Có nhiều loại máy móc hỗ trợ, nhưng người thợ điêu khắc còn rất vất vả do tính chất công việc nhiều khâu phải làm thủ công.
Xuất hiện từ sau giải phóng trở lại đây, các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ tập trung dọc quốc lộ 51 - tuyến đường trục chính nối Bà Rịa-Vũng Tàu với Đồng Nai, chủ yếu trên các địa bàn xã Tân Hòa và phường Phước Hòa, phường Tân Phước, thị xã Phú Mỹ, với khoảng hơn 50 cơ sở đang hoạt động, tạo công ăn việc làm cho khoảng 250-300 lao động tại địa phương. Các sản phẩm chủ yếu đá mỹ nghệ là điêu khắc tượng Phật, tượng Thần tài, tranh ảnh đá, bảng hiệu khắc thư pháp trên đá, điêu khắc các tháp đá, trụ bóng đèn, bàn ghế đá, phản đá, quả cầu đá….
Bà Trần Thị Kim Loan, Trưởng phòng Kinh tế thị xã Phú Mỹ chia sẻ, hầu như các cơ sở đá và doanh nghiệp khai thác đá trên địa bàn phục vụ cho nhu cầu nguyên vật liệu, hình thành nên các cơ sở chế tác các loại đá mỹ nghệ. Nghề làm đá đã phát triển và truyền qua các thế hệ. Đến nay các cơ sở vẫn duy trì và đầu tư thêm thiết bị máy móc để làm ra các sản phẩm tinh xảo và phù hợp với thị hiếu thị trường.
Theo các chủ cơ sở, các tác phẩm làm ra có giá trị dao động vài triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng (tùy vào kích thước lớn nhỏ, sự tỉ mỉ, độ khó của mỗi tác phẩm). Nguồn nguyên liệu chủ yếu từ núi Thị Vải, đặc biệt là loại đá Granit trắng Phước Hòa, rất bền và chịu được sự khắc nghiệt của thời tiết nắng mưa mà không bị nứt vỡ. Đđây là điểm ưa chuộng của nhiều khách hàng trong nước và nước ngoài.
Thị trường làm đá thủ công mỹ nghệ tại thị xã Phú Mỹ đang trong giai đoạn phát triển đầu tư công nghệ, mở rộng sản xuất, tuyển dụng và khuyến khích ưu đãi các thợ làm đá có tay nghề cao, mẫu mã sản phẩm đa dạng nên ngày càng thu hút được khách hàng trong và ngoài nước.
Tại cơ sở sản xuất đá mỹ nghệ Minh Trí, có địa chỉ tại thôn Tân Phước, xã Tân Hòa, thị xã Phú Mỹ, nằm ngay trên mặt tiền dường quốc lộ 51, vừa cặm cụi đánh bóng cho từng chi tiết tại bộ tháp đôi do một nhà chùa đặt làm, anh Nguyễn Thế Anh thợ chính vừa chia sẻ, anh theo nghề này đã được 20 năm, sự đam mê với nghề đã “ngấm” vào máu.
“Nghề này đòi hỏi phải có hoa tay, thêm tính kiên trì, tỉ mẩn, óc sáng tạo, sự tinh tế… trong từng đường nét khắc, tạc để tạo nên những bức tượng có hình dáng sinh động và mang thần thái riêng. Làm nghề lâu nên tôi quen tay, hình mẫu, khuôn dáng đều nhớ sẵn trong đầu”, anh Nguyễn Thế Anh chia sẻ thêm.
Anh Nguyễn Văn Sỹ, chủ cơ sở đá mỹ nghệ Minh Trí cho biết, cơ sở của anh đi vào hoạt động được gần 10 năm nay, hiện có 9 lao động thường xuyên. Mỗi năm cơ sở của anh nhận được trên 200 đơn hàng, với nguyên liệu đến 90% là sử dụng đá được khai tại núi Thị Vải, thị xã Phú Mỹ, còn lại là anh nhập từ Đà Nẵng, Nghệ An, Ninh Bình với các loại đá trắng, đá cổ thạch để làm tiểu cảnh hòn non bộ.
Anh Sỹ cũng chia sẻ, mỗi đơn hàng khách đặt làm, tùy vào kích cỡ, sự tỉ mỉ, có những đơn hàng chỉ vài ngày là xong nhưng có những đơn hàng làm đến cả vài tháng, có khi hơn nửa năm mới xong. Đánh giá về chất lượng đá Granit được mua từ khu vực núi Thị Vải, anh Sỹ cho biết, đây là loại đá rất bền, không bị nứt, bể bởi mưa nắng như các loại đá ở khu vực khác nên phù hợp làm bàn, ghế, tượng, phản, bia mộ, các biển hiệu, trụ đèn, tháp…
Công việc của những người thợ làm đá thủ công ở đây rất vất vả nặng nhọc mặc dù hiện nay nhiều công đoạn đã có máy móc thay thế, nhưng nghề này vẫn đòi hỏi không chỉ có sức khoẻ, mà còn cả sự khéo léo chính xác của đôi bàn tay. Giá trị của sản phẩm không chỉ phụ thuộc vào chất lượng của nguồn đá mà còn phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố gia công trong tất cả các khâu, từ chẻ đá, cho đến khâu chấn, đục, đẽo đá, khâu nêm và cuối cùng là khâu tẩy, điêu khắc…
Ông Châu Văn Quý, nghệ nhân cơ sở đá mỹ nghệ Nhật Mai, xã Tân Hòa, thị xã Phú Mỹ đã có nhiều năm trong nghề cho biết, nghề điêu khắc đá mỹ nghệ này gia đình cha truyền con nối, ông cũng hơn 20 năm gắn bó với nghề.
“Nghề đá cực lắm, nghề này đòi hỏi kỹ thuật cao, không chỉ có bộ óc sáng tạo, đôi tay khéo léo, mình phải vừa làm vừa học hỏi thêm thì tay nghề mới cao, mới cho ra sản phẩm đẹp, chất lượng được”, ông Quý nói.
Một sản phẩm đá mỹ nghệ có chất lượng tốt, hình thức đẹp hay xấu phụ thuộc hoàn toàn vào tay nghề của những người thợ đá. Thợ có tay nghề cao chỉ cần quan sát vân đá, thớ đá là có thể biết được họ có thể làm được những gì từ nguyên liệu thô này; cách khoan, mài đá ra sao, có tính toán chính xác mới tận dụng nguyên liệu triệt để không bị lãng phí và mới đạt được giá trị sản phẩm cao nhất.
Từ nhiều năm qua thị xã Phú Mỹ đã trở thành một trung tâm làng nghề về đá được rất nhiều người trên khắp mọi miền Tổ quốc tìm đến đặt sản phẩm. Đặc biệt với loại đá tại thị xã Phú Mỹ được cho là rất bền với thời gian, cho ra màu sắc bắt mắt.
Anh Phạm Văn Bá, một khách hành đến từ TP Hồ Chí Minh cho biết đang có nhu cầu đặt một bộ bàn ghế đá với chất liệu đá từ núi Thị Vải nên đã tìm đến các cơ sở chế tác đã mỹ nghệ dọc tuyến quốc lộ 51. Anh thường xuyên đi qua thị xã Phú Mỹ, thấy ở đây có rất nhiều cơ sở chế tác đá có nhiều loại, mẫu mã đẹp và anh rất thích nguyên liệu từ các mỏ đá này.
Những năm qua, sản xuất đá được coi là ngành kinh tế có thế mạnh, góp phần tích cực trong sự phát triển kinh tế - xã hội chung của thị xã, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương và các vùng lân cận.
Từ những hòn đá vô tri, những thợ thổi hồn vào các sản phẩm rất sinh động và đẹp mắt.
Để sản phẩm đá Phú Mỹ vươn xa hơn, các cơ sở sản xuất, chế tác đá ở Phú Mỹ đang tích cực tìm kiếm đầu tư công nghệ, mở rộng sản xuất, khuyến khích ưu đãi các thợ làm đá có tay nghề cao…
Hiện nay, do nhiều cơ sở chế tác đá mỹ nghệ còn nằm rải rác trong các khu dân cư, nên các chủ cơ sở chế tác đá mỹ nghệ rất mong muốn chính quyền địa phương sớm quy hoạch khu vực sản xuất tập trung, để các cơ sở này sớm được di dời tới nơi tập trung, từ đó ổn định sản xuất.