không gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận. Trong khi đó, ông Trump dường như là đại diện của phe cực đoan nhất trong giới lãnh đạo”.
Chuyên gia chính trị Sanchez cho rằng nếu ông Trump đảo ngược tiến triển đạt được từ tháng 12/2014 trong quan hệ Mỹ-Cuba, thì căng thẳng giữa hai nước sẽ lại gia tăng. Theo ông Sanchez, nỗi đau buồn về sự ra đi của nhà lãnh đạo cách mạng Fidel Castro cho thấy quan điểm của người dân nước này. Ông nói: “Người dân Cuba đã gửi một thông điệp mạnh mẽ cho thấy sự đoàn kết của họ trước những lý tưởng của Fidel Castro. Điều có thể được cảm nhận ở Cuba ngày nay, đó là mong muốn tiếp tục những gì lãnh tụ Fidel đã xây dựng”.
Isabela Lopez, một sinh viên trẻ, bày tỏ sự trung thành với các lý tưởng của Fidel, giống như nhiều người cùng thế hệ với cô. Cô nói: “Giờ đây Fidel không còn nữa, nhưng trách nhiệm của chúng tôi còn lớn hơn trong việc tiếp tục con đường mà ông đã vạch ra”.
Một điểm quan trọng khác đó là Chủ tịch Cuba Raul Castro sẽ hoàn tất nhiệm kỳ Chủ tịch Hội đồng nhà nước lần thứ hai vào năm 2018, và cam kết sẽ từ chức sau đó. Tuy nhiên, để đảm bảo quá trình chuyển giao êm thấm, ông Raul vẫn sẽ lãnh đạo Đảng Cộng sản Cuba cho đến khi đại hội Đảng sắp tới được tổ chức vào năm 2021. Cuba không phải một quốc gia hoàn hảo. Tuy nhiên, đa số người dân nước này luôn ủng hộ ban lãnh đạo trong quá trình thay đổi con đường xây dựng đất nước.