Nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trong tình hình mới

Hội thảo nhằm cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn phục vụ việc tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản”.

Phát biểu khai mạc, đề dẫn Hội thảo, ông Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam nêu rõ: trong 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã có bước phát triển mạnh mẽ, các chỉ số phát triển về đầu sách, bản sách có sự tăng trưởng cao. Năng lực sản xuất của ngành xuất bản tăng hơn 2,3 lần; tỷ lệ sách bình quân đầu người đạt 6,1 bản vào năm 2023, giúp Việt Nam lọt top 3 khu vực Đông Nam Á. Việc ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số trong ngành đang diễn ra mạnh mẽ, với 4.500 đầu sách điện tử năm 2023, chiếm 15,3% tổng xuất bản phẩm. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ cao trong biên tập, xuất bản, phát hành sách ngày càng trở nên phổ biến. Xuất bản điện tử ngày càng phát triển với 32 nhà xuất bản đã đăng ký hoạt động trong lĩnh vực này.

Bên cạnh những kết quả quan trọng đã đạt được, theo Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, việc nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm theo tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị số 42-CT/TW vẫn còn những hạn chế nhất định như, mặc dù số lượng xuất bản phẩm phong phú, đa dạng, nhưng chưa đạt đến sự tinh lọc cần thiết. Thiếu vắng các công trình có giá trị đỉnh cao trong nhiều lĩnh vực. Sách chuyên sâu như cẩm nang, hướng nghiệp, dạy nghề hay sách ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ phục vụ phát triển kinh tế, xã hội còn ít. Trong khi đó, vẫn còn nhiều sách có chất lượng trung bình, hàm lượng tri thức và thông tin thấp.

Dù số lượng sai sót đã giảm qua từng năm, trong mấy năm gần đây không còn những cuốn sách sai phạm về chính trị tư tưởng nhưng những sai sót ở một số chi tiết vẫn còn khá phổ biến, thậm chí có những sai phạm lặp lại và chậm được khắc phục…

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận, khẳng định vị trí, vai trò của hoạt động xuất bản với tư cách là một lĩnh vực chính trị, tư tưởng văn hóa quan trọng của Đảng, đánh giá khách quan, toàn diện về chất lượng nội dung xuất bản phẩm trong thời gian qua. Trên cơ sở đó, đề xuất những quan điểm chỉ đạo, chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước đối với hoạt động xuất bản, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả và thiết thực nâng cao chất lượng xuất bản phẩm, cũng như bảo đảm cho sự phát triển chung của ngành xuất bản.

Nhiều ý kiến đề ra những giải pháp cụ thể góp phần nâng cao chất lượng xuất bản phẩm trên cơ sở phân tích và làm rõ vai trò, trách nhiệm của từng cấp, từng khâu, từng tổ chức, cá nhân trong việc định hướng đề tài, xây dựng bản thảo, biên tập nội dung, hoàn thiện và phổ biến những tác phẩm hay, công trình nghiên cứu có giá trị.

Các đại biểu cũng đưa ra những đánh giá về tác động tích cực (và cả ảnh hưởng không mong muốn) của công nghệ số, môi trường mạng, sự ứng dụng rộng rãi của trí tuệ nhân tạo (AI) và chủ động đề xuất các giải pháp ứng dụng công nghệ, nhất là công nghệ kỹ thuật mới trong công tác biên tập xuất bản sách, thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản, bảo đảm phù hợp xu hướng phát triển của thời đại…

Phát biểu kết luận Hội thảo, ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh bối cảnh sau hơn 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW đã và đang đặt ra những yêu cầu mới đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và đối với chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chỉ rõ một số nhiệm vụ và giải pháp cần tập trung triển khai trong thời gian tới. Trước hết, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, sự quản lý của Nhà nước; sự phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam và cơ quan liên quan, cơ quan chủ quản xuất bản nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo, định hướng để xuất bản thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng, giàu mạnh và phát triển.

Các cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cần khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định của Đảng, cơ chế chính sách của Nhà nước nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản trong việc tạo động lực thúc đẩy hoạt động xuất bản nói chung và nội dung xuất bản phẩm nói riêng. Tiếp tục thể chế hóa Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong thời gian từ năm 2016 đến nay, đồng thời ban hành chiến lược mới phù hợp hơn với tình hình mới, trong đó, chú trọng tới lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Xem xét triển khai một số chủ trương, chính sách lớn thúc đẩy sách có nội dung tốt, như hình thành Quỹ hỗ trợ Xuất bản, Quỹ dịch thuật hay phong trào hưởng ứng Toàn dân đọc sách ngày 21/4 hằng năm để các nhà sách, công ty sách cùng hưởng ứng, tạo ra giá trị chung cho thị trường sách…

Tăng cường những giải pháp mạnh mẽ để chăm lo đào tạo, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ có đủ năng lực và điều kiện cống hiến nhiều nhất cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Ưu tiên bố trí nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, chuyển đổi số cho hoạt động xuất bản. Gắn chặt giữa nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy đề nghị cần sớm có quan điểm và nhận thức về việc liên kết giữa nhà xuất bản và các công ty, nhà sách bằng cơ chế hợp tác minh bạch, rõ ràng, tạo động lực tăng trưởng ngành xuất bản nói chung và xuất bản phẩm nói riêng. Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về xuất bản và chủ động tham gia khai thác bản quyền, quảng bá xuất bản phẩm Việt ra thế giới; đồng thời thúc đẩy các hoạt động giao lưu, trao đổi học thuật trong xuất bản.