Tăng trưởng kinh tế 2 con số: TP Hồ Chí Minh phải đột phá về mặt thể chế

Mục tiêu này chỉ khả thi khi có sự đột phá thực sự về mặt thể chế, khơi thông được mọi điểm nghẽn cố hữu đang tồn tại hiện nay. Đây là nhận định của nhiều chuyên gia tại chương trình "Cafe Doanh nhân chủ đề: Doanh nghiệp Thành phố với mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số" do Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh tổ chức, ngày 8/3.

Ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nhận định: Thời gian qua dù đạt được các thành tựu về kinh tế - xã hội nhưng thành phố vẫn còn những vấn đề tồn tại, hạn chế; nhiều dự án còn tồn đọng như những "cục máu đông" cần được khơi thông. Để tăng trưởng ở mức 2 con số, TP Hồ Chí Minh sẽ đẩy mạnh đầu tư công, chủ yếu thông qua hạ tầng giao thông để đường thông thì hàng hoá - tiền tệ cũng thông. 

Thành phố đã, đang và sẽ đẩy mạnh tháo gỡ cho các dự án gặp vướng mắc dù biết sẽ còn nhiều khó khăn. Song song đó, thúc đẩy các nguồn lực mới như cảng trung chuyển Cần Giờ, xây dựng trung tâm chuyển đổi số, trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm công nghệ cao đa mục tiêu, trung tâm về dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo.

Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh, để tạo được tăng trưởng đột phá, chính quyền Thành phố cũng cương quyết thay đổi tư duy từ nền hành chính công quyền sang phục vụ, xem người dân, doanh nghiệp là trung tâm của mọi hoạt động. Đồng thời, khẳng định cộng đồng doanh nghiệp là nguồn lực phát triển quan trọng của thành phố nói riêng và cả nước nói chung.

Phân tích về bối cảnh quốc tế và trong nước, Tiến sĩ Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, nêu: Kinh tế thế giới năm 2025 được nhận định tiếp tục biến động, dự báo tăng trưởng ở mức 3% và rất khó để đạt mức tăng trưởng 3,5% những năm tiếp theo. Những chính sách của ông Trump với Trung Quốc tác động trực tiếp và gián tiếp đến kinh tế Việt Nam. Cụ thể, khi hai nền kinh tế lớn đối đầu nhau, hoạt động thương mại sẽ chệch hướng, chuỗi cung ứng dịch chuyển sẽ tạo ra những cơ hội mới cho bên thứ 3; trong đó, có Việt Nam.

Mặt khác, khi Hoa Kỳ sử dụng công cụ thuế quan một cách cực đoan dẫn đến nguy cơ chiến tranh thương mại, khả năng tăng trưởng kinh tế thế giới giảm cũng sẽ đồng nghĩa tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam giảm theo. Chưa kể, trong một thế giới bất định mà nhiều rủi ro như hiện nay, các nhà đầu tư sẽ phải quan sát, nghe ngóng tình hình mới có thể đưa ra quyết định đầu tư, việc thu hút đầu tư FDI của Việt Nam sẽ gập ghềnh hơn trước nhiều. 

Riêng với TP Hồ Chí Minh, dù vẫn đứng đầu cả nước về kinh tế nhưng vai trò có phần giảm sút trong thời gian gần đây. Trong đội ngũ doanh nghiệp, Tp. Hồ Chí Minh chiếm gần 1/3 tổng số doanh nghiệp cả nước nhưng thiếu những "sếu đầu đàn" có vai trò dẫn dắt. Do đó, muốn có tăng trưởng đột phá phải có những giải pháp, sự cải cách mang tính cách mạng như giai đoạn đổi mới từ bao cấp sang thị trường hàng hoá cách đây 40 năm.

Cùng góc nhìn, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nêu vấn đề: Tăng trưởng 2 con số, mục tiêu và quyết tâm rõ ràng nhưng không dễ dàng. Phải nhìn thẳng vào thực tế rằng, trong gần 40 năm đổi mới, cả nước chỉ có 2 năm đạt mức tăng trưởng trên 9%, chưa có năm nào đạt được mức 10%. Những kết quả khả quan, tích cực những năm gần đây cũng chủ yếu dựa vào sự tăng trưởng của khối ngoại (doanh nghiệp FDI) và xuất khẩu trong khi đó, doanh nghiệp nội địa liên tục suy giảm, sức mua nội địa cũng yếu, giải ngân đầu tư công thấp hơn mục tiêu. 

Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Trần Đình Thiên, tăng trưởng kinh tế không chỉ nên nhìn vào con số phần trăm tăng trưởng mà cần đánh giá đúng tăng trưởng đó có thực chất và bền vững hay không thông qua "sức khỏe" của doanh nghiệp nội, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân. Ưu tiên của TP Hồ Chí Minh năm 2025 là phải trả lời được câu hỏi tại sao khối doanh nghiệp tư nhân tại thành phố ngày càng suy giảm; số doanh nghiệp thành lập mới thấp hơn số doanh nghiệp rời thị trường. Bắt đúng bệnh mới kê đúng thuốc đặc trị, tìm được nguyên nhân mới có giải pháp hiệu quả. 

Điểm nghẽn nền kinh tế Việt Nam là thể chế, hạ tầng và nhân lực; trong đó, thể chế phải được xác định là điểm nghẽn của điểm nghẽn bởi khi vướng thể chế tất cả các yếu tố khác không thể thông suốt. Thể chế thị trường quan trọng nhất là tạo ra không gian cho các nguồn lực đất đai, nhân lực, vốn lưu thông, thúc đẩy sự phát triển. Tuy nhiên, phải nói rằng, thể chế lâu nay không ưu tiên phát triển thị trường mà chỉ lo quản sao cho chặt.

"TP Hồ Chí Minh với vai trò là đầu tàu kinh tế, đừng chỉ chờ và đi xin cơ chế mà phải tiên phong, chủ động, sáng tạo trong việc đề xuất những giải pháp mang tính khai mở, đột phá. Muốn đột phá tăng trưởng không thể dựa trên việc chỉnh sửa, cơi nới các cơ chế cũ mà cần thiết phải tạo ra một cơ chế hoàn toàn mới, giúp cởi trói cho doanh nghiệp - động lực chính của sự phát triển", Phó Giáo sư Tiến sĩ Trần Đình Thiên khuyến nghị.