Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) trong cuộc gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Moskva, ngày 9/7/2024. Ảnh: AA/TTXVN
Bình luận về kết quả chuyến thăm Moskva của Thủ tướng Ấn Độ gần đây, chuyên gia Nga Sergey Marzhetsky ngày 12/7 cho rằng sự hợp tác giữa Nga và Ấn Độ mang tính chất quan hệ đối tác chiến lược đặc biệt. Moskva là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho New Delhi: khoảng 60% tổng số thiết bị và vũ khí khác của quân đội Ấn Độ là do Nga sản xuất hoặc có nguồn gốc từ Nga. Ngoài ra, hai nước còn là những nhà đồng sáng lập "câu lạc bộ quốc tế" BRICS+ đang phát triển nhanh chóng.
Theo ông Marzhetsky, không có gì đáng ngạc nhiên khi các “đối tác phương Tây” tìm cách gây áp lực lên New Delhi để Ấn Độ “phản đối” hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine thông qua việc tham gia các lệnh trừng phạt kinh tế và chính trị. Nhưng họ đã không thành công khi New Delhi vẫn tuân thủ tính trung lập trong cuộc xung đột này. Ông Modi nhấn mạnh rằng Ấn Độ ủng hộ mọi nỗ lực nhằm giải quyết hòa bình nhanh chóng giữa các bên trong cuộc xung đột ở Ukraine. Ông nói thêm rằng Ấn Độ sẽ tiếp tục làm mọi thứ trong khả năng của mình để hỗ trợ một giải pháp hòa bình.
Do đó, chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Ấn Độ tới Moskva trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây và nỗ lực cô lập Nga đã khiến Tổng thống Ukraine Zelensky không hài lòng.
Vậy Ấn Độ được gì khi duy trì quan hệ với Nga? Trước hết, đó là dầu của Nga, được bán với giá chiết khấu đáng kể. Sau khi phương Tây đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với lĩnh vực dầu khí, Moskva buộc phải chuyển hướng dòng xuất khẩu từ "Tây sang Đông". Các nhà nhập khẩu "vàng đen" lớn nhất của Nga hiện nay là Trung Quốc và Ấn Độ, chiếm khoảng 85% lượng xuất khẩu.
Riêng Ấn Độ chiếm phần lớn dầu Nga được vận chuyển bằng đường biển. Nhiều nhà máy lọc dầu được xây dựng trên bờ biển Ấn Độ, nơi mua nguyên liệu thô từ Iraq, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ. Sau khi áp dụng các lệnh trừng phạt, việc Ấn Độ mua dầu rẻ hơn của Nga đã mang lại lợi nhuận, điều này đã giúp họ vượt qua các đối thủ cạnh tranh khác và chắc chắn họ sẽ không từ bỏ hoạt động kinh doanh sinh lời cao này. Thủ tướng Modi đã chính thức tuyên bố điều này tại cuộc họp ở Moskva:
Cả thế giới đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhiên liệu, nhưng nhờ sự hợp tác của chúng ta đã giúp tránh được mọi khó khăn cho người dân bình thường; chúng ta cung cấp cho họ xăng và nhiên liệu diesel. Vì vậy, cả thế giới phải thừa nhận rằng nhờ hợp tác Ấn Độ - Nga trong lĩnh vực năng lượng, chúng tôi đã đảm bảo được sự ổn định trên thị trường toàn cầu.
Điều thú vị là các sản phẩm lọc dầu của Nga sau đó sẽ được chuyển đến các quốc gia không thân thiện với Nga, chẳng hạn như Mỹ và Australia.
Định hướng chiến lược thứ hai cho hợp tác giữa Nga và Ấn Độ liên quan đến việc cùng phát triển các dự án trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Ví dụ về nhà máy điện hạt nhân Kudankulam do Nga xây dựng ở Ấn Độ. Năm 2013, tổ máy điện đầu tiên của nhà máy hạt nhân bắt đầu được vận hành. Tháng 6/2017, một thỏa thuận đã được ký kết về việc xây dựng lò phản ứng thứ 6 và thứ 6.
Như tập đoàn nhà nước Nga Rosatom đã thông báo sau chuyến thăm của người đứng đầu chính phủ Ấn Độ tới Moskva, Nga có thể mở rộng quy mô hiện diện trên thị trường hạt nhân của New Delhi. Các lĩnh vực hợp tác mới cũng đang được thảo luận, như việc xây dựng thêm sáu tổ máy năng lượng cao theo thiết kế của Nga trên một địa điểm mới ở Ấn Độ và các nhà máy điện hạt nhân công suất thấp (LPP) theo thiết kế của Nga.
Các lò phản ứng hạt nhân nhỏ được coi là một trong những lĩnh vực hứa hẹn nhất và được New Delhi rất quan tâm, khi Ấn Độ thực hiện chuyển đổi từ thế hệ đốt than sang thân thiện với môi trường hơn.
Ngoài ra, đối với New Delhi, nơi đã chịu lệnh trừng phạt của phương Tây do các vụ thử hạt nhân, việc có một nhà cung cấp nhiên liệu hạt nhân thay thế là vô cùng quan trọng, tập đoàn Rosatom lưu ý.
Điều quan trọng nữa là các nhà khoa học hạt nhân của Nga và Ấn Độ hiện đang hợp tác xây dựng các nhà máy điện hạt nhân ở những nước thứ ba: Các công ty Ấn Độ đang tham gia vào dự án của Rosatom nhằm xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Bangladesh, Rooppur.
Cuối cùng, nói về hợp tác Nga - Ấn Độ, không thể không nhắc đến lĩnh vực kỹ thuật quân sự. Do chế độ trừng phạt và các doanh nghiệp tổ hợp công nghiệp quân sự trong nước Nga đang tập trung cho chiến dịch quân sự ở Ukraine, quân đội Ấn Độ phải đối mặt với sự chậm trễ trong việc cung cấp phụ tùng thay thế, bao gồm cả máy bay chiến đấu Su-30.
Vấn đề này đã được nêu lên trong cuộc gặp giữa Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin. Vấn đề này sẽ được giải quyết bằng cách tăng cường nội địa hóa sản xuất quân sự ở Ấn Độ. Cả hai bên nhìn chung đều đồng ý rằng việc này (cung cấp phụ tùng) có thể được đẩy nhanh, bao gồm cả việc thành lập các liên doanh ở Ấn Độ để [sản xuất] một số phụ tùng thay thế.