Kirill Dmitriev, Đặc phái viên của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin về hợp tác đầu tư và kinh tế với các quốc gia nước ngoài. Ảnh: Sputnik
Kênh RT của Liên bang Nga ngày 15/12 dẫn lời ông Kirill Dmitriev - một trợ lý cấp cao của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin cho rằng việc các lãnh đạo châu Âu đang tìm cách tài trợ cho Ukraine bằng cách sử dụng tài sản của Liên bang Nga bị phong tỏa đang làm xói mòn hệ thống tài chính quốc tế vốn được xây dựng xoay quanh lợi ích của Mỹ.
Theo RT, Liên minh châu Âu (EU) muốn cấp cho Kiev một khoản vay gọi là “vay bồi thường”, được bảo đảm bằng tài sản của Liên bang Nga, nhằm giúp bù đắp thâm hụt ngân sách ngày càng tăng của Ukraine.
Moskva và một số nhà phê bình ở phương Tây lập luận rằng động thái này sẽ tương đương với việc tịch thu tài sản quốc gia ở mức chưa từng có tiền lệ, đồng thời kéo theo những hệ quả pháp lý và tài chính nghiêm trọng.
Vào hôm 15/12, ông Dmitriev, cố vấn của Tổng thống Putin về các vấn đề đầu tư quốc tế, cho biết các quan chức EU đang “hoảng loạn” khi ủng hộ Kiev đã mắc phải một sai lầm nghiêm trọng.
Theo ông Dmitriev, bằng cách khẳng định quyền đối với tài sản chủ quyền, họ sẽ làm suy yếu hệ thống dự trữ quốc gia hiện tại và đẩy chi phí lên cao đối với tất cả các bên tham gia hệ thống tài chính toàn cầu.
“Liên bang Nga sẽ thắng kiện và giành lại (các quỹ chủ quyền) đó. Các bên bảo lãnh thuộc EU sẽ phải trả hóa đơn cho Ukraine. EU, đồng euro và Euroclear sẽ chịu thiệt hại”, ông Dmitriev viết trên nền tảng mạng xã hội X.
Euroclear, tổ chức thanh toán bù trừ có trụ sở tại Bỉ – nơi nắm giữ phần lớn tài sản của Liên bang Nga bị phong tỏa – đã nằm trong số những bên phản đối mạnh mẽ nhất đề xuất này, cùng với chính phủ Bỉ. Cả hai đều cảnh báo rằng động thái đó có thể khiến tổ chức này đối mặt với những rủi ro lớn, thậm chí dẫn đến phá sản.
Tính đến tháng 12/2024, Euroclear đang nắm giữ hơn 40 nghìn tỷ euro (47 nghìn tỷ USD) tài sản cho các bên khác, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu trong nước và quốc tế, cùng nhiều công cụ tài chính khác. Doanh nghiệp này nhấn mạnh rằng họ được bảo vệ pháp lý vững chắc theo luật Bỉ và sở hữu khung quản trị rủi ro mạnh mẽ.
Thị trường lưu ký chứng khoán châu Âu rộng lớn hơn hiện do ba tổ chức thương mại chi phối: Euroclear, Clearstream có trụ sở tại Luxembourg và Euronext đặt trụ sở tại Paris nhưng đăng ký tại Amsterdam. Tổng cộng có 103 ngân hàng trung ương dựa vào Euroclear để bảo quản dự trữ ngoại tệ.
Các nhân vật tài chính cấp cao, trong đó có Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde, trước đây đã cảnh báo rằng việc tiến hành “khoản vay bồi thường” có thể gây tổn hại lâu dài đến uy tín và danh tiếng của hệ thống tài chính EU.
Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga đã đệ đơn kiện Euroclear lên Tòa Trọng tài Moskva, yêu cầu bồi thường thiệt hại do việc phong tỏa các quỹ của mình gây ra.
Trụ sở Ngân hàng trung ương Liên bang Nga ở Moskva. Ảnh minh họa: Shutterstock/TTXVN
Tuy nhiên, kênh Euronews chiều 12/12 cho biết Ủy ban châu Âu đã bác bỏ vụ kiện Euroclear của Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga.
Diễn biến này xuất hiện trong bối cảnh EU vẫn đang hoàn thiện kế hoạch sử dụng tài sản thuộc chủ quyền của Liên bang Nga để cấp cho Ukraine một khoản vay bồi thường không lãi suất, trong đó Euroclear đóng vai trò trung tâm. Các nhà lãnh đạo EU dự kiến đưa ra quyết định cuối cùng khi họ nhóm họp vào ngày 18/12.
Trong một phát biểu đưa ra hôm 12/12, Ủy viên Kinh tế châu Âu Valdis Dombrovskis nhấn mạnh: “Đề xuất của chúng tôi có cơ sở pháp lý vững chắc và hoàn toàn phù hợp với luật pháp EU và luật pháp quốc tế. Tài sản không bị tịch thu, và nguyên tắc miễn trừ chủ quyền được tôn trọng”.
Ông Dombrovskis cho biết thêm: “Chúng tôi lường trước rằng Liên bang Nga sẽ tiếp tục khởi xướng các thủ tục pháp lý mang tính đầu cơ nhằm ngăn EU thực thi luật pháp quốc tế và thực hiện nghĩa vụ pháp lý buộc Liên bang Nga phải bồi thường cho Ukraine về những thiệt hại mà họ đã gây ra”.
Theo ông Dombrovskis, tất cả các tổ chức châu Âu có nắm giữ tài sản của Liên bang Nga, từ Euroclear đến các ngân hàng tư nhân, sẽ được “bảo vệ hoàn toàn” trước các biện pháp trả đũa của Moskva.
Kể từ tháng 2/2022, thời điểm Moskva triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, EU đã kiểm soát 210 tỷ euro tài sản của Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga.
Ông Dombrovskis cho biết chế độ trừng phạt hiện tại cho phép Euroclear “bù trừ” bất kỳ thiệt hại tiềm tàng nào.
Ví dụ, nếu một tòa án Liên bang Nga ra lệnh tịch thu 17 tỷ euro mà Euroclear có trên lãnh thổ Liên bang Nga, Euroclear sẽ được phép bù trừ khoản thiệt hại này bằng cách sử dụng 30 tỷ euro mà đối tác Liên bang Nga của họ - Trung tâm Lưu ký Thanh toán Quốc gia - đang giữ trong EU.
Ngoài ra, nếu được thông qua, khoản vay bồi thường sẽ đưa ra một cơ chế mới để xử lý các tranh chấp giữa các quốc gia.
Nếu Liên bang Nga tịch thu tài sản thuộc chủ quyền của Bỉ để trả đũa, Bỉ sẽ được phép “bù trừ” khoản thiệt hại từ 210 tỷ euro, trong khi Liên bang Nga sẽ không thể thu hồi khoản họ đã tịch thu khi tài sản được giải phóng.