Theo nhiều chuyên gia y tế, nguyên nhân dẫn đến nguy cơ lây nhiễm và bùng phát dịch COVID-19 tại các khu công nghiệp ở nước ta hiện nay là do đặc điểm các khu công nghiệp thường thu hút lực lượng lao động đông đến từ nhiều địa phương, người lao động làm việc trong môi trường khép kín, thuận tiện cho dịch bệnh lây nhiễm. Bên cạnh đó, phần lớn người lao động ở thuê tại các xóm trọ, nhà trọ dành cho công nhân do tư nhân xây dựng, quản lý, có diện tích ở chật hẹp, số lượng người ở chung một phòng đông, nguy cơ lây nhiễm là rất cao.
Nước ta hiện có 369 khu công nghiệp tập trung, gần 30 khu cửa khẩu, chế xuất, tương đương 3,8 triệu lao động; gần 700 cụm công nghiệp với 600 nghìn lao động. Ngay từ rất sớm, Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID-19, Bộ Y tế đã nhiều lần nhắc nhở và có hướng dẫn về việc thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch bệnh ở các khu vực này.
Tuy nhiên, công tác phòng, chống dịch tại nơi làm việc và tại các cơ sở sản xuất kinh doanh ở nhiều tỉnh, thành phố chưa được thực hiện nghiêm túc theo đúng hướng dẫn của Ban Chỉ đạo. Nhiều tỉnh, thành phố còn chưa xây dựng kế hoạch, có phương án cách ly phòng, chống dịch COVID-19; chưa thực hiện triển khai cập nhật dữ liệu bản đồ an toàn phòng, chống dịch COVID-19 cho các cơ sở sản xuất kinh doanh. Việc tập huấn, kiểm tra, giám sát công tác phòng, chống dịch COVID-19 tại nơi làm việc và thực hiện đánh giá nguy cơ lây nhiễm COVID-19 tại nơi làm việc và ký túc xá cho các cơ sở sản xuất kinh doanh còn hạn chế.
Thực tế đã ghi nhận thời gian qua có không ít ca mắc có liên quan đến ổ dịch Công ty trách nhiệm hữu hạn Shin young Việt Nam ở Khu công nghiệp Vân Trung (Việt Yên) tại Bắc Giang, Khu công nghiệp An Đồn (Đà Nẵng); trước đó là tại một số khu công nghiệp ở Hải Dương, Đà Nẵng…
Khi có ca mắc trong các khu công nghiệp, Bộ Y tế đã có công văn hỏa tốc gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường đảm bảo an toàn phòng, chống dịch COVID-19 tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, khu công nghiệp...
Thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch, các tỉnh, thành phố có khu công nghệp, khu chế xuất đã khẩn trương xây dựng, có phương án phối hợp xử lý tình huống khi phát hiện người lao động làm việc tại các doanh nghiệp trong khu nhiễm hoặc nghi mắc COVID-19 các chế độ chính sách đối với người lao động.
Khuyến cáo đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, khu công nghiệp, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho rằng tại các khu công nghiệp, khu chế xuất nơi tập trung nhiều lao động, nếu không có các biện pháp phòng chống dịch COVID-19 quyết liệt, rất dễ hình thành các ổ dịch lớn, nguy cơ lây nhiễm chéo cao.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đắc Phu, các hoạt động sinh hoạt tập thể của các công ty trong các khu công nghiệp, khu chế xuất cần có sự điều chỉnh phù hợp. Chẳng hạn, tại các bếp ăn, ngoài việc thực hiện vách ngăn ở bàn ăn, doanh nghiệp nên điều chỉnh giờ ăn theo ca để đảm bảo khoảng cách an toàn, tránh tập trung đông người.
Doanh nghiệp cũng rà soát lại toàn bộ hệ thống phòng chống dịch bệnh tại doanh nghiệp, sẵn sàng kích hoạt các biện pháp phòng, chống dịch ở mức cao nhất; khuyến khích người lao động làm việc tại nhà, thực hiện giãn cách, giãn tiến độ sản xuất. Riêng đối với những doanh nghiệp có xe đưa đón công nhân, cần thực hiện nghiêm các quy định phòng, chống dịch như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách theo quy định, mở cửa, nắm chắc thông tin dịch tễ của công nhân, lao động để chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng khi có tình huống xảy ra. - Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đắc Phu khuyến cáo.
Đồng thời, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đắc Phu cho rằng các tỉnh, thành phố có khu công nghiệp, khu chế xuất phải xây dựng, phê duyệt kế hoạch phòng chống dịch COVID-19; xây dựng phương án cách ly xử trí khi có trường hợp mắc COVID-19 trong khu công nghiệp, khu chế xuất; tổ chức diễn tập các phương án phòng chống dịch COVID- 19 tại khu công nghiệp, khu chế xuất.
Mỗi khu công nghiệp, khu chế xuất cần xây dựng kịch bản cho tình huống nếu có dịch xảy ra và tùy từng mức độ để kích hoạt các giải pháp phòng dịch tương ứng. Riêng với các khu công nghiệp, khu chế xuất đã phát hiện có ca bệnh, cần tiếp tục khẩn trương truy vết xác định các trường hợp F1, F2, thông qua quản lý ca làm việc, camera… để thực hiện cách ly, xét nghiệm kịp thời. Toàn bộ người lao động làm cùng phân xưởng có tiếp xúc gần với F0 đều coi là F1.
Bên cạnh đó, quản lý, kiểm soát chặt thông tin người lao động ngoại tỉnh làm việc tại các khu công nghiệp; tập trung kiểm tra, hướng dẫn các biện pháp phòng chống như phân luồng cách ly y tế, thiết lập phòng cách ly y tế tạm thời khi có trường hợp nghi ngờ mắc COVID-19; tăng cường chỉ đạo, kiểm tra công tác tổ chức phân luồng y tế của các cơ sở khám chữa bệnh phục vụ cho người lao động tại các khu công nghiệp…
“Cần lưu ý rằng các nhà máy, xí nghiệp môi trường lao động thường kín, đông người có yếu tố tiếp xúc gần nên cần mở cửa thông thoáng, hạn chế dùng điều hòa và hạn chế đông người như bố trí ca làm việc hợp lý… Đặc biệt có người sốt phải được xét nghiệm kịp thời; thường xuyên kiểm tra, đánh giá xí nghiệp an toàn"- Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đắc Phu lưu ý, đồng thời nhấn mạnh: Dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp, khó lường, đòi hỏi phải hết sức cảnh giác trong phòng chống và thực hiện các giải pháp một cách quyết liệt, đồng bộ mới ngăn chặn dịch thành công.