Đột phá, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật để giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính

Công trình được hoàn thiện trong bối cảnh lịch sử quan trọng, góp phần xây dựng hệ thống thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước, kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Luật Thanh tra 2025 là biểu tượng của đổi mới không ngừng, góp phần xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động vì nhân dân, vì sự phát triển phồn vinh của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Ban Thường vụ Đảng ủy Thanh tra Chính phủ, trực tiếp là đồng chí Lê Tiến Đạt, Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng uỷ, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ đã tập trung cao độ lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng dự án Luật nhằm thể chế hóa trọn vẹn quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, Luật Thanh tra 2025 đã quán triệt và cụ thể hóa đầy đủ Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả - một bước tiến mang tầm chiến lược trong công cuộc xây dựng bộ máy Nhà nước hiện đại, năng động và liêm chính.

Đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật

Phó Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt chia sẻ, trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác xây dựng pháp luật luôn được Đảng ủy và lãnh đạo Thanh tra Chính phủ xác định là nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển của ngành. Đảng uỷ Thanh tra Chính phủ đã chỉ đạo triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, từ việc kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác pháp chế, bổ sung nguồn nhân lực, đến đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng tham mưu, soạn thảo văn bản.

Nhờ vậy, công tác xây dựng pháp luật đã có bước chuyển biến rõ rệt, thể hiện ở việc kịp thời thể chế hóa nhiều chủ trương lớn của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phục vụ tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực được giao. Nhiều văn bản pháp luật quan trọng đã được trình ban hành, trong đó có các luật, nghị định và thông tư mang tính nền tảng, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Một trong những kết quả tạo dấu ấn nổi bật trong công tác xây dựng thể chế là với thời gian ngắn, từ tháng 3/2025 đến đầu tháng 8/2025, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi), trình Chính phủ ban hành 4 nghị định, đồng thời ban hành 3 thông tư theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho tổ chức, hoạt động của cơ quan thanh tra và các lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ.

Những kết quả đó cho thấy sự đổi mới mạnh mẽ, tinh thần quyết liệt của Thanh tra Chính phủ trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật.

Cắt giảm 40% thủ tục hành chính và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Luật Thanh tra 2025 là một đạo luật tổng hợp quy mô lớn, liên quan đến hàng chục, hàng trăm luật chuyên ngành. Dự án Luật đã sửa đổi 20 luật có liên quan trực tiếp, góp phần hoàn thiện toàn bộ hệ thống pháp lý về thanh tra, kiểm tra, giám sát trong bộ máy Nhà nước. Luật thể hiện đúng tinh thần “6 rõ” theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt giảm 45% số điều luật so với Luật Thanh tra năm 2022 trên cơ sở kế thừa quy định có chất lượng, sửa đổi, hoàn thiện quy định còn bất cập, bổ sung quy định mới để thể chế hóa kịp thời chủ trương, chính sách của Đảng; cắt giảm 40% thủ tục hành chính và chú trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền - thể hiện tư duy đổi mới, hành động khoa học và tinh thần dấn thân vì cải cách.

Luật Thanh tra 2025 cũng đánh dấu bước đột phá lớn trong tư duy quản trị và kiểm soát quyền lực Nhà nước. Đặc biệt, Luật Thanh tra năm 2025 có kỹ thuật lập pháp tốt nên đáp ứng được cả yêu cầu về mặt nội dung và hình thức. Đây là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh tra, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước.

Ngoài việc đảm bảo cơ quan thanh tra theo 2 cấp, Luật Thanh tra năm 2025 còn làm rõ mối quan hệ công tác giữa Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành, địa phương; giữa thanh tra tỉnh với các sở, ngành. Bên cạnh đó, hoàn thiện khái niệm về “thanh tra”, không phân biệt thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành. Hơn nữa, vai trò của cơ quan thanh tra là “xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý”, còn việc xử lý vi phạm lại bằng công cụ khác theo thẩm quyền.

Nhằm thể chế hoá các Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, lần đầu tiên, thanh tra trực tuyến, từ xa dựa trên dữ liệu điện tử được luật hóa - một phương thức mới, bước tiến mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Qua đó, giúp tăng cường hiệu lực, hiệu quả, giảm bớt thời gian trong một số trường hợp và tránh tiếp xúc trực tiếp với đối tượng thanh tra - giải pháp để phòng ngừa tham nhũng tiêu cực trong hoạt động thanh tra...

Tạo hành lang pháp lý vững chắc để giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt cho biết: Bước vào giai đoạn phát triển mới, ngành Thanh tra xác định, công tác xây dựng pháp luật là trụ cột chiến lược, gắn liền với yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của toàn ngành. Do đó, định hướng lớn nhất là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ, từ bị động sang chủ động, kiến tạo cho phát triển, phải hình dung trước sự phát triển đòi hỏi thế nào để có quy định phù hợp. Tinh thần này cũng chính là nội dung đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh: Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước, bảo đảm tính dự báo cao, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu sự vận dụng nhanh chóng, phục vụ yêu cầu phát triển.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Thanh tra Chính phủ sẽ tập trung thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là những nội dung gắn trực tiếp với yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động của ngành trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Các văn bản pháp luật mới phải vừa bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, vừa tháo gỡ được các “điểm nghẽn” trong thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để nâng cao chất lượng công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thanh tra Chính phủ sẽ chủ động tham mưu sửa đổi, bổ sung các đạo luật quan trọng và các nghị định, thông tư hướng dẫn theo hướng dễ áp dụng, dễ kiểm tra, giám sát và bảo đảm tính thống nhất, khả thi cao.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Thanh tra Chính phủ đang tiếp tục tập trung xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng và sửa 3 luật: Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo để trình Quốc hội khoá XV tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025). Mỗi văn bản pháp luật mới được xây dựng theo hướng tăng cường minh bạch, đề cao trách nhiệm giải trình, bảo đảm tính khả thi và hiệu quả. Qua đó, tạo hành lang pháp lý vững chắc để hoạt động của ngành Thanh tra thực sự trở thành công cụ sắc bén trong giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng sẽ ưu tiên hoàn thiện các cơ chế, chính sách bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành, địa phương; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, khai thác dữ liệu phục vụ công tác xây dựng pháp luật. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống pháp luật về thanh tra vừa đồng bộ, khả thi, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước.