Anh minh hoạ: V+/Media OutReach Newswire
Mãn Châu Lý – Cửa ngõ vàng son trong quan hệ thương mại Trung – Nga
Những chuyến tàu chở gỗ Siberia đi qua biên giới Trung Quốc, sẵn sàng được xẻ và đánh bóng thành các bộ phận nội thất và đũa. Những xe tải chở hạt cải dầu của Nga được đưa qua để ép thành dầu hạt cải. Và tại một phòng trưng bày xe cũ sang trọng, người Nga mua những chiếc xe đã sử dụng đời mới để gửi về quê nhà.
Những hình ảnh đó ở Mãn Châu Lý, cửa khẩu biên giới chính của Trung Quốc với Nga, cho thấy nền kinh tế hai nước ngày càng gắn kết chặt chẽ. Trung Quốc là nước mua dầu, gỗ và than đá lớn nhất của Nga, và sẽ sớm trở thành khách hàng khí đốt tự nhiên lớn nhất. Thương mại giữa hai nước đã vượt quá 240 tỷ USD vào năm ngoái, tăng 2/3 so với thời điểm trước khi cuộc xung đột ở Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022. Bộ trưởng Tài chính Nga cũng từng thừa nhận Trung Quốc cung cấp các các thiết bị bay không người lái cho Nga.
Sự ủng hộ mạnh mẽ của Trung Quốc đối với nền kinh tế Nga đã giúp Moskva trụ vững trong bối cảnh hàng chục quốc gia đã cấm Nga tham gia vào phần lớn hệ thống tài chính toàn cầu, làm đảo lộn nền kinh tế trong nước.
"Quan hệ Trung - Nga đại diện cho mối quan hệ nước lớn ổn định, trưởng thành và có ý nghĩa chiến lược nhất trên thế giới hiện nay", Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị phát biểu trong tháng này sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov.
Châu Âu "bất an"
Nhưng bằng việc ủng hộ Nga một cách nhiệt tình như vậy, quan hệ giữa Trung Quốc với Liên minh châu Âu (EU) đã trở nên căng thẳng hơn. Nếu Bắc Kinh giữ khoảng cách với Moskva, châu Âu có thể đã quay sang Trung Quốc khi Tổng thống Trump đe dọa áp thuế đối với hàng hóa của họ trong năm nay.
Các nhà lãnh đạo EU đã gặp gỡ các quan chức Trung Quốc hôm 24/7 trong một hội nghị tại Bắc Kinh. Họ yêu cầu Chủ tịch Tập Cận Bình giảm hỗ trợ kinh tế và công nghiệp của Trung Quốc cho cuộc xung đột của Nga ở Ukraine. Tuy nhiên, việc lịch trình hội nghị bị đẩy từ hai ngày xuống còn một ngày đã phản ánh mức độ căng thẳng chính trị giữa hai bên. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích quan điểm của EU, khẳng định rằng mối quan hệ Trung - Nga không có gì sai , "không nhắm vào bất kỳ bên thứ ba nào và không nên bị can thiệp”.
Trong khi đó, bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu, cho rằng: “Sự ủng hộ không ngừng của Trung Quốc dành cho Nga đang làm gia tăng bất ổn và bất an ở châu Âu. Chúng ta không thể chấp nhận điều này".
Bên trong dòng thương mại Trung - Nga qua Mãn Châu Lý
Phần lớn thương mại giữa Trung Quốc và Nga từ lâu đã diễn ra thông qua Mãn Châu Lý. Nga đã xây dựng một tuyến đường sắt xuyên qua thành phố này vào vùng Đông Bắc Trung Quốc vào năm 1900. Ngày nay, tàu hỏa và xe tải từ Nga đi vào Trung Quốc, nhiều chiếc trong số đó chở gỗ hoặc ván mới chặt: gỗ thông dùng trong xây dựng và làm đồ nội thất, gỗ bạch dương trắng dùng làm đũa, gỗ dương làm khung bê tông và gỗ du chắc chắn dùng làm giá đỡ mỏ than.
Dòng chảy này nhấn mạnh vị thế kinh tế suy giảm của Nga. Hiện tại, Nga đang phụ thuộc vào Bắc Kinh về hàng hóa sản xuất trong khi bán nguyên liệu thô mà Trung Quốc có thể mua ở nơi khác nếu muốn.
Tại Mãn Châu Lý, rõ ràng nền kinh tế Trung Quốc và Nga có mối liên hệ chặt chẽ. Trung Quốc là khách hàng mua dầu mỏ, gỗ và than đá hàng đầu của Nga, và sắp tới là cả khí đốt tự nhiên.
Gần 6% toàn bộ nền kinh tế Nga hiện nay là hàng xuất khẩu sang Trung Quốc. Con số này ngang bằng với Iran, một quốc gia khác cũng đang chịu lệnh trừng phạt quốc tế. Nhằm gây áp lực buộc Nga chấp nhận ngừng bắn, tuần trước, ông Trump đã đe dọa áp đặt thuế quan cao hoặc các biện pháp trừng phạt khác đối với các quốc gia giao thương với Nga, mặc dù ông không nêu tên Trung Quốc.
Chiến lược kinh tế chính thức của Mãn Châu Lý - "Nguồn cung từ Nga, chế biến từ Trung Quốc" - nhấn mạnh sự phát triển của Nga thành một nhà cung cấp nguyên liệu thô cho ngành sản xuất rộng lớn của Trung Quốc, vốn đang lấn át ngành sản xuất của chính Nga.
Nga phụ thuộc vào Trung Quốc về quần áo, đồ điện tử, thậm chí cả ô tô. Xuất khẩu của Trung Quốc sang phía Bắc đã tăng 71% kể từ khi chiến sự Ukraine nổ ra.
Trung Quốc hiện sản xuất 32% hàng hóa sản xuất trên thế giới - nhiều hơn cả Mỹ, Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc và Anh cộng lại. Thị phần của Nga, bao gồm cả vũ khí, chỉ chiếm 1,3%.
Liên minh thương mại cũng xuất hiện trong các bối cảnh khác. Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã nghiêng hẳn về phía Nga trong cuộc chiến Ukraine. Các kênh truyền hình Nga đang dần lấn át các kênh truyền hình Mỹ tại các khách sạn Trung Quốc. Sự đồng cảm của Trung Quốc xuất hiện trên các kệ hàng ở Mãn Châu Lý: rượu vang, vodka và cà phê xay mang nhãn hiệu Stalin được bày bán, và một cửa hàng thậm chí còn chuyên bán tượng bán thân của các cựu lãnh đạo Liên Xô trước đây và búp bê Matryoshka mô phỏng Tổng thống Putin.
Trung Quốc cũng được hưởng lợi từ hoạt động nhập khẩu. Bằng cách mua gỗ và các hàng hóa khác từ Nga, thông qua Mãn Châu Lý, Bắc Kinh đã tránh được việc phải nhập khẩu từ Mỹ và các đồng minh. Ví dụ, Trung Quốc từng mua nguyên liệu thô như hạt cải dầu từ Canada, nhưng đã chuyển sang mua nhiều hơn những mặt hàng này từ Nga sau khi Canada đứng về phía Tổng thống Biden và sau đó là ông Trump trong việc áp thuế cao hơn đối với hàng hóa Trung Quốc. Bắc Kinh đã trả đũa Canada bằng cách áp thuế 100% đối với dầu hạt cải và bột hạt cải dầu nhập khẩu từ Canada.
Anh minh hoạ: V+/Media OutReach Newswire
Tuy nhiên, trong khi Nga và Trung Quốc ngày càng tăng cường giao thương với nhau, vẫn có một vài dấu hiệu căng thẳng.
Căng thẳng lớn nhất trong quan hệ thương mại liên quan đến ô tô. Trở lại năm 2021, ô tô Trung Quốc không mấy phổ biến ở Nga. Nhưng sau khi nổ ra cuộc xung đột Ukraine, các nhà sản xuất ô tô phương Tây đã rút khỏi nước này, và các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã giảm giá. Theo công ty nghiên cứu GlobalData Automotive, ô tô Trung Quốc đã chiếm 60% thị trường Nga vào cuối mùa hè năm ngoái.
Các nhà sản xuất ô tô của Nga - ban đầu được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ sự rút lui của các đối thủ cạnh tranh phương Tây - đã thất vọng trước bước mở rộng đột phá của ngành ô tô Trung Quốc. Họ đã thuyết phục Moskva bắt đầu thu phí 7.500 USD đối với mỗi chiếc ô tô nhập khẩu. Khoản phí này, bắt đầu từ ngày 1/10/2024, có một ngoại lệ: Nó không áp dụng cho ô tô đã qua sử dụng do công dân Nga mua để sử dụng cá nhân.
Vì thế xuất khẩu ô tô của Trung Quốc sang Nga trong 5 tháng đầu năm nay đã giảm 58% so với cùng kỳ năm trước. Các doanh nhân Trung Quốc tại Mãn Châu Lý hiện đang lợi dụng kẽ hở luật về xe cũ của Nga. Họ bán ô tô đã qua sử dụng chỉ mới một tháng cho người Nga để "né" mức phí 7.500 USD.