Phát triển nuôi tôm dưới tán rừng ở Cà Mau

Thời gian qua, việc canh tác xen ghép tôm trong rừng ngập mặn Cà Mau là cách làm hay, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ rừng. Đây cũng là giải pháp có hiệu quả nhất giúp khôi phục, bảo vệ và phát triển rừng đối với các tỉnh ven biển.

Phát triển liên kết chuỗi giá trị tôm - rừng

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cà Mau, giá trị sản xuất ngành tôm Cà Mau hiện chiếm 80% trong tổng giá trị sản xuất lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản và chiếm 49% so với tổng giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp.
 
Nhiều năm qua, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản đã phối hợp với các ban quản lý bảo vệ rừng, các địa phương, đơn vị và người dân triển khai nhiều dự án phát triển liên kết chuỗi giá trị tôm - rừng vùng ven biển tỉnh Cà Mau. Hiện tổng diện tích nuôi tôm - rừng đạt khoảng hơn 80.000 ha; trong đó, các tổ chức chứng nhận quốc tế đã chứng nhận cho hơn 19.000 ha tôm - rừng theo các tiêu chuẩn quốc tế (Naturland, EU Organic, Canada Organic, Selva Shrimp, ASC, BAP,…), sản phẩm được nhiều thị trường ưa chuộng và đánh giá cao.
 
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau Phan Hoàng Vũ cho biết, đối với diện tích tôm - rừng được chứng nhận, doanh nghiệp tham gia liên kết sẽ hỗ trợ chi trả dịch vụ môi trường rừng từ 250.000 - 500.000 ha/năm và hỗ trợ về con giống chất lượng cao để thả nuôi. Ngoài sản phẩm chính là tôm sú, các hộ nuôi tôm - rừng còn có thu nhập thêm từ cua, cá, sò huyết… Đây là mô hình nuôi tự nhiên sinh thái không sử dụng thuốc và hóa chất, không phát sinh chi phí sản xuất. Như vậy, không tính chi phí lao động gia đình và chi phí sản xuất lợi nhuận thu về khá cao, một năm thu lời cao nhất đến 80 triệu đồng/ha.
 
Ông Tăng Kim Ngân, ấp Tam Hiệp, thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển chia sẻ, khi tham gia sản xuất chuỗi tôm rừng, các công ty ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm và được hưởng lợi từ phí chi trả dịch vụ môi trường rừng. Sản phẩm tôm được bán giá cao hơn từ 5 - 10% so với các loại hình nuôi tôm khác, môi trường mô hình sản xuất cũng rất bền vững.
 
Huyện Ngọc Hiển với ba mặt giáp biển có phần lớn diện tích đất rừng ngập mặn, hiện xây dựng được ba xã trọng điểm về nuôi tôm rừng, là Viên An Ðông, Viên An và Ðất Mũi. Ðặc biệt, tại xã Viên An Ðông có 500 hộ nuôi tôm rừng đầu tiên đạt chuẩn xanh của tổ chức Seafood Wach (Mỹ).
 
Bên cạnh đó, có ba doanh nghiệp chế biến thuỷ sản tham gia phát triển nuôi tôm rừng gồm Công ty cổ phần Xã hội chuỗi tôm - rừng Minh Phú; Công ty Xuất nhập khẩu Thuỷ sản Camimex Cà Mau và Công ty Xuất nhập khẩu thuỷ sản Seanamico Năm Căn. Các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản xây dựng hai trạm thu mua tôm rừng tại xã Viên An Ðông và Tam Giang Tây, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nuôi tôm rừng.
 
Ông Nguyễn Thành Cao, ấp Tắc Biển, xã Viên An Ðông, chia sẻ: “Những hộ nuôi tôm rừng theo tiêu chuẩn tôm sạch đạt chứng nhận quốc tế sẽ được các công ty thu mua với giá cao hơn các mô hình nuôi khác từ 5.000 - 10.000 đồng/kg, giúp người nuôi ổn định sản xuất, giảm thiểu nguy cơ rủi ro về giá tôm”.

Nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng, thích ứng biến đổi khí hậu
 
Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cà Mau Phan Hoàng Vũ, tôm rừng là phương thức nuôi gắn với bảo vệ rừng và trồng rừng ngặp mặn, quan tâm đến tăng trưởng nguồn carbon xanh phù hợp với xu thế phát triển xanh trên thế giới. Thực hiện nuôi tôm dưới tán rừng chiếm 30 - 40% diện tích mặt nước và phải đảm bảo ít nhất 50 - 60% tỷ lệ rừng. Điều này góp phần làm tăng tỷ lệ rừng, phát huy khả năng giữ đất chống sạt lở, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, người nuôi tôm còn được chi trả về dịch vụ rừng và được hưởng lợi từ khai thác rừng, qua đó, khuyến khích cộng đồng cùng tham gia bảo vệ rừng. Như vậy, nuôi tôm kết hợp phát triển rừng vừa mang lại lợi nhuận kinh tế vừa đảm bảo các yếu tố về môi trường bền vững. Thực tế, Tổng cục Thủy sản cũng đã đề xuất mở rộng thực hiện hình thức canh tác này góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng xanh của quốc gia.

Trước thách thức của biến đổi khí hậu, tỉnh Cà Mau khuyến cáo kịp thời người dân nuôi tôm rừng chủ động phòng ngừa, thực hiện đúng lịch thời vụ, chọn đối tượng, phương thức nuôi thích nghi tốt với môi trường có độ mặn cao để giảm thiệt hại, nâng cao hiệu quả sản xuất. Đồng thời, tăng cường phòng, chống dịch bệnh trong tôm nuôi lấy phòng bệnh là chính, phòng chống bệnh gắn liền với quản lý nuôi, thông qua quản lý giống tốt, sạch bệnh để hạn chế lây lan và phát sinh dịch bệnh.

Ông Phan Hoàng Vũ cho biết, Cà Mau cũng tăng cường chuyển giao, ứng dụng công nghệ, đẩy mạnh việc nhân rộng mô hình nuôi tôm - rừng có hiệu quả trong điều kiện biến đổi khí hậu. Khuyến khích áp dụng các quy trình kỹ thuật nuôi mới, hiệu quả, thân thiện môi trường như Biofloc, các mô hình nuôi ít thay nước, nuôi 2, 3 giai đoạn, nuôi trồng thủy sản hữu cơ, tiết kiệm năng lượng,… Qua đó, kêu gọi, khuyến khích doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu thuỷ sản có nhu cầu xây dựng vùng nuôi tôm sinh thái đầu tư vốn, kỹ thuật vào phát triển sản xuất tôm - rừng theo hướng áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để được chứng nhận.