Ngành giáo dục cần nhìn thẳng vào bất cập, yếu kém để điều chỉnh tốt hơn

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến các điểm cầu tại các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ; Công đoàn Giáo dục Việt Nam; các Sở Giáo dục và Đào tạo; các đại học, học viện, trường đại học, cao đẳng, trung cấp trên toàn quốc.

Thông qua hội nghị, các đại biểu nắm vững, hiểu rõ quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của Nghị quyết số 71-NQ/TW, cũng như những nội dung, giải pháp cụ thể để triển khai Kế hoạch hành động của Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, quá trình xây dựng Nghị quyết số 71-NQ/TW thể hiện tầm nhìn của Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong việc phát triển giáo dục, đào tạo gắn liền với phát triển đất nước. Bộ trưởng nhắc lại những vấn đề rất quan trọng mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đặt ra, gắn với 3 chữ “nhân”: “nhân” - phát triển con người trong kỷ nguyên mới; “nhân lực” - chuẩn bị nguồn nhân lực để có được kỷ nguyên mới; “nhân tài” - khi cuộc cạnh tranh giữa các quốc gia trên thế giới ngày càng khốc liệt, yếu tố quyết định phải là nhân tài.

Nói về điểm khác biệt giữa Nghị quyết số 71-NQ/TW và Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI "Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế", Bộ trưởng cho rằng, tinh thần quan trọng nhất của Nghị quyết số 29-NQ/TW là chuyển từ nền giáo dục thiên về trang bị kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học. Nghị quyết số 29-NQ/TW cũng tập trung tất cả các phương diện giáo dục - đào tạo, cả vấn đề của ngành, cả vấn đề đất nước cần tập trung phát triển giáo dục - đào tạo; tuy nhiên, trọng tâm cốt lõi nằm ở những vấn đề chuyên môn, quản trị, vấn đề nội tại trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo.

Theo Bộ trưởng, đến nay, Nghị quyết số 29-NQ/TW vẫn mang đầy đủ các giá trị định hướng chiến lược; tuy nhiên, cần tăng cường tính hành động, tính thực tiễn, tính khả thi. Với Nghị quyết số 71-NQ/TW, quan điểm chỉ đạo cốt lõi trong xây dựng Nghị quyết là: tính hành động, thực tiễn, khả thi; trong tư tưởng chỉ đạo với giáo dục - đào tạo, 3 “từ khóa” là: hiện đại, chất lượng, công bằng; trong quan điểm thực thi có 3 “từ khóa”: quyết liệt, nhanh chóng, hiệu quả.

Đối với việc thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, sẽ bắt đầu một cuộc cách mạng mới trong giáo dục, trong đó nội dung trong Nghị quyết: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc” thể hiện tầm nhìn, quan điểm chỉ đạo, sự phó thác, định vị chưa từng có cho giáo dục - đào tạo. Chính vì vậy, mỗi nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục cần thái độ, nhận thức, hành động cho tương xứng với sự trao truyền này, để không phụ lòng tin, sự phó thác của Đảng, của nhân dân.

Bộ trưởng lưu ý, việc cần ưu tiên làm ngay và làm thường xuyên là tư duy, nhận thức cần phải đổi mới một cách đầy đủ, sâu sắc; nhìn thẳng vào sự thật, vào những gì còn bất cập, yếu kém, “căn bệnh” còn kéo dài để điều chỉnh tốt hơn.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh việc nhận thức và triển khai đầy đủ tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết số 71-NQ/TW về vai trò lãnh đạo toàn diện, triệt để của các tổ chức đảng, đặc biệt tổ chức đảng trong các cơ sở giáo dục, nhất là cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp.

Nghị quyết số 71-NQ/TW yêu cầu các cơ sở giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp phát triển nhanh, mạnh hơn nữa, có tính định hướng cao hơn nữa; các trường công thực hiện sứ mệnh công, cụ thể ở thời điểm này là tập trung đào tạo nhân lực mà đất nước đang có nhu cầu cao; bên cạnh đó là nhận thức, tư duy về vai trò, tính chủ đạo, tính dẫn dắt của nhà nước trong toàn bộ hệ thống giáo dục; huy động tối đa các nguồn lực xã hội, nhưng nhà nước đóng vai trò chủ đạo.

Đề cập đến việc thể chế hóa những nội dung quan trọng trong Nghị quyết, Bộ trưởng cho biết, nếu mọi việc theo đúng kế hoạch, từ 1/1/2026, cả 4 luật trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo đều có hiệu lực (Luật Nhà giáo, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học sửa đổi, Luật Giáo dục nghề nghiệp sửa đổi), cùng với đó là hàng loạt các nghị định, thông tư mới được ban hành.

Với nền tảng thể chế vận hành nền giáo dục mới này, Bộ trưởng đề nghị các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục các cấp học nghiêm túc nghiên cứu các luật, để trong quá trình triển khai không bị lỗi, trễ, sót, sai; đây là việc quan trọng, cấp thiết, cần triển khai ráo riết.

Đối với việc sắp xếp các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân để các cơ sở mạnh lên; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả hơn, Bộ trưởng lưu ý việc triển khai cần căn cứ các chỉ đạo của Bộ, căn cứ vào thực tiễn, không máy móc. Ví dụ trường hợp mô hình mới trung học nghề, mô hình này không thay thế mô hình giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp; không chuyển ngay các cơ sở giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp sang trung học nghề.

Với cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp công lập, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng để trình phương án thực hiện việc Bí thư Đảng ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục, bảo đảm khi các Luật mới có hiệu lực, bộ máy mới được vận hành ngay, nhịp nhàng, không có khoảng trống.

Khi Luật mới có hiệu lực sẽ kết thúc hoạt động của Hội đồng trường; các Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng trường cũng kết thúc vai trò hoạt động của mình. Hiệu trưởng hoặc Giám đốc, những người được bầu theo nhiệm kỳ của Hội đồng trường, về nguyên lý cũng hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên, để bảo đảm giai đoạn chuyển tiếp, các Hiệu trưởng, Giám đốc sẽ tiếp tục điều hành hoạt động của nhà trường cho đến khi có quyết định mới…

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng đã quán triệt các nội dung quan trọng trong Nghị quyết số 71-NQ/TW, từ quan điểm chỉ đạo, mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp…

Đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục đại học cũng đã chia sẻ những nội dung đã thực hiện nhằm chủ động triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW, đồng thời khẳng định quyết tâm đưa Nghị quyết vào thực tiễn một cách hiệu quả.