Một chuyên gia giấu tên tham gia nhóm nghiên cứu liên quan tới công nghệ này tiết lộ, một mẫu thiết bị hiện được thử nghiệm tại phòng thí nghiệm quân sự Học viện Công nghệ Bắc Kinh (BIT). Chuyên gia cho biết: “Việc nhận dạng và theo dõi các cá thể muỗi riêng biệt không lâu nữa sẽ không còn là khoa học viễn tưởng. Chúng tôi đã thực sự tiến tới rất gần với công nghệ này và muốn sử dụng nó để cứu tính mạng con người”.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WTO), muỗi là nguyên nhân cướp sinh mạng khoảng hơn một triệu người mỗi năm, nhiều hơn tổng số người chết do các cuộc chiến tranh cộng lại. Muỗi đóng vai trò vật chủ truyền nhiều bệnh, từ sốt rét đến các virus mới như Zika. Việc kiểm soát dịch bệnh là một thách thức lớn bởi vì chúng có thể bay đến gần mà con người không biết.
Trung Quốc đã phát triển một hệ thống radar hiện đại có nhiều điểm ưu việt giúp phát hiện tên lửa và máy bay tàng hình. Tuy nhiên, không dừng lại ở đó, một số nhà khoa học nước này tin rằng công nghệ trên cũng có thể sử dụng chống muỗi hiệu quả và đã thành công trong việc thuyết phục chính phủ tài trợ cho nghiên cứu của mình.
Cuối năm 2017, Chính phủ Trung Quốc đã tài trợ nhóm nghiên cứu hàng đầu do ông Long Teng - Giám đốc Viện Nghiên cứu Công nghệ Radar, dẫn đầu - hơn 82 triệu nhân dân tệ (12,9 triệu USD) để phát triển hệ thống radar phát hiện muỗi với đầy đủ tính năng thực tế.
Theo các nhà khoa học làm việc cho dự án, radar hoạt động bằng cách phát ra các xung động nhanh của sóng điện tử với nhiều tần số. Khi sóng radio chạm trúng một cá thể muỗi, chúng sẽ phản hồi lại cùng các thông tin bao gồm loài, giới tính, tốc độ, hướng bay và liệu côn trùng đã hút máu hay chưa.
Radar này có thể được gắn trên một mái nhà có tầm nhìn ra một cộng đồng dân cư và sử dụng để xác định vị trí của các đàn muỗi lớn, khu vực chúng sinh sản. Nếu một đàn muỗi di cư đến một khu vực khác, các hộ gia đình nằm trên đường đi của chúng sẽ có thể được cảnh báo.
Các chuyên gia này cũng tiết lộ, radar mẫu đã đạt được mức độ nhạy cảm chưa từng có bởi vì các cơ quan chức năng đã cho phép nhóm dự án xây dựng hệ thống được tích hợp công nghệ radar quân sự mới nhất. Cụ thể, chiếc radar này có mạng ăng-ten tiên tiến giống như những ăng-ten được sử dụng trên các tàu chiến mới nhất của Trung Quốc. Ăng-ten có thể phát hiện các loại sóng vi mô từ nhiều hướng khác nhau tại cùng một thời điểm và hay phát hiện tên lửa hoặc máy bay quân sự nhạy hơn nhiều so với radar thông thường.
Đồng thời, radar này cũng có một ăng-ten riêng để tạo ra các sóng vô tuyến dao động theo nhiều hướng. Dưới dạng phân cực, ăng-ten này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về một mục tiêu. Một máy tính nhanh sử dụng thuật toán sẽ xác định và theo dõi sự di chuyển của nhiều cá thể muỗi trong cùng một cộng đồng.
Bằng cách cung cấp một số lượng lớn dữ liệu, radar có khả năng giúp các nhà sinh vật học tìm hiểu thêm về hành vi cá nhân và tập thể của các loại động vật gây hại, từ đó có thể giúp xây dựng các chiến lược mới để chống lại sự lây lan bệnh truyền qua muỗi.
Yi Zhenyuan, Phó Trưởng Khoa Kỹ thuật điện của Học viện công nghệ Cáp Nhĩ Tân, cho biết việc xác định và theo dõi mục tiêu nhỏ như vậy từ khoảng cách lớn lên tới vài kilomet thực sự rất khó khăn. Mặc dù công nghệ radar quân sự hiện nay có thể phát hiện các tín hiệu nhỏ, yếu và không liên quan tới nhau từ hàng trăm đến hàng ngàn km thì việc phát hiện muỗi vẫn khó hơn nhiều.
Theo chuyên gia này, muỗi có nhiều điểm rất khác so với máy bay về cánh, cấu trúc, hình dáng và hướng di chuyển. Không chỉ vậy, muỗi cũng bay ở tốc độ thấp, đôi khi chỉ lơ lửng trong không khí, làm cho một số công nghệ radar quân sự được thiết kế để phát hiện các mục tiêu di chuyển nhanh trở nên không còn hữu dụng.
Nhà khoa học này nhấn mạnh: “Thách thức lớn nhất sẽ đến từ môi trường vì sóng vô tuyến điện từ muỗi rất yếu và có thể dễ dàng bị tiếng ồn xung quanh lấn át. Vì vậy, những gì hoạt động tốt trong phòng thí nghiệm có thể không thành công trong thực tế”.
Ở góc độ khác, Liu Xingyue, Giáo sư nghiên cứu côn trùng thuộc Đại học Nông nghiệp Trung Quốc có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết chương trình radar có thể cho phép các nhà kiểm soát dịch bệnh giám sát chặt chẽ muỗi và các quần thể côn trùng nhỏ khác trong một khu vực. Vị Giáo sư đại học này chia sẻ hiện một số khu vực như đông bắc Trung Quốc, các nước nhiệt đới và các nước châu Phi vẫn đang phải đối mặt với những vấn đề do muỗi và các bệnh mà chúng gây ra.