Cuối năm là thời điểm làng nghề hương xạ thôn Cao, xã Bảo Khê (thành phố Hưng Yên) vào mùa sản xuất sôi động phục vụ Tết. Nhưng vụ hương Tết vừa qua không khí trong làng không còn hối hả nhộn nhịp; việc sản xuất, mua bán hương chững lại càng làm cho làng nghề khá ảm đạm.
Hương xạ cần được phơi dưới nắng theo phương pháp truyền thống. Ảnh: qdnd.vn |
Các năm trước, hương làm ra không đủ để bán. Từ tháng 7 âm lịch đến giáp Tết, mỗi cơ sở trong làng sản xuất trung bình mỗi ngày từ 5 đến 7 vạn nén hương và trên 200 bao hương vòng.
Nhưng năm nay, sản lượng sụt giảm hơn 50%, có hộ giảm tới 2/3; thu nhập của các hộ sản xuất cũng giảm. Vụ Tết năm nay, thu nhập của mỗi cơ sở sa sút hàng trăm triệu đến hàng tỉ đồng so với các năm trước. Việc sản xuất hiện nay chỉ mang tính cầm cự để giữ nghề.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên trước hết là do ảnh hưởng của thông tin hương thôn Cao tẩm hóa chất độc hại đăng ở một số phương tiện thông tin thời gian qua, gây tâm lý hoang mang cho cả người sản xuất lẫn người tiêu dùng. Do đó, đã 6 tháng nay hương xạ Cao thôn vốn nổi tiếng bỗng nhiên bị người tiêu dùng "quay lưng".
Ông Mai Văn Lịch, một chủ cơ sở sản xuất lớn ở thôn Cao xác nhận, việc sử dụng hoá chất để xử lý tăm hương là có thật, tuy nhiên việc này chỉ xảy ra với một số ít các hộ làm loại hương đậu tàn. Theo cách làm truyền thống, để có được hương đậu tàn phải sử dụng tăm cật của các loại tre, nứa, vầu làm nguyên liệu. Tuy nhiên, tăm cật có giá cao nên đẩy giá thành của loại hương này lên cao. Do vậy để giảm chi phí mà vẫn có được sản phẩm thị trường cần, người sản xuất có thể sử dụng dung dịch axít photphoric (H3PO4) pha với nước theo tỉ lệ 1/20 để tẩy trắng tăm hương, khử nấm mốc và làm cứng tăm hương.
Ông Nguyễn Đình Ngọc, Chủ tịch hiệp hội làng nghề hương thôn Cao cho biết: sau khi báo chí đưa tin hương thôn Cao tẩm hoá chất độc hại, các thành viên trong hiệp hội đã lấy một số mẫu hương cuốn tàn lên Vụ Đo lường thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng - Bộ Khoa học và Công nghệ để xác định song đến nay vẫn chưa thấy hồi âm. Có thể do sản phẩm hương không nằm trong danh mục kiểm định chất lượng của Nhà nước nên không có cơ quan chức năng nào chịu trách nhiệm kiểm tra sản phẩm này. Đã nửa năm qua, vẫn chưa có cơ quan chức năng nào về kiểm chứng độ độc hại của hương để thông tin cho bà con biết. Còn các thành viên hiệp hội vẫn tuyên truyền để bà con làm nghề thực hiện đúng lương tâm, trách nhiệm và chữ tín, cốt sao để giữ nghề và giữ thương hiệu mà bao đời người thôn Cao đã tạo dựng.
Thôn Cao vốn nổi tiếng với nghề sản xuất hương xạ, được công nhận là làng nghề truyền thống từ năm 2004. Trong làng hiện có gần 200 hộ, chiếm 80% số hộ tham gia sản xuất hương mang lại nguồn thu lớn để làm giàu. Nghề này đã tạo việc làm cho gần 1000 lao động địa phương và các xã lân cận, đồng thời góp phần tô điểm thêm cho danh tiếng của vùng đất giàu truyền thống văn hóa lịch sử Phố Hiến.
Mai Ngoan