Đẩy mạnh tái cơ cấu ngân hàng
Tại diễn đàn M&A được tổ chức mới đây tại TP Hồ Chí Minh, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ cho biết trong 5 lĩnh vực tái cơ cấu có thể tác động tích cực đến M&A, có lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Chủ trương tái cơ cấu lĩnh vực này là ngoài tăng cường xử lý nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, Chính phủ còn khuyến khích M&A ngân hàng nhỏ, yếu kém.
Hoạt động M&A không chỉ các ngân hàng nhỏ mà cả những ngân hàng lớn để tạo nên sức bật cho các ngân hàng thời hội nhập. Ảnh minh họa |
Đến nay, tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng đã giảm mạnh, từ 10,08% của đầu năm 2016 giảm xuống còn 6,9% vào tháng 6/2018. Với số lượng các ngân hàng, công ty tài chính nhỏ thì vẫn khá nhiều, vì thế trong 3 năm trở lại đây, Chính phủ và Ngân hàng nhà nước đã và đang tiếp tục tái cơ cấu và xử lý các tổ chức tín dụng. Trong đó, đối với các ngân hàng thương mại (NHTM), đặc biệt là các ngân hàng yếu kém, ngân hàng 0 đồng hoặc đang bị kiểm soát đặc biệt… Chính phủ khuyến khích mua bán, sáp nhập.
Cụ thể, trong tháng 8 này sẽ hoàn tất thương vụ sáp nhập giữa HDBank và PGBank. Sau sáp nhập, HDBank có quy mô vốn điều lệ 15.345 tỷ đồng, sở hữu gần 370 chi nhánh và phòng giao dịch, hơn 15.000 điểm giao dịch phủ khắp cả nước. Theo kế hoạch, tháng 9/2018, HDBank sẽ sắp xếp lại mạng lưới giao dịch, chi nhánh, phòng giao dịch, nhân sự để chuẩn bị thành lập và đưa vào hoạt động công ty cho thuê tài chính, công ty kiều hối, công ty bảo hiểm.
Trước đó, đã có 2 thương vụ ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam nhận sáp nhập các công ty tài chính yếu kém để xử lý dứt điểm các tồn tại, yếu kém trên cơ sở định hướng và giải pháp cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém tại Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng. Cùng với việc sáp nhập này, Ngân hàng Nhà nước đồng thời cho phép các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam tham gia xử lý các tổ chức tín dụng phi ngân hàng yếu kém nêu trên được thành lập mới các công ty con là các công ty tài chính hoạt động chuyên ngành lĩnh vực tài chính tiêu dùng.
Cụ thể, Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội nhận sáp nhập Công ty tài chính Vinaconex Viettel, trên cơ sở đó thành lập mới Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội; Ngân hàng TMCP Quân đội nhận sáp nhập Công ty tài chính Vinaconex Viettel, trên cơ sở đó thành lập mới Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng TMCP Quân đội.
Đối với 3 ngân hàng mua bắt buộc và Ngân hàng TMCP Đông Á, đã có một số nhà đầu tư trong và ngoài nước tìm hiểu hoặc đang triển khai xây dựng phương án nhận chuyển nhượng, tham gia tái cơ cấu các ngân hàng này.
Đối với tổ chức tín dụng phi ngân hàng, trên cơ sở kết quả đấu giá việc thoái vốn của Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT) theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á đã trúng đấu giá và Ngân hàng Nhà nước đã có quyết định chấp thuận việc chuyển nhượng toàn bộ vốn góp của VNPT tại Công ty Tài chính Bưu điện cho Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (năm 2018).
Ngoài ra, hoạt động M&A không chỉ ở các ngân hàng nhỏ, yếu kém mà cả các ngân hàng lớn. Năm 2016, đã có 3 thương vụ NHTM cổ phần Việt Nam mua lại các công ty tài chính, do tập đoàn, tổng công ty nhà nước làm chủ sở hữu hoặc là cổ đông lớn theo chủ trương thoái vốn đầu tư ngoài ngành của Chính phủ tại Nghị quyết số 15/NĐ-CP ngày 6/3/2014 về một số giải pháp đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Cụ thể, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam mua lại Công ty tài chính cổ phần Dệt may và đổi tên thành Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam; Ngân hàng TMCP Kỹ Thương mua lại Công ty tài chính cổ phần Hóa chất và đổi tên thành Công ty tài chính TNHH MTV Kỹ thương, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng mua lại Công ty tài chính Than - Khoáng sản và đổi tên thành Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng.
Khuyến khích nhà đầu tư ngoại M&A ngân hàng nội
Bên cạnh các hoạt động M&A của các nhà đầu tư và ngân hàng trong nước thì hoạt động M&A của các nhà đầu tư ngoại với ngân hàng nội cũng được đánh giá cao. Bởi các nhà đầu tư ngoại nhìn thấy hoạt động bán lẻ tại Việt Nam vẫn còn dư địa rất nhiều nên tiềm năng khai thác cũng rất cao.
Có thể thấy, đã có nhiều cuộc “hôn nhân” và rót vốn giữa các nhà đầu tư ngoại và ngân hàng nội. Chẳng hạn, sau khi Standard Chartered Bank đã thoái toàn bộ vốn đầu tư vào ACB thì ngay lập tức đã có 4 quỹ đầu tư khác, gồm Estes Investments Limited, Sather Gate Investments Limited, Whistler Investments Limited và Boardwalk South Limited rót vốn lại. Bốn quỹ này đều nắm giữ một lượng cổ phiếu vừa đủ ở mức dưới 5%, do đó không thuộc diện phải công bố thông tin trở thành cổ đông lớn.
Sắp tới đây, Chính phủ sẽ cho thoái vốn khỏi Agribank để tạo cơ hội cho ngân hàng kêu gọi đầu tư hoặc M&A. |
Hoặc với trường hợp của Tecombank, sau khi HSBC thoái vốn, hai quỹ đầu tư Vesta VN Investments B.V. và COG Investments B.V do Warburg Pincus quản lý đã đầu tư khoảng 370 triệu USD vào ngân hàng này. Bên cạnh đó, đầu tháng 4/2018, quỹ PYN Elite Fund Management cũng đã hoàn tất việc mua lại 4,99% cổ phần của TPBank với giá 40 triệu USD, đánh dấu khoản đầu tư lớn nhất của mình tại Việt Nam.
Tuy nhiên, so với số lượng ngân hàng ngoại đang có mặt tại Việt Nam thì ngân hàng trong nước vẫn có phần bị áp đảo. Thống kê của NHNN cho thấy, hiện có 34 ngân hàng nội đang phải cạnh tranh với 60 ngân hàng nước ngoài dưới nhiều hình thức: 100% vốn nước ngoài, chi nhánh của các ngân hàng nước ngoài hay dưới hình thức của các ngân hàng liên doanh với các ngân hàng nước ngoài.
Cụ thể mới đây ngày 6/8, Ngân hàng TNHH United Overseas Bank (UOB) chính thức thành lập ngân hàng con UOB Việt Nam. Đây là ngân hàng Singapore đầu tiên được cấp phép để thành lập ngân hàng con có 100% vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Trước đó, ngân hàng UOB đã bắt đầu hoạt động tại Việt Nam từ ngày 18/7/1995 với giấy phép chi nhánh trước khi chính thức thành lập ngân hàng con.
Để giúp các ngân hàng trong nước tăng sức cạnh tranh khi hội nhập, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho hay Chính phủ tới đây sẽ hạn chế cấp phép thêm cho các ngân hàng thành lập 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam, nhưng khuyến khích và cho phép thêm các doanh nghiệp nước ngoài được mua và sử dụng các ngân hàng yếu kém trở thành ngân hàng 100% vốn nước ngoài. Hiện rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài và trong nước đang quan tâm đến lĩnh vực này.
Ngoài ra, Chính phủ sắp tới đây cũng thực hiện rút vốn ở các ngân hàng nhà nước… Một trong những ngân hàng lớn nhất tại Việt Nam là Agribank sẽ dược IPO vào năm 2019. Đối với các hàng như BIDV, VCB, Chính phủ cũng đang chủ trương bán bớt vốn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Đây là lĩnh vực đang được nhiều nhà đầu tư trong và nước quan tâm.
Với các tổ chức tài chính phi ngân hàng, Chính phủ cũng có phương án bán bớt vốn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Hiện nay có khoảng 36 -38 tổ chức, công ty tài chính phi ngân hàng của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, đây được xem là cơ hội để các nhà đầu tư quan tâm trong hoạt động M&A. Hiện nay, Chính phủ đang yêu cầu NHNN xây dựng phương án trên để trình Thủ tướng, Chính phủ xem xét vấn đề này.