Quang cảnh hội thảo.
Bà Đỗ Thị Huyền, Chủ tịch Hội Người khuyết tật TP Hà Nội cho biết: Biến đổi khí hậu đang có tác động lớn nhất tới những người nghèo nhất thế giới và những người dễ bị tổn thương nhất. Trong nhóm này, 20% là người khuyết tật, những người gần như luôn bị thiệt thòi gấp đôi. Chủ đề “Khuyết tật và Biến đổi khí hậu” có ý nghĩa rất lớn đối với người khuyết tật tham gia dự án.
“Đó là về an ninh lương thực, nước uống và nơi ở cho người khuyết tật và gia đình của họ. Đó là về quyền tiếp cận y tế, giáo dục và cơ hội sinh kế trong môi trường thay đổi. Đó là về hy vọng và sự đổi mới. Đó là về việc đảm bảo người khuyết tật là trung tâm trong việc tìm cách tạo ra nhận thức, sự hiểu biết và giải pháp.Việc phát triển chính sách và can thiệp ở tất cả các cấp cần phải giải quyết các vấn đề cụ thể hoàn cảnh của người khuyết tật liên quan đến biến đổi khí hậu, cùng nhau với những người trong gia đình họ”, bà Đỗ Thị Huyền cho biết.
Biến đổi khí hậu là vấn đề nhân quyền vì có ảnh hưởng tới việc thực hiện các quyền của con người do những mối đe dọa gây ra đối với sức khỏe, an toàn, sinh kế và phúc lợi nói chung của con người. Hành động về khí hậu cũng có thể ảnh hưởng tới quyền con người khi thực hiện hành động mà không lắng nghe ý kiến của người dân bị ảnh hưởng bởi các hoạt động thực hiện: không tính tới người khuyết tật, phụ nữ, trẻ em gái và người dân tộc thiểu số trong quá trình xây dựng kế hoạch, ra các quyết định hành động về khí hậu, quá trình này có thể làm tồi tệ hơn sự bất bình đẳng đang tồn tại trong xã hội. Sự an toàn, phúc lợi và sinh kế của con người và cộng đồng bị đặt vào nguy hiểm.
Việc ứng phó với biến đổi khí hậu và tính bền vững về mặt môi trường được xem xét ở tất cả các cấp độ công việc của Abilis. Cuốn sổ tay hướng dẫn này tập trung vào những điều gì xảy ra ở dự án và cấp quản lý dự án. Cuốn sổ tay hướng dẫn sẽ miêu tả các cách mà biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới quyền con người, đời sống và phúc lợi của người khuyết tật như thế nào, giải thích các thuật ngữ và khái niệm có liên quan đến biến đổi khí hậu, và đưa ra các ví dụ và các công cụ làm thế nào để đẩy mạnh vấn đề ứng phó với biến đổi khí hậu trong các dự án của Abilis.
Các vấn đề khuyết tật, đói nghèo, và sức chống chịu với biến đổi khí hậu có sự liên quan sâu sắc. Người khuyết tật thường bị ảnh hưởng nặng nề bởi hậu quả của biến đổi khí hậu như những biến cố thời tiết khắc nghiệt, thảm họa và thiên tai, các vấn đề về an toàn thực phẩm và nước. Rào cản hiện tại và sự phân biệt mà người khuyết tật gặp phải trong mọi lĩnh vực của đời sống cũng làm cho họ dễ bị tổn thương hơn với các tác động của biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu dễ làm tăng thêm sự bất bình đẳng vốn có.
Người khuyết tật không phải là nhóm đồng nhất. Sự tác động của biến đổi khí hậu đối với người khuyết tật có thể rất đa dạng phụ thuộc vào vị trí địa lý, mức độ thu nhập, trình độ bằng cấp, tuổi tác, dạng tật, giới, nhóm dân tộc và các yếu tố khác. Người khuyết tật không nên được coi chỉ như là nạn nhân của tác động biến đổi khí hậu, họ nên có vai trò tích cực trong việc lên kế hoạch và cố gắng thích ứng, giảm thiểu và bảo tồn để đảm bảo rằng những nỗ lực này không bỏ ai lại phía sau. Cần có sự tham gia của người khuyết tật trong thiết kế, thực hiện các kế hoạch hành động về khí hậu là có khả năng sẽ mang lại lợi ích cho xã hội và công bằng cho toàn thể cộng đồng nói chung.
Trên toàn cầu, dữ liệu và số liệu thống kê về tác động của biến đổi khí hậu với người khuyết tật còn thiếu. Do vậy các tài trợ hướng mục tiêu cụ thể vào nhóm người khuyết tật trong việc thích ứng hoặc gây quỹ cho khí hậu nói chung thì cần bao gồm cả người khuyết tật. Các tổ chức của người khuyết tật nên đóng vai trò quan trọng trong các nghiên cứu và thu thập số liệu này. Lồng ghép khuyết tật giữa các tác nhân khí hậu là điều cần thiết.
Các kế hoạch hành động và tài trợ riêng biệt trong xã hội dân sự thường gây nên những lỗ hổng giữa những người công tác trong hành động môi trường với các tổ chức của người khuyết tật (OPDs) nơi mà tập trung vào quyền của người khuyết tật. Điều này được chứng minh ở cấp quốc gia, cũng như ở các diễn đàn chính trị cao cấp. Chủ đề công tác môi trường hòa nhập trong lập kế hoạch hành động khí hậu được chú ý hơn mới chỉ trong những năm gần đây.
Công ước quốc tế về Quyền của người khuyết tật (UNCRPD) quy định sự tham gia của người khuyết tật trong việc ra quyết định và Công ước được phê chuẩn rộng rãi bởi các quốc gia hành động và các nhà tài trợ. Điều này bao gồm việc ra quyết định trong việc lập kế hoạch hành động về biến đổi khí hậu và quản lý rủi ro, cũng phù hợp với khung Sendai giảm nhẹ rủi ro thiên tai (SFDRR). Hơn nữa, các quá trình và thỏa thuận của
Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (UNFCCC) khẳng định người khuyết tật là bộ phận dân cư bị ảnh hưởng sâu sắc bởi các tác động biến đổi khí hậu.
Phụ nữ và trẻ em gái thường là những người đầu tiên bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và thường phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật thậm chí bị ảnh hưởng nặng nề hơn. Tại Việt Nam, một nước với tỷ lệ làm trong lĩnh vực nông nghiệp chiếm phần lớn, phụ nữ thường tham gia vào các hoạt động nông nghiệp và các hoạt động hàng ngày khác mà phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết và nguồn tài nguyên như kiếm củi để nấu ăn, lấy nước.
“Do vậy, khi các nguồn tài nguyên trở nên khan hiếm, khối lượng công việc của người phụ nữ tăng nhiều hơn. Khi công việc này chiếm nhiều thời gian hơn, phụ nữ và trẻ em gái có ít thời gian hơn cho việc giáo dục, giải trí và tham gia vào việc ra quyết định và áp lực tâm lý họ gặp phải qua đó cũng tăng lên. Vai trò chủ động của phụ nữ và trẻ em gái trong hành động biến đổi thời tiết là một phần quan trọng của công bằng khí hậu” bà Đỗ Thị Huyền nhận xét.
TS. Laura Beckwith, tổ chức Đối tác về nước của Úc (AWP) cho biết: “Chúng tôi tin tưởng vào sự trao đổi kiến thức hai chiều, trong đó chúng ta học hỏi từ những thành công và khó khăn của nhau để giải quyết tốt hơn những thách thức hiện tại cũng như các vấn đề mới nổi liên quan đến tác động của biến đổi khí hậu đối với hệ sinh thái, nền kinh tế và xã hội của chúng ta. Chúng tôi nhận thấy rằng nhiều người trong số những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu sẽ là những cộng đồng vốn đang gặp bất lợi, bao gồm cả người khuyết tật”.
Do đó, AWP hỗ trợ chương trình nghiên cứu quan trọng này về việc người khuyết tật bị ảnh hưởng cũng như ứng phó và phục hồi như thế nào với biến đổi khí hậu.