Sầu riêng Thái Lan được bày bán tại một siêu thị ở thành phố Nam Ninh, Trung Quốc tháng 9/2023. Ảnh: Xinhua
Sầu riêng đã trở thành loại quả ngày càng được tầng lớp trung lưu Trung Quốc ưa chuộng. Mặc dù có mùi khó ngửi nhưng loại quả phủ đầy gai này vẫn có giá cao và thu hút được một lượng lớn người hâm mộ, họ mệnh danh nó là “vua của các loại trái cây”.
Nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc tăng vọt trong năm 2023, nhưng nhà cung cấp chính của nước này là Thái Lan đã mất thị phần khi quốc gia tỷ dân bật đèn xanh nhập khẩu sầu riêng của Việt Nam và Philippines. Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, Trung Quốc đã nhập khẩu 1,4 triệu tấn sầu riêng vào năm 2023, tăng 69% so với năm trước.
Tỷ trọng của Thái Lan trong số sầu riêng nhập khẩu đó, tính bằng USD Mỹ, đã giảm từ gần 100% vào năm 2021 xuống còn 95,36% một năm sau đó và 67,98% vào năm ngoái.
Cũng trong giai đoạn này, Trung Quốc đã đồng ý để các nhà xuất khẩu Việt Nam vận chuyển sầu riêng tươi vào nước này từ năm 2021. Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam sang Trung Quốc đã tăng từ mức gần 0 lên 4,6% thị phần và đạt 188,1 triệu USD vào năm 2022 sau đó tăng vọt lên 31,8% vào năm ngoái với tổng giá trị là 2,1 tỷ USD.
Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) dẫn dữ liệu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) cho biết, Việt Nam xuất khẩu 44.880 tấn sầu riêng trên toàn thế giới vào năm 2022, chiếm 4,9% thị phần.
Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - dự báo rằng trong năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam có thể đạt khoảng 3,5 tỷ USD, tăng 55% so với năm ngoái.
Ông Nguyễn Thành Trung, nhà khoa học chính trị tại Đại học Fulbright Việt Nam phân tích: “Nông dân Việt Nam biết cách luân canh và kéo dài thời gian thu hoạch. Sầu riêng được coi là cây sinh lời ở Việt Nam và có thể mang lại rất nhiều lợi ích. Người nông dân biết cách tận dụng tối đa cơ hội của họ”.
Philippines cũng đã giành được thị phần tại Trung Quốc. Vào tháng 1 năm ngoái, Trung Quốc bắt đầu nhập khẩu sầu riêng tươi của Philippines, loại mọc chủ yếu ở vùng đất núi lửa của núi Apo trên đảo Mindanao phía Nam.
Xuất khẩu sầu riêng của nước này sang Trung Quốc trị giá 1,88 triệu USD từ tháng 1 đến tháng 6/2023. Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy Philippines chiếm 0,2% thị phần nhập khẩu sầu riêng vào năm ngoái tính theo đồng USD.
Ông Jonathan Ravelas thuộc công ty tư vấn "eManagement for Business and Marketing Services" có trụ sở tại Manila cho biết người trồng sầu riêng Philippines vẫn ưu tiên thị trường nội địa và xuất khẩu phần dư thừa.
Việc vận chuyển hàng hóa từ Philippines đến Trung Quốc thường có chi phí cao hơn so với các nhà xuất khẩu Đông Nam Á khác do bất lợi về khoảng cách và cơ sở hạ tầng. Điều đó có thể thay đổi. Ông Jonathan Ravelas nói: “Chính phủ có thể sẽ cải thiện cơ sở hạ tầng trang trại, như kho lạnh”.
Trong khi đó, ông Simon Chin, người sáng lập công ty xuất khẩu Malaysia DKing, cho biết các nhà xuất khẩu sầu riêng ở Malaysia đang thúc đẩy một thỏa thuận trong năm nay để kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa nước này với Trung Quốc.
Xét về mặt thu nhập, tổng lượng xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan sang Trung Quốc vẫn tăng trong năm 2023 khi thị trường tiêu dùng tại các thành phố tầm trung của Trung Quốc bắt đầu “chín muồi”.
Năm 2023, Trung Quốc cũng công bố trồng thành công vụ mùa sầu riêng nội địa đầu tiên trên đảo Hải Nam và đạt tổng sản lượng 50 tấn sầu riêng. Ông Feng Xuejie – Giám đốc Viện Cây hoa quả Nhiệt đới thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Hải Nam - cho rằng con số này không đủ để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng Trung Quốc.