Trao đổi với phóng viên, ông Phạm Thanh Hà, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, việc Ngân hàng Nhà nước (SBV) điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành sẽ giúp các tổ chức tín dụng có thể tiếp cận nguồn vốn từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí thấp hơn, hỗ trợ ổn định mặt bằng lãi suất của các tổ chức tín dụng. Từ đó, hỗ trợ nền kinh tế và thanh khoản cho các tổ chức tín dụng.
Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành sẽ giúp các tổ chức tín dụng có thể tiếp cận nguồn vốn từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí thấp hơn, hỗ trợ ổn định mặt bằng lãi suất của các tổ chức tín dụng. Ảnh minh họa: TTXVN
Cũng theo ông Hà, với nền tảng kinh tế vĩ mô trong nước tích cực như hiện nay, từ nay đến cuối năm, mặt bằng lãi suất về cơ bản sẽ diễn biến ổn định, được hỗ trợ bởi các yếu tố tích cực như thanh khoản hệ thống được đảm bảo, tín dụng tăng phù hợp với chỉ tiêu định hướng…
Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, việc SBV hạ lãi suất điều hành phù hợp với xu thế hiện nay, khi nhiều Ngân hàng Trung ương trên thế giới đã giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang căng thẳng. Tại Việt Nam, đây là thời điểm thuận lợi để hạ lãi suất, bởi Chính phủ đang kiểm soát lạm phát rất tốt, do đó không sợ rủi ro lạm phát tăng cao. Tuy nhiên, việc giảm lãi suất điều hành là để hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ xuất khẩu, còn việc giảm lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại hầu như ít tác động.
Nhận định của các công ty chứng khoán cho thấy, quyết định cắt lãi suất như trên của Ngân hàng Nhà nước mang tính chất định hướng và tâm lý là chủ yếu, ít tác động đến lãi suất cho vay hiện nay của các ngân hàng thương mại. Bởi lẽ, việc điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam là đặt mục tiêu trực tiếp về khối lượng cung tiền thông qua các chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2) chứ không thông qua trung gian là lãi suất.
Tính đến hết tháng 6/2019, tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng cung tiền M2 lần lượt là 7,36% và 7,11%, thấp hơn so với cùng kỳ 2018. Trên thực tế, SBV đã có một đợt nới hạn mức tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng đủ tiêu chuẩn nhưng hầu hết thấp hơn đề xuất của các ngân hàng thương mại. Mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm vẫn là 14% cho thấy, SBV vẫn đang điều hành cung tiền thận trọng.
Trong báo cáo nhanh về động thái giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước, Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, việc điều hành cung tiền thận trọng là hoàn toàn hợp lý. Bởi, xét trong bối cảnh tổng cầu chậm cải thiện, tăng cung tiền sẽ tăng rủi ro lạm phát, nhập siêu và bong bóng tài sản. Bên cạnh đó, giá dầu tăng đột ngột và thương chiến Mỹ - Trung leo thang là 2 cảnh báo để tiếp tục thận trọng với chính sách tiền tệ.
Trong ngắn hạn, mặt bằng lãi suất giao dịch trên liên ngân hàng và lợi tức trái phiếu chính phủ các kỳ hạn ngắn trên thứ cấp là hai đối tượng chịu tác động mạnh nhất từ việc điều chỉnh lãi suất mua kỳ hạn giấy tờ có giá (lãi suất OMO). Trong ngày nhận được thông tin giảm lãi suất điều hành, lãi suất qua đêm trên liên ngân hàng đã giảm mạnh xuống 2,78%/năm (giảm 20 điểm cơ bản), lợi tức trái phiếu chính phủ kỳ hạn 1-3 năm giảm từ 6-12 điểm cơ bản, xuống quanh mức 2,6%/năm.
Xét dài hạn, các lãi suất trên thị trường liên ngân hàng sẽ dao động trong khoảng từ lãi suất tín phiếu đến lãi suất OMO (từ 2,75%/năm đến 4,5%/năm). Trong điều kiện lý tưởng, giá vốn rẻ hơn trên thị trường liên ngân hàng (môi trường thanh khoản được kỳ vọng sẽ được giữ dồi dào) sẽ tạo cơ sở để các ngân hàng thương mại điều chỉnh giảm mặt bằng lãi suất trên thị trường 1, tức là thị trường giữa các ngân hàng thương mại với các tổ chức kinh tế và cá nhân.
Tuy vậy, vốn liên ngân hàng chỉ đáp ứng các nhu cầu vốn ngắn hạn, không dùng để cấp tín dụng và bị hạn chế bởi tỷ lệ 20% so với vốn huy động tổ chức kinh tế và dân cư. Do vậy, tính liên thông từ thị trường 2 (thị trường liên ngân hàng) xuống thị trường 1 cần một thời gian dài.
Phân tích của SSI cũng cho biết, dù tác động đến thị trường 1 là hạn chế, nhưng động thái này cho thấy, SBV đang tăng cường kiểm soát dòng chảy tín dụng và chủ trương giảm mặt bằng lãi suất để hỗ trợ cho các doanh nghiệp. Bằng chứng là trước đó, các ngân hàng thương mại nhà nước đồng loạt giảm lãi suất cho vay với các nhóm ngành ưu tiên tới 2 lần kể từ đầu năm đến nay. SBV cũng tuyên bố sẽ xử lý nghiêm các ngân hàng thương mại chạy đua tăng lãi suất huy động, trong đó gồm cả việc cắt giảm tăng trưởng tín dụng. Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ các hoạt động cho vay bất động sản và đầu tư trái phiếu bất động sản của các ngân hàng thương mại…
Trong thời gian gần đây, các ngân hàng thương mại yếu thanh khoản đã đẩy lãi suất huy động lên khá cao, nới rộng khoảng cách với lãi suất huy động của nhóm các ngân hàng thương mại nhà nước và ngân hàng thương mại cổ phần lớn. Tuy nhiên, với tỷ trọng trên 70% thị phần huy động và cho vay, nhóm ngân hàng thương mại nhà nước và các ngân hàng thương mại cổ phần lớn mới đóng vai trò quyết định trong xu hướng lãi suất chung của thị trường 1.
Do vậy, SSI nhận định, các biện pháp kỹ thuật của SBV nếu có được sự đồng lòng của các ngân hàng thương mại lớn thì mục tiêu giảm lãi suất vẫn có thể đạt được mà chưa cần phải dùng đến các biện pháp nới lỏng, bơm tiền vào nền kinh tế. Tuy nhiên, để thúc đẩy kinh tế trong giai đoạn hiện nay thì chỉ nỗ lực của SBV sẽ không đủ.
Công cụ tiền tệ đang phải xoay sở trong một không gian hẹp khi vừa phải ổn định vĩ mô, vừa hỗ trợ tăng trưởng. Giải pháp hàng đầu hiện nay vẫn là giải ngân đầu tư công và thực thi bảo hộ. Việc phát huy tối đa nội lực sẽ vừa tạo được tăng trưởng, vừa tránh được các biến động bất lợi từ bên ngoài, nhất là trong bối cảnh thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro như hiện nay.