Bạo lực nghiêm trọng với phụ nữ
Bà Hà Thị Quỳnh Anh, Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam cho biết, hành vi bạo lực ở nơi công cộng thường bị lên án rộng rãi nhưng bạo lực gia đình vẫn bị xem nhẹ, được xem là hành vi chấp nhận được đằng sau cánh cửa mỗi gia đình. Nhưng thực chất, hành vi bạo lực gia đình, nhất là với phụ nữ, trẻ em gái là biểu hiện của sự bất bình đẳng giới.
Bạo lực gia đình với phụ nữ tiếp tục là vấn đề nghiêm trọng ở Canada. Tỷ lệ bạo lực với phụ nữ ở Canada cũng không khác nhiều so với Việt Nam. 51% phụ nữ Canada đã phải chịu bạo lực ít nhất một lần trong đời. Riêng ở tiểu bang Ontario, có 40% phụ nữ bắt đầu bị bạo lực thể xác khi có thai; 50% phụ nữ là nạn nhân bạo lực gia đình bị triệu chứng sang chấn tâm lý…Để giải quyết tình trạng bạo lực gia đình, 6 tỉnh và 3 cùng của Canada đã tuyên bố xây dựng luật pháp, chính sách riêng về bạo lực gia đình, đồng thời triển khai các hoạt động ứng phó ở ba cấp độ: phòng ngừa ban đầu, can thiệp thứ cấp và can thiệp sau bạo lực.
Còn tại Australia, cứ 3 phụ nữ, trẻ em gái từ 15 tuổi trở lên thì có một người từng bị bạo lực thể xác. Chính phủ Australia đã xây dựng chính sách, chương trình can thiệp tích cực để giải quyết vấn đề này.
Bạo lực gia đình ở Hàn Quốc khá phổ biến. Điều này xuất phát từ đặc tính gia trưởng trong xã hội và cấu trúc của gia đình. Bạo lực gia đình ở Hàn Quốc vẫn được coi là vấn đề riêng tư và không phải là vấn đề mà cơ quan thực thi pháp luật phải giải quyết. Theo thống kê của Văn phòng Công tố tối cao Hàn Quốc, 60% các vụ bạo lực gia đình đã được loại bỏ khỏi cáo buộc truy tố trong năm 2015, chỉ có 15,6% các vụ trải qua các thủ tục tố tụng. Hơn 118.000 trường hợp được báo cáo nhưng chỉ có 8.762 vụ bắt giữ…
Tại Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho biết: Bạo lực gia đình đã làm tổn hại tinh thần, ảnh hưởng tới kinh tế và năng suất lao động, ước tính gây thiệt hại khoảng 1,78% GDP mỗi năm. Các nghiên cứu về bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam cho thấy, có tới 58% phụ nữ đã kết hôn cho biết họ từng phải trải qua ít nhất một trong 3 hình thức bạo lực gia đình. Gần 80% số vụ ly hôn hàng năm có nguyên nhân từ bạo lực gia đình…
Theo nghiên cứu của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, phần lớn nạn nhân của bạo lực gia đình là phụ nữ, họ phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc tiếp cận với các dịch vụ bảo vệ, pháp lý. Bạo hành bắt nguồn từ tư tưởng gia trưởng, trong đó vai trò, giá trị, đóng góp của người phụ nữ, trẻ em gái trong gia đình, xã hội bị đánh giá thấp hơn nam giới. 50% phụ nữ là nạn nhân của bạo lực gia đình không nói với bất kỳ ai; 87% không tìm kiếm sự trợ giúp của bất cứ dịch vụ nào. Việc giữ thể diện với hàng xóm láng giềng, phán xét của xã hội và cả thiếu niềm tin vào công lý là những điều khiến nạn nhân không lên tiếng khi bị bạo hành…
Những mô hình can thiệp hiệu quả
Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam đã chia sẻ về kinh nghiệm phòng chống bạo lực gia đình ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Ví dụ như tại Canada, các cơ quan chức năng xây dựng chương trình phòng ngừa, ứng phó bạo lực gia đình theo 3 cấp độ. Trong đó, cấp độ đầu tiên là phòng ngừa hướng tới đối tượng chính là nam giới và trẻ em trai. Canada đã triển khai nhiều chiến dịch truyền thông trong hàng thập kỷ như “Ruy băng trắng”, “Hãy đi vào đôi giầy của cô ấy” nhằm huy động sự tham gia của nam giới, trẻ em trai chấm dứt bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái. Các chiến dịch của Canada đã lan tỏa ra hơn 60 nước… Bước can thiệp cấp 2 nhằm xác định, can thiệp sớm những đối tượng nguy cơ cao. Bước 3 là can thiệp sau bạo lực nhằm cung cấp các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân. Các dịch vụ này phần lớn do các tổ chức xã hội chuyên nghiệp thực hiện. Hiện Canada có hơn 600 nhà tạm lánh cho phụ nữ bị bạo lực.
Thụy Điển cũng có những mô hình phòng ngừa, ứng phó với bạo lực gia đình gần giống Canada. Thụy Điển còn có một mô hình rất nổi bật là Trung tâm khủng hoảng dành riêng cho nam giới. Trung tâm này cung cấp kiến thức, kỹ năng, các chương trình đào tạo cho nam giới để xử lý cơn nóng giận, khủng hoảng, xây dựng mối quan hệ lành mạnh, nói không bạo lực. Với những nam giới gây bạo lực đã bị kết án, các nhà tù cũng kết nối với nhiều đơn vị nhằm chữa trị, đào tạo bắt buộc, giám sát chặt chẽ để người đó không lặp lại các hành vi bạo lực khi hết hạn tù…
Ở Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch với sự hỗ trợ của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) đã chủ trì việc xây dựng Mạng lưới quốc gia phòng, chống bạo lực gia đình với sự tham gia của các bộ, ngành liên quan, các đoàn thể quần chúng, tổ chức phi chính phủ. Mạng lưới này đã tạo ra diễn đàn để các bên liên quan thông tin, chia sẻ bài học kinh nghiệm, xây dựng các chương trình hoạt động chung nhằm tăng hiệu quả cách tiếp cận đa ngành trong phòng, chống bạo lực gia đình. Từ mạng lưới này, nhiều mô hình phòng, chống bạo lực gia đình tại cộng đồng đã ra đời, góp phần hạn chế nhiều vụ việc bạo lực gia đình nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, ở nhiều tỉnh, thành phố như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Thừa Thiên – Huế, Cà Mau, Lâm Đồng… đã thí điểm thực hiện mô hình “Địa chỉ tin cậy - Nhà tạm lánh” nhằm hỗ trợ kịp thời, hiệu quả những nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em bị bạo hành, xâm hại. Mô hình này giúp cho nạn nhân của bạo lực gia đình, người có nguy cơ bị bạo lực có nơi tạm lánh khẩn cấp, cách ly với người gây bạo lực; giúp các nạn nhân tiếp cận các dịch vụ chăm sóc tối thiểu ban đầu về y tế, phục hồi sức khỏe, tư vấn ổn định tâm lý, tư vấn pháp luật cơ bản và phòng tránh bạo lực tiếp tục tái diễn…
Nếu mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức có nhận thức đầy đủ về trách nhiệm và quyền lợi trong việc thực thi nghiêm túc các quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình sẽ góp phần xây dựng một xã hội thượng tôn pháp luật, cộng đồng an toàn, lành mạnh và những gia đình thật sự đầm ấm, hạnh phúc, phát triển bền vững.