Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) tại sân bay King Abdulaziz ở Jeddah, Saudi Arabia ngày 10/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Đài phát thanh châu Âu tự do (rferl.org) ngày 12/3, trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine đang bước vào giai đoạn mới, Saudi Arabia đang nổi lên như một trung tâm quan trọng cho các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng. Chuyến thăm của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tới Riyadh vào ngày 10/3 để gặp Thái tử Saudi Arabia Muhammad bin Salman đã mở ra một cơ hội ngoại giao mới trong nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột.
Ngay sau chuyến thăm của ông Zelensky, một vòng đàm phán giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine cũng bắt đầu tại Jeddah vào ngày 11/3. Phái đoàn Ukraine bao gồm những nhân vật quan trọng như Bộ trưởng Ngoại giao Andriy Sybiha, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak và Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov, trong khi phía Mỹ có sự tham gia của Ngoại trưởng Marco Rubio.
Vai trò đặc biệt của Saudi Arabia
Có nhiều lý do khiến Saudi Arabia trở thành địa điểm lý tưởng cho các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine:
Thứ nhất, mối quan hệ đặc biệt với Tổng thống Trump: Thái tử Salman có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Điều này được thể hiện qua việc ông Trump đã chọn Thái tử Salman là người đầu tiên trong danh sách các nhà lãnh đạo nước ngoài để gọi điện sau khi nhậm chức vào tháng 1/2025.
Trong cuộc gọi đó, ông Salman đã thông báo kế hoạch đầu tư 600 tỷ USD vào các dự án mới tại Mỹ trong 4 năm tới. Tổng thống Trump cũng đã công bố kế hoạch thăm Saudi Arabia trong tương lai gần.
Đồng thời, Thái tử Salman cũng duy trì mối quan hệ lâu dài với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Nga và Saudi Arabia đã xây dựng mối quan hệ đối tác chặt chẽ trong những năm gần đây, đặc biệt là thông qua thỏa thuận sản xuất dầu OPEC+. Thái tử Saudi Arabia từng là khách danh dự của Tổng thống Putin tại lễ khai mạc World Cup 2018, minh chứng cho tình hữu nghị giữa hai nhà lãnh đạo.
Thứ hai, diễn đàn đàm phán kín đáo: Saudi Arabia cung cấp một diễn đàn để đàm phán ngoài tầm giám sát chặt chẽ của giới truyền thông quốc tế. Đây là điều kiện thuận lợi để các bên có thể thảo luận những vấn đề nhạy cảm mà không chịu áp lực từ dư luận.
Vai trò của Saudi Arabia trong các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine đã được chú ý từ tháng 2 năm nay, khi các quan chức ngoại giao Mỹ và Nga tổ chức vòng đàm phán đầu tiên tại đây. Cuộc thảo luận đó đã mang lại cam kết về mối quan hệ bớt căng thẳng giữa Washington và Moskva, với việc hai nước đồng ý bắt đầu khôi phục quan hệ ngoại giao.
Tuy nhiên, vòng đàm phán khi đó đã gây lo ngại ở Kiev và các nước châu Âu khi Ukraine không có ghế trong các cuộc thảo luận. Điều này tạo ra nỗi lo rằng Mỹ và Nga có thể tìm cách đàm phán một thỏa thuận mà không có sự tham gia của phía Ukraine.
Việc đứng ra tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình Ukraine cũng mang lại lợi ích đáng kể cho Saudi Arabia. Đây là cơ hội để Riyadh thể hiện sức ảnh hưởng của mình trong các vấn đề quốc tế, nâng cao vị thế của Saudi Arabia như một nhà môi giới quyền lực trên trường quốc tế.
Khi các cuộc đàm phán diễn ra tại vương quốc vùng Vịnh trên, theo Đài phát thanh châu Âu tự do, đó có thể là một "nước cờ khôn ngoan của Riyadh" nhằm tăng cường ảnh hưởng địa chính trị và cải thiện hình ảnh quốc tế của Saudi Arabia.
Hiện tại, cả Kiev, Washington và Moskva đều đang định vị mình cho một tiến trình hòa bình tiềm năng mà chưa có giải pháp rõ ràng cho cuộc xung đột. Tuy nhiên, các cuộc họp tại Saudi Arabia đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc chiến.
Với vai trò là bên có thể đồng thời giao tiếp tốt với cả Mỹ và Nga, Saudi Arabia đang đứng ở vị trí đặc biệt có thể góp phần thúc đẩy tiến trình hòa bình. Các cuộc đàm phán tại Jeddah có thể là nền tảng cho những thỏa thuận quan trọng trong tương lai gần.
Tóm lại, trong khi nhiều thách thức vẫn còn phía trước, Saudi Arabia đang chứng minh mình là một mắt xích quan trọng trong chuỗi ngoại giao phức tạp nhằm giải quyết một trong những cuộc xung đột nghiêm trọng nhất thế kỷ 21.