Những trở ngại trong phát triển sản xuất rau, quả ứng dụng công nghệ cao

Diễn đàn có sự tham dự của các đại biểu đến từ các tỉnh, thành phố Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Bắc Giang và Bắc Ninh.

Tại diễn đàn, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Hoàng Văn Hồng cho biết, thực hiện Quyết định số 176/QĐ-TTg ngày 29/01/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2020, các tỉnh, thành phố trong cả nước đã triển khai xây dựng các khu nông nghiệp công nghệ cao; các vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.

Đến nay, cả nước đã có 34 khu nông nghiệp công nghệ cao được quy hoạch tại 19 tỉnh, thành phố, đặc biệt có 6 khu có quy mô diện tích trên 400 ha tại Hà Nội, Thanh Hóa, Phú Yên, Hậu Giang và Bình Dương.

Bên cạnh đó, trên khắp cả nước đã hình thành được các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn như: sản xuất hoa ứng dụng công nghệ cao tập trung tại Lào Cai, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Lâm Đồng; vùng sản xuất cây ăn quả chủ lực xuất khẩu ứng dụng công nghệ cao tập trung tại Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long; vùng chăn nuôi bò sữa ứng dụng công nghệ cao tập trung tại Sơn La, Hà Nội, Nghệ An và Lâm Đồng… Ngoài ra, hiện cũng có thêm nhiều địa phương khác cũng đang chuẩn bị thu hút doanh nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng cho nông nghiệp công nghệ cao.

Theo ông Hoàng Văn Hồng, việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất rau, quả trong nhà màng, nhà kính đã mang lại hiệu quả thiết thực, không chỉ về mặt năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế trong sản xuất mà còn làm thay đổi tư duy trong canh tác nông nghiệp, hình thành khu sản xuất nông nghiệp theo hướng hiệu đại từng bước thay đổi bộ mặt nông thôn. Đây là dịp để các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và người sản xuất đánh gia thực trạng và đưa ra những giải pháp phát triển sản xuất rau, quả an toàn ứng dụng công nghệ cao, trong sản xuất nhà màng, nhà kính…

Tiến sỹ Nguyễn Thế Yên, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, ở Việt Nam, sản xuất rau theo hướng nông nghiệp công nghệ cao đã bước đầu được hình các mô hình sản xuất trong nhà màng, nhà lưới chống côn trùng; sản xuất trong nhà plastic không cố định để hạn chế tác hại của các yếu tố môi trường bất lợi; trồng rau bằng kỹ thuật thủy canh, màng dinh dưỡng… Tuy nhiên,  nguồn vốn, nhân lực, đất đai, thị trường và sự phối hợp, liên kết là những “trở lại lớn” cho việc ứng dụng phát triển nông nghiệp công nghê cao.

Do vậy, việc đổi mới tổ chức sản xuất rau quả ứng dụng công nghệ cao trong nhà kính, nhà màng an toàn theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp là yếu tố cần thiết. Trong số đó cần đặc biệt chú trọng đến yếu tố đưa các doanh nghiệp này trở thành những người đứng mũi chịu sào theo mô hình sản xuất “con thuyền lớn”, bởi đây là yếu tố then chốt quyết định đến sự thành công của các mô hình nông nghiệp công nghệ cao.

Đồng quan điểm với Tiến sỹ Nguyễn Thế Yên, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Phát triển nông nghiệp công nghệ cao Bắc Ninh cho biết, sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; trong đó có sản xuất rau, quả trong nhà màng, nhà lưới là hướng đi đúng trong sản xuất nông nghiệp hiện nay. Đặc biệt, đối với một tỉnh có diện tích đất tự nhiên hẹp, mật độ dân số đông, nhưng lại có lợi thế về vị trí địa lý như tỉnh Bắc Ninh thì việc phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong nhà màng nhà kính nhà lưới là hết sức cần thiết. 

Tuy nhiên, với mức độ rủi ro cao nên có rất ít các doanh nghiệp, tập đoàn lớn đầu tư vào lĩnh vực này. Vì thế, phát triển sản xuất rau, quả an toàn trong nhà màng, nhà lưới cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị; trong đó, cần thông thoáng giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết, đặc biệt là cơ chế chính sách trong tích tụ đất đai, thuê, thời hạn sử dụng. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ nông nghiệp ứng dụng công nghệ, ưu tiên phát triển đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ.

Là doanh nghiệp xây dựng mô hình trồng rau, quả an toàn trong nhà màng, nhà lưới, chị Nguyễn Thị Trâm, Giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu nông sản Hải Phong (Bắc Ninh) chia sẻ, trong điều kiện thời tiết diễn biến ngày một phức tạp nên việc đưa ra các giải pháp, hướng sản xuất mới an toàn, hiệu quả, giảm thiểu rủi ro trong trồng trọt là một bài toán lớn đối với các đơn vị sản xuất.

Do đó, việc áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất rau, củ, quả trong nhà lưới, nhà màng là một trong những phương pháp hiện đại, tối ưu cho doanh nghiệp nhằm sản phẩm rau củ sạch an toàn, giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người dân, doanh nghiệp vẫn không dám mạo hiểm trong việc đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, bởi vốn đầu tư ban đầu lớn, đa phần đều đi vay để đầu tư .Trong khi đó, thời gian thuê đất ngắn nên gây tâm lý lo lắng cho người đầu tư khi không đảm bảo được thời gian khấu hao.

Theo chị Trâm, hiện nay, ở Bắc Ninh  chưa có nhiều công ty có diện tích đất lớn, thuê được lâu dài để tập trung đầu tư sản xuất, đặc biệt là mặt bằng để xây dựng các nhà máy chế biến gần vùng nguyên liệu. Trong khi đó, việc thuê đất ngắn hạn nên công ty không dám mạo hiểm cho việc xây dựng thêm những nhà màng, nhà lưới để sản xuất nông nghiệp sạch theo tiêu chuẩn VietGAP và xây dựng nhà máy sơ chế, chế biến các mặt hàng nông sản. Do đó, công ty mong muốn được tỉnh Bắc Ninh tạo điều kiện chuyển đổi đất sang thuê đất lâu năm...