Ngày 22/11/1972, nhân dịp kỷ niệm 40 năm, ngày diễn ra các cuộc đàm phán bí mật chuẩn bị cho việc ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại Hòa bình ở Việt Nam, phóng viên TTXVN tại Pháp đã đến thăm ngôi nhà mang tên“Maison du Gros Tilleul”, nơi đã diễn ra những cuộc đàm phán bí mật này giữa ông Lê Đức Thọ và ông Henry Kissinger. Đó là ngôi nhà số 106, nằm tại Avenue du Général Leclerc của thị trấn Gif-sur-Yvette, cách Paris hơn 30 km về phía tây nam.
|
Sân trước Ngôi nhà hòa bình. |
Đến thăm ngôi nhà đúng vào ngày này cách đây 40 năm, nơi diễn ra sự kiện lịch sử trên đây, chúng tôi thấy kiến trúc phía trước và bề ngoài của ngôi nhà không gần như không thay đổi, so với những tấm ảnh tư liệu chúng tôi đã được xem. Chỉ khác trước cổng nó được gắn tấm biển mang dòng chữ : “Trong ngôi nhà này, ngày 22/11/1972 đã diễn ra những cuộc đàm phán bí mật về hòa bình ở Việt Nam giữa Henry Kissinger và Lê Đức Thọ” (Dans cette maison s’ouvrent le 22 Novembre 1972 les pourparlers de paix au Vietnam entre Henry Kissinger et Lê Duc Tho). Tấm biển màu trắng giản dị khuất sau những chiếc lá của đám cây leo nên không mấy thu hút được sự chú ý của khách qua đường hay người dân địa phương, nhưng nó mang một ý nghĩa lịch sử quan trọng, nó gắn liền với một thời kỳ lịch sử của cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam trước đây, với sự ủng hộ mạnh mẽ nhân dân Pháp.
Trò chuyện với phóng viên TTXVN tại Pháp, nhà nhiếp ảnh Bernard Minier, chủ nhà hiện nay cho biết, với tấm biển nhỏ này ngôi nhà đã được công nhận là một trong rất nhiều các di tích lịch sử ở Pháp, vì thế trong khuôn khổ các tour du lịch quanh thị trấn Gif-sur-Yvettet thỉnh thoảng khách du lịch cũng được đưa đến ghé thăm nơi đây. Phía trong của ngôi nhà cũng được sửa lại nhiều tuy nhiên những kiến trúc cơ bản của các phòng vẫn được giữ nguyên, như nơi trước đây là phòng ăn trưa của các đoàn đàm phán nay được chuyển thành khách và phòng họp chính của các bên đã trở thành studio chụp ảnh của ông Bernard Minier.
Bằng sự chân tình và cởi mở, ông Bernard Minier kể lại lịch sử của ngôi nhà. ông cho biết thêm, Maison du Gros Tilleul từng là nơi ở nhà của họa sĩ Pháp Fernand Leger, đảng viên PCF, được giao quản lý căn nhà này từ năm 1955. Sau khi họa sỹ qua đời, Đảng Cộng sản Pháp đã tạo điều kiện cho Việt Nam sử dụng nơi này (từ tháng 10.1972) để tổ chức các cuộc gặp bí mật với phía Mỹ. Theo ông, nơi đây được chọn làm địa điểm diễn ra các cuộc họp bí mật của phái đoàn Việt Nam và phía Mỹ, vì nó khá kín đáo, xa thủ đô Paris, tiện đường giao thông đi lại, nhất là gần sân bay Orly.
Là người chứng kiến sự kiện lịch sử này, khi đó ông còn là cậu thanh niên mới 17 tuổi. Ông đã từng tham gia cuộc biểu tình rộng lớn tại Paris, xuống đường đấu tranh ủng hộ cuộc chiến tranh vì hòa bình của nhân nhân Việt Nam. Ông nói: “Đây thực sự trở thành ngày hội mà ông không thể quên”.
Khi phát hiện ngôi nhà, dù không thể thấy được những gì diễn ra bên trong, nhưng ông biết rằng nơi đó diễn ra sự kiện quan trọng, với sự bảo vệ chặt chẽ của hàng rào cảnh sát. Nhiều nhiều phóng viên muốn ghi lại hình ảnh cuộc gặp gỡ giữa Lê Đức Thọ và H.Kisinger, đã phải trèo lên mái nhà của người hàng xóm phía sau, được bao quanh bởi hàng cây thông mới trồng. Đó là nhà của hai nhà hai khoa học Việt kiều Trần Thanh Vân – Lê Kim Ngọc, những người sáng lập hội Aide à l'Enfance du Vietnam (AEVN- Hội bảo trợ trẻ em Việt Nam tại Pháp) đã từng được biết đến ở Paris từ cuối năm 1970 qua hoạt động bán thiếp giáng sinh quanh các nhà thờ để gây quỹ ủng hộ Việt Nam.
Hôm nay, 40 năm sau, hàng cây tùng này đã vươn rất cao, đủ để chắn ngang tầm nhìn giữa hai nhà, vẫn trong buổi gặp gỡ với Bernard Minier, ông cho biết cho dù trong ngôi nhà không còn để lại lưu vật nào của thời kỳ đó, và ngôi nhà có những thay đổi, nhưng ông vẫn còn thấy tất cả như còn hiện hữu rõ nét trong trí nhớ của ông.
Mặt khác, trong cuộc trò chuyện với nhà khoa học Việt kiều Trần Thanh Vân, tại ngôi nhà của chính ông ở phía sau Maison du Gros Tilleul, ông Vân cho biết dù không biết gì nhiều về cuộc đàm phán bí mật giữa phái đoàn Việt Nam và Mỹ, nhưng gia đình ông vẫn tạo điều kiện thuận lợi để các phóng viên có thể ghi được những hình ảnh lịch sử quý giá khi đó. Đồng thời ông cho biết thêm vào điểm đó nhiều báo chí Pháp như la Croix, le Figaro, … đã có bài ghi lại sự kiện này và sự trùng hợp đặc biệt với việc ông đang bàn bạc vào năm 1972, với tổ chức AEVN để xây dựng làng trẻ mồ côi Việt Nam SOS ở Đà Lạt vào năm 1974 cùng nhiều công trình khác nữa mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Bài và ảnh: Lê Hà - Nguyễn Tuyên (P/v TTXVN tại Pháp)