Tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường INS Visakhapatnam và tàu tiếp tế INS Aditya của Ấn Độ tham gia cuộc tập trận chung với tàu sân bay Theodore Roosevelt của Mỹ ở Ấn Độ Dương. Ảnh: ANI/TTXVN
Theo Naseem Sabzal, nghiên cứu viên tại Balochistan Think Tank Network (BTTN) Quetta ngày 7/10, trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng, Ấn Độ đang phải đối mặt với thách thức lớn khi vừa là thành viên của QUAD (Nhóm bộ tứ, gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ) vừa là một phần của BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi).
Tại hội nghị thượng đỉnh lần thứ tư của QUAD mới đây, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở cho tất cả các bên. Điều này phản ánh cam kết của các thành viên QUAD trong việc cạnh tranh với sự ảnh hưởng đang gia tăng của Trung Quốc.
QUAD được hình thành từ năm 2007, dưới sự khởi xướng của cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế và an ninh giữa các quốc gia "dân chủ hàng hải". Ấn Độ, trong vai trò là một thành viên quan trọng, được xem là một đối tác chiến lược của Mỹ trong nỗ lực này.
Tuy nhiên, Ấn Độ cũng là một thành viên quan trọng của BRICS, một liên minh được coi là có xu hướng đối đầu với Mỹ và được dự báo có thể trở thành một thách thức tiềm tàng đối với sự thống trị kinh tế của Mỹ. Sự tham gia của Ấn Độ trong cả hai liên minh này đặt ra nhiều câu hỏi về lập trường của New Delhi trong cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc.
Trong khi QUAD phục vụ lợi ích an ninh cho các thành viên của mình, thì BRICS lại tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa các quốc gia thành viên. Điều này tạo ra một sự mâu thuẫn cho Ấn Độ khi nước này vừa phải bảo vệ lợi ích an ninh của mình trước sự trỗi dậy của Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, vừa phải tìm cách duy trì mối quan hệ với các thành viên BRICS, trong đó có Trung Quốc.
Tình hình biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc cũng làm tăng thêm sự phức tạp cho mối quan hệ này. Việc Ấn Độ lựa chọn ủng hộ QUAD có thể giúp bảo vệ lợi ích an ninh của mình, nhưng cũng có thể khiến mối quan hệ với BRICS, đặc biệt là với Trung Quốc, trở nên căng thẳng.
Sự mơ hồ chiến lược của Ấn Độ trong việc cân bằng giữa Washington và Bắc Kinh đang tạo ra những thách thức lớn. Nhiều học giả cho rằng, sự tham gia của Ấn Độ trong cả hai liên minh không chỉ thể hiện một chính sách "đa liên kết" mà còn phản ánh sự không rõ ràng trong chiến lược đối ngoại của New Delhi. Điều này có thể khiến Ấn Độ trở thành một thành viên không ổn định trong cả hai liên minh, làm giảm khả năng hợp tác hiệu quả và định hình tương lai của khu vực.
Gần đây, sự gia nhập của các quốc gia như Iran, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Ai Cập và Ethiopia vào BRICS vào tháng 1/2024 đã xác nhận sự mở rộng và ảnh hưởng của liên minh này. Điều đó đặt ra câu hỏi về tham vọng và khả năng của QUAD trong việc đối phó với các thách thức toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc.
Cuối cùng, Ấn Độ có thể hưởng lợi từ thành công của bất kỳ liên minh nào, nhưng sự mơ hồ trong chính sách đối ngoại của mình có thể tạo ra rào cản cho sự phát triển và hợp tác trong khu vực. Nước này đang rơi vào thế khó giữa lựa chọn các đối tác và láng giềng của mình, trong bối cảnh sự gia tăng ảnh hưởng của QUAD có thể dẫn đến một phiên bản NATO tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Cuộc xung đột Nga - Ukraine đã cho thấy rõ những hậu quả của sự phân chia quyền lực trong chính trị quốc tế, và Ấn Độ có thể sẽ cần phải hành động một cách quyết đoán hơn trong tương lai.