Tàu container cập cảng Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Ngày 3/3, Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, kèm lý do Bắc Kinh không giải quyết triệt để vấn đề buôn bán fentanyl bất hợp pháp. Theo thông báo trên các trang mạng xã hội của Nhà Trắng, sắc lệnh này nâng mức thuế đã áp dụng trước đó là 10% lên 20%, đúng như thông báo của ông Trump.
Đáp lại, Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 4/3 thông báo nước này đã bắt đầu điều tra về tránh thuế đối với một số sản phẩm cáp quang nhập khẩu từ Mỹ. Cũng trong ngày 4/3, cơ quan hải quan Trung Quốc tuyên bố dừng nhập khẩu gỗ xẻ từ Mỹ, đồng thời đình chỉ đình chỉ giấy phép nhập khẩu đậu tương từ 3 nhà xuất khẩu của Mỹ là CHS Inc, công ty kinh doanh ngũ cốc Louis Dreyfus LLC và EGT.
Những động thái mới này tiếp nối một loạt quyết định của Trung Quốc nhằm đáp trả quyết định nâng thuế của chính quyền Tổng thống Trump. Ủy ban Thuế quan Quốc vụ viện Trung Quốc thông báo nước này sẽ áp thuế bổ sung từ 10-15% đối với một số hàng hóa nhập khẩu của Mỹ kể từ ngày 10/3. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng xác nhận đã khởi kiện Mỹ theo cơ chế giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) liên quan đến việc Washington tăng thuế đối với hàng hóa của Bắc Kinh.
Nhiều nhà phân tích đánh giá với tờ The Straits Times (Singapore) rằng biện pháp đáp trả mới nhất của Trung Quốc đã được cân nhắc kỹ, tương tự phản ứng trước đó của nước này.
Bà Erica Tay, giám đốc nghiên cứu vĩ mô của ngân hàng Maybank (Malaysia) lập luận rằng động thái trả đũa mới nhất của Trung Quốc dường như được xây dựng để gây tác động tối thiểu cho nền kinh tế nội địa khi lựa chọn tập trung vào các sản phẩm dễ thay thế. Bà phân tích cụ thể: "Trong khi các nhà xuất khẩu nông sản bao gồm ngô, đậu nành, thịt gà và thịt lợn tại Mỹ phụ thuộc đáng kể vào nhu cầu của thị trường Trung Quốc, thì nhiều năm qua, Trung Quốc đã đa dạng hóa nguồn nhập khẩu các mặt hàng này, sang Brazil, Argentina, Canada và Australia".
Ông Zhang Zhiwei, chủ tịch của công ty Pinpoint Asset Management trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) lưu ý rằng Mỹ đã áp thuế đối với tất cả hàng xuất khẩu của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh chỉ trả đũa với một phần nhỏ hàng xuất khẩu của Washington. Theo ông, điều này cho thấy Trung Quốc đang cố gắng không leo thang cuộc chiến thương mại.
Một dấu hiệu khác cho thấy Trung Quốc vẫn cởi mở với các cuộc đàm phán bắt nguồn từ phát biểu của ông Lou Qinjian, người phát ngôn Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Nhân Đại - tức Quốc hội Trung Quốc). Ngày 4/3, ông Lou Qinjian nhấn mạnh rằng Trung Quốc và Mỹ kỳ vọng có thể “thỏa hiệp với nhau và tìm ra giải pháp thông qua tham vấn”.