Thành phố Bắc Ninh nằm ở vị trí trung tâm của vùng đất Vũ Ninh - Kinh Bắc xưa, được coi là một trong những chiếc nôi của người Việt cổ, giữ vị trí trọng yếu trong vai trò là phên dậu phía Bắc của kinh thành Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội.
Đây cũng là vùng đất địa linh nhân kiệt, có truyền thống văn hiến, khoa bảng, nơi sản sinh những làn điệu dân ca quan họ mượt mà, đằm thắm.
Năm 1804, nhà Nguyễn dựng lên trấn thành Kinh Bắc, năm 1831 trấn Kinh Bắc được đổi tên thành tỉnh Bắc Ninh. Năm 1938, Bắc Ninh được coi là thành phố thứ 5 của Bắc Kỳ. Năm 1884 thực dân Pháp đánh chiếm và đặt ách cai trị ở Bắc Ninh, với truyền thống yêu nước, đoàn kết, nhân dân thành phố đã hăng hái tham gia các phong trào khởi nghĩa chống thực dân.
|
Thành phố Bắc Ninh ngày nay. |
Tháng 7/1929, tại thành phố Bắc Ninh, chi bộ Cộng sản đầu tiên của 2 tỉnh Bắc Ninh - Bắc Giang ra đời. Ngày 22/8/1945, Ủy ban nhân dân cánh mạng lâm thời được thành lập, chính quyền, nhân dân các cấp được hình thành.
Trong 9 năm kháng chiến trường kỳ, quân và dân thành phố đã sát cánh vừa tổ chức sản xuất, vừa chiến đấu kiên cường, anh dũng lập nhiều chiến công. Sáng ngày 8/8/1954, đoàn cán bộ kháng chiến cùng các đơn vị bộ đội chủ lực tiến về tiếp quản thành phố. Ngày 8/8/1954 đã trở thành một mốc son trong lịch sử đấu tranh cách mạng, xây dựng và phát triển của thành phố.
Ngay sau ngày giải phóng, Đảng bộ và nhân dân thành phố đoàn kết bắt tay vào công cuộc xây dựng quê hương, cùng nhân dân miền Bắc vừa xây dựng, vừa chiến đấu chống lại cuộc chiến tranh phá hoại, huy động sức người, sức của chi viện cho tiền tuyến, góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong kháng chiến chống Mỹ, cán bộ và nhân dân thành phố đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt sau gần 20 năm trở lại vị trí là trung tâm tỉnh lỵ, thành phố khắc phục khó khăn, thử thách, nỗ lực phấn đấu đạt được nhiều thành tựu quan trọng, toàn diện trên các lĩnh vực: Tốc độ tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức cao, bình quân đạt trên 16%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh theo hướng đô thị, từ nông nghiệp là chủ đạo, đến nay tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ chiếm 96,3%, nông nghiệp chỉ còn 3,7%; GDP bình quân đầu người đạt gần 4.000 USD.
Bên cạnh đó, thành phố xác định phát triển văn hóa - xã hội tương xứng với phát triển kinh tế với phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa”, quan tâm bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, văn hóa, di tích cách mạng.
Công tác y tế, dân số, gia đình có nhiều tiến bộ: tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm mạnh; 100% dân số được sử dụng nước hợp vệ sinh; thu gom xử lý rác thải đạt trên 80%; cơ bản xóa hết nhà cấp 4 dột nát, số hộ nghèo còn 2,5%, 100% các gia đình chính sách, hộ nghèo được quan tâm.
Giáo dục - đào tạo luôn giữ vững là đơn vị đứng đầu tỉnh về cả số lượng và chất lượng, 86,4% các trường đạt chuẩn quốc gia. Hàng năm thành phố có gần 800 học sinh đỗ đại học chính quy nguyện vọng 1. Thực hiện chính sách thu hút nhân tài, thành phố đã tuyển dụng 21 sinh viên xuất sắc vào làm việc tại các cơ quan chuyên môn thuộc thành phố…
Quốc phòng - an ninh ngày càng được tăng cường, trật tự an toàn xã hội được giữ vững và ổn định. Công tác xây dựng Đảng được chú trọng, hàng năm có trên 85% tổ chức cơ sở đảng đạt trong sạch vững mạnh.
Ghi nhận những thành tích, Đảng, Nhà nước đã quyết định tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhì cho nhân dân và chính quyền thành phố, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định số 1044/QĐ-TTg, ngày 25/6/2014 công nhận thành phố Bắc Ninh là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Bắc Ninh.
Sau 60 năm, từ một thị xã nhỏ về quy mô, diện tích chưa đầy 14km2, dân số hơn 2.000 người, cơ sở vật chất nghèo nàn. Ngày nay, thành phố Bắc Ninh đã vươn lên mạnh mẽ trở thành một đô thị sầm uất, ngày càng khang trang, hiện đại với 16 phường và 3 xã, diện tích trên 82km2, dân số gần 30.000 người. Thực tế, những đổi thay đó đã đem lại nguồn lực to lớn về vật chất, tinh thần, tạo nên thế và lực, sức mạnh mới của thành phố
Bí thư thành ủy thành phố Bắc Ninh Nguyễn Hữu Thành cho biết: Có được kết quả như hôm nay, trước hết đó là nhờ đường lối đổi mới của Đảng - Nhà nước đã đi vào thực tiễn cuộc sống. Trở thành đô thị loại II, thành phố Bắc Ninh đặt mục tiêu: “Xây dựng thành phố Bắc Ninh trở thành thành phố văn minh, hiện đại, văn hiến, giàu bản sắc văn hóa, hướng tới kinh tế tri thức và đô thị thông minh, có kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo của tỉnh; là một trọng tâm kinh tế về thương mại, dịch vụ, công nghiệp, du lịch và kinh tế tri thức của vùng Thủ đô Hà Nội” theo tinh thần Nghị quyết số 11-NQ/TU, ngày 10/9/2013 của Ban Thường vụ tỉnh ủy Bắc Ninh “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Bắc Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”.
Trong thời gian tới, thành phố sẽ tập trung thực hiện rà soát, điều chỉnh, bổ sung các chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội. Tập trung phát triển và nâng cao chất lượng các loại hình thương mại, dịch vụ. Từng bước xây dựng và phát triển mạnh các lĩnh vực dịch vụ hiện đại, chất lượng cao như: tài chính, tín dụng, ngân hàng, viễn thông, y tế, khu vui chơi giải trí.
Khuyến khích phát triển công nghiệp có công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn, tiết kiệm năng lượng và sử dụng nhiều lao động. Chuyển dịch mạnh cơ cấu nông nghiệp theo hướng đô thị, sạch, sinh thái. Đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới ở các xã theo hướng đô thị cấp phường. Phấn đấu đến năm 2020 tỷ trọng nông nghiệp còn 2%; đến năm 2030 còn 1% trong cơ cấu kinh tế.
Tập trung nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật theo các tiêu chí của đô thị loại I. Bố trí các phân khu chức năng: khu chính trị - hành chính, khu đô thị đại học, khoa học, công nghệ, các khu đô thị mới, khu tổ chức hội chợ triển lãm, tổ hợp văn phòng, khu vui chơi, giải trí, du lịch, hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, giao thông tĩnh… theo hướng hiện đại. Đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường, xử lý rác thải, nước thải, từng bước giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề.
Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tiên tiến, giàu bản sắc, giữ gìn và phát huy hiệu quả giá trị của các di tích lịch sử văn hóa. Tăng cường quản lý lễ hội kết hợp với bảo tồn, phát huy giá trị của dân ca quan họ Bắc Ninh - di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo nhất là giáo dục toàn diện và mũi nhọn. Thực hiện tốt công tác an sinh xã hội. Giúp đỡ, tạo điều kiện để các hộ nghèo vươn lên thoát nghèo, đảm bảo mọi người dân đều được hưởng phúc lợi xã hội.
Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” gắn với thực hiện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tăng cường vai trò giám sát và phản biện xã hội của MTTQ và các đoàn thể nhân dân, từng bước triển khai xây dựng chính quyền đô thị.
Bài, ảnh: Thái Hùng