Chuyến thăm của những chiến thắng biểu tượng

Những chiến thắng biểu tượng cả về kinh tế lẫn chính trị đang thổi luồng gió mới vào bầu không khí chính trị ở khu vực ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Bắc Mỹ sẽ diễn ra tại Canada vào ngày 29/6 theo giờ địa phương.

Có thể nói quan hệ giữa Canada và Mexico đang đạt được những bước tiến lớn sau nhiều năm căng thẳng khi lãnh đạo của cả hai nước cùng muốn hướng tới kỷ nguyên mới trong quan hệ đối tác chiến lược đồng tâm. Là nguyên thủ đầu tiên tới thăm chính thức Canada kể từ khi Chính phủ Tự do của Thủ tướng Trudeau nhậm chức tháng 11 năm ngoái, Tổng thống Nieto đã thổi luồng gió mới vào chính trường Canada ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Bắc Mỹ diễn ra tại thủ đô Ottawa trong ngày 29/6, với sự góp mặt của cả Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Chuyến thăm đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trong quan hệ chiến lược giữa hai nước, đồng thời mở ra triển vọng mới đầy hứa hẹn trong tương lai.

Đan xen hai màu sáng, tối

Do sự gần gũi địa lý và gắn kết lợi ích, Canada và Mexico đã xây dựng quan hệ song phương sâu rộng và mạnh mẽ kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1944. Trong năm ngoái, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt trên 30 tỷ đôla Canada (CAD). Hiện Canada là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ tư của Mexico với tổng giá trị đạt 23 tỷ USD trong giai đoạn từ 2000 – 2014. Hơn 3.500 công ty của Canada đang đầu tư kinh doanh tại Mexico trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ khai mỏ, ngân hàng đến hàng không. Tổng mức đầu tư của Mexico vào Canada cũng tăng nhanh. Dự án đầu tư lên tới 2 tỷ USD của tập đoàn Grupo Bimbo vào Canada là một minh chứng rõ ràng cho điều này. Hiện tại Grupo Bimbo là nhà sản xuất bánh mỳ lớn nhất khu vực Bắc Mỹ.

Không chỉ là hai đối tác thương mại chặt chẽ của nhau, Mexico và Canada còn đẩy mạnh hợp tác trong các vấn đề thương mại khu vực. Hai nước phối hợp nỗ lực trong khuôn khổ hoạt động của Tổ chức Thương mại Quốc tế (WTO) để loại bỏ các biện pháp phân biệt đối xử trong dán nhãn thương mại đối với thịt bò của Canada và Mexico, Hai bên cũng đã cùng nhau đồng nhất quan điểm bảo vệ các chuỗi cung ứng ở Bắc Mỹ trong các cuộc thảo luận về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).  Do vậy, không thể phủ nhận thực tế là việc hai nước sát cánh sẽ bảo vệ tốt hơn các lợi ích chung.

Trong lĩnh vực du lịch, Mexico và Canada cũng là những thị trường lớn của nhau. Mỗi năm có gần 2 triệu lượt du khách Canada sang thăm Mexico. Hiện tại đang có hơn 60.000 công dân Canada đang cư trú dài hạn tại Mexico. Trong khi đó, chương trình nghề nông tạm thời đang tạo ra việc làm cho 20.000 lao động nông nghiệp Mexico sang Canada làm việc mỗi năm.

Các trao đổi văn hóa cũng diễn ra rất sôi động, dù nền văn hóa hai nước không thực sự có nhiều điểm tương đồng. Một trong những minh chứng gần nhất cho sự trao đổi này là cuộc triển lãm tranh của họa sĩ bậc thầy người Mexico Rufino Tamayo tại Phòng trưng bày quốc gia Canada nhân 25 năm ngày mất của ông.

Bên cạnh những mảng sáng, bức tranh quan hệ hai nước cũng có những mảng tối liên quan đến việc Canada áp dụng quy định thị thực đối với du khách Mexico và việc Mexico cấm nhập khẩu gia súc và thịt bò trên 30 tháng tuổi của Canada. Đây được coi là hai rào cản lớn nhất, gai góc nhất trong quan hệ song phương, cùng xuất hiện dưới thời Chính phủ Bảo thủ tiền nhiệm của Thủ tướng Stephen Harper.

Cụ thể, Canada áp đặt quy định thị thực từ năm 2009 để ngăn chặn hàng nghìn người Mexico sang Canada tị nạn vì lý do kinh tế hay trốn chạy các băng đảng ma túy. Trước đó, Mexico cấm nhập khẩu gia súc và thịt bò của Canada sau khi phát hiện dịch bò điên (BSE) bùng phát năm 2003. Mặc dù Canada đã rất nỗ lực vận động và thực thi nhiều biện pháp an toàn thực phẩm để đảm bảo thịt bò điên không được bán ra thị trường, nhưng Mexico vẫn chưa dỡ bỏ lệnh cấm cho dù nhiều nước khác đã mở cửa thị trường trở lại cho Canada.

Và những chiến thắng biểu tượng

Bất chấp những rào cản còn tồn tại, kể từ khi Chính phủ Tự do của Thủ tướng Trudeau lên nắm quyền, mối quan hệ giữa hai nước đã bắt đầu xuất hiện những tín hiệu tích cực mới. Cả hai nhà lãnh đạo đều nhất trí không chỉ tăng cường vững chắc quan hệ song phương mà còn mở ra một kỷ nguyên mới. Chuyến thăm chính thức của Tổng thống Nieto là cơ hội tuyệt vời để hai bên mở rộng hợp tác sang nhiều lĩnh vực mới như chống biến đổi khí hậu, khoa học, công nghệ, sáng tạo và hợp tác khu vực.

Như lời của Thủ tướng Trudeau đã nói, hai nước “chia sẻ các giá trị, mục tiêu, tham vọng chung” và sẵn sàng “hành động để tạo ra thay đổi thực sự cho cuộc sống của người dân”. Mục tiêu của hai nước là đưa quan hệ song phương thành đối tác chiến lược thực sự, xuất phát từ liên kết tự nhiên và mong muốn trở thành đối tác.

Cũng chính vì thế, trong chuyến thăm chính thức kéo dài 2 ngày vừa kết thúc, hai bên đã đạt được những thỏa thuận quan trọng. Cả hai rào cản lớn nhất trong quan hệ song phương sẽ lần lượt được dỡ bỏ trong năm nay, khi Mexico đồng ý nhập lại thịt bò của Canada từ tháng 10, còn Canada dỡ bỏ quy định thị thực cho du khách Mexico từ tháng 12.

Ngoài ra, hai bên cũng ký Bản ghi nhớ về hợp tác trong các vấn đề liên quan đến người thổ dân bản địa và tăng cường phối hợp trong trao đổi giáo dục, bảo vệ môi trường…

Có thể nói rằng những kết quả tích cực đạt được trong chuyến thăm không chỉ là chiến thắng biểu tượng về kinh tế và chính trị của hai bên, mà còn đặt nền tảng quan trọng cho kỷ nguyên mới trong quan hệ đối tác chiến lược sau nhiều năm căng thẳng trước đó.

Ngoài ra, bước đột phá mạnh mẽ trong quan hệ Canada – Mexico còn tạo cú hích quan trọng cho Hội nghị thượng đỉnh Bắc Mỹ chỉ diễn ra sau đó một ngày, đồng thời tạo động lực thúc đẩy hợp tác phát triển khu vực trong tương lai. Khi quan hệ giữa các nước trong khu vực càng gắn kết, Bắc Mỹ sẽ càng được tiếp thêm sức mạnh dựa trên sự bổ sung và hội nhập kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu, tạo việc làm và tăng trưởng ổn định ở cả ba nước.