Khám sàng lọc bệnh nhân COVID-19. Ảnh: TTXVN.
Trước tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp như hiện nay, nhất là tại Đà Nẵng, TP Hà Nội đang làm xét nghiệm test nhanh COVID-19 cho những người từ Đà Nẵng trở về từ đầu tháng 7. Tuy nhiên, không ít người dân đã hiểu chưa đúng về giá trị của xét nghiệm này.
BS. Đồng Phú Khiêm, Phó Trưởng Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết: Người dân cần hiểu đúng về kết quả của xét nghiệm test nhanh COVID-19 để tránh gây hậu quả nghiêm trọng. Để phát hiện một người có bị nhiễm virus SARS-COV2 hay không, hiện nay có 2 nhóm các xét nghiệm đang được sử dụng là các xét nghiệm trực tiếp và các xét nghiệm gián tiếp.
Xét nghiệm trực tiếp là các xét nghiệm nhằm tìm kiếm sự hiện diện của các thành phần cấu tạo virus ở trong cơ thể (hiện xét nghiệm phổ biến nhất là xét nghiệm tìm kiếm các đoạn gen của virus bằng kỹ thuật PCR, ngoài ra còn có xét nghiệm nuôi cấy phân lập virus). Ưu điểm của xét nghiệm này có thể phát hiện người nhiễm virus ở những giai đoạn sớm kể từ khi người bệnh chưa có biểu hiện bệnh, vì vậy đây là xét nghiệm có giá trị, được tổ chức y tế thế giới khuyến cáo là xét nghiệm dùng để chẩn đoán một người có đang bị nhiễm bệnh hay không. Tuy nhiên, nhược điểm của xét nghiệm trực tiếp là đòi hỏi phải có phòng xét nghiệm được trang bị đủ phương tiện cần thiết, nhân viên được đào tạo chuyên sâu và xét nghiệm này thường tốn kém, mất nhiều thời gian.
Vì vậy, để xét nghiệm trực tiếp cho tất cả đối tượng nghi nhiễm là điều không hề dễ và cần có thời gian. Trên thế giới, có nhiều hãng đang tìm cách nghiên cứu các xét nghiệm test nhanh tìm kiếm cấu trúc của virus SARS-CoV-2, giúp chẩn đoán nhanh, nhưng hiện vẫn chưa có bất kỳ xét nghiệm test nhanh nào được công nhận và áp dụng trong chẩn đoán COVID-19.
Xét nghiệm gián tiếp là các xét nghiệm nhằm tìm kiếm các dấu vết của virus để lại trong cơ thể nhiễm. Cụ thể, trong trường hợp bệnh COVID-19 là làm các xét nghiệm tìm kháng thể mà cơ thể sinh ra khi bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Đây là xét nghiệm test nhanh mà Hà Nội đang thực hiện.
Tuy nhiên, đáng lưu ý là người nhiễm virus SARS-CoV- 2 không phải ai cũng sinh ra kháng thể và kháng thể cũng không phải được tạo ra ngay sau khi người bị nhiễm virus SARS-COV2. Tổng hợp rất nhiều các nghiên cứu về COVID-19 cho thấy, chỉ có 23% người nhiễm virus SARS-CoV-2 có kháng thể IgM sau 1 tuần bị nhiễm, 58% người nhiễm 2 tuần mới có kháng thể và 75% người bị nhiễm sau 3 tuần mới có kháng thể.
Giá trị của xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể dương tính chỉ thể hiện rằng người đó đã từng bị nhiễm virus SARS-COV2 trong quá khứ, chứ không thể khẳng định người đó có đang bị bệnh, có khả năng lây bệnh hay không.
Bên cạnh đó, kết quả xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể là âm tính không có nghĩa là người đó không bị nhiễm virus và không lây cho người khác. Bởi người bị nhiễm virus này ở giai đoạn đầu chưa có kháng thể, vì vậy xét nghiệm này có thể chắc chắn âm tính, nhưng người này vẫn có thể lây cho người khác.
Cũng theo BS. Đồng Phú Khiêm, việc làm xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể trong quần thể dân số nguy cơ có giá trị để xác định tỷ lệ người từng nhiễm virus này, giúp đánh giá quy mô dịch bệnh trong cộng đồng, giúp các nhà hoạch định chính sách có các biện pháp tổ chức chống dịch phù hợp.
Với người đi từ vùng dịch về dù có xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể cho kết quả âm tính, nhưng vẫn có thể là người đang nhiễm bệnh, vẫn có thể lây nhiễm bệnh cho cộng đồng, nên cần tiếp tục tuân thủ thực hiện cách ly theo khuyến cáo của Bộ Y tế.