Tàu chiến của Trung Quốc đi gần tàu khu trục của Mỹ, nhìn từ boong tàu khu trục của Mỹ, ở eo biển Đài Loan, ngày 3/6/2023. Ảnh: Reuters
Theo hãng tin Reuters, điều phối viên Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ Kurt Campbell ngày 6/6 cho rằng các đường dây liên lạc với Trung Quốc “đang mở ra,” nhưng nguy cơ tính toán sai lầm khi các lực lượng quân sự Trung Quốc và Mỹ ngày càng hoạt động gần nhau là có thật và đang gia tăng.
Ông Campbell đã đưa ra nhận định trên tại một sự kiện của viện nghiên cứu Hudson, nhấn mạnh rằng việc duy trì ngoại giao với Trung Quốc là rất quan trọng.
Cuối tuần trước, Washington cho biết một tàu chiến của Trung Quốc đã áp sát khu trục hạm Mỹ ở eo biển Đài Loan và buộc tàu này phải giảm tốc độ. Đây là sự kiện thứ hai trong vòng 1 tuần giữa Trung Quốc và Mỹ với nguy cơ dẫn đến gần một sự cố lớn.
Cuối tháng 5, một máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã bay trước một máy bay chiến đấu của Mỹ trên Biển Đông, khiến Washington chỉ trích.
Sau vụ việc hôm 3/6, Nhà Trắng đã cáo buộc Trung Quốc “ngày càng quyết đoán”, trong khi Trung Quốc nói rằng hoạt động quân sự như vậy của Mỹ ở vùng biển quốc tế là “cố ý gây nguy hiểm”.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã bắt tay vào điều mà các quan chức Mỹ gọi là một trong những hoạt động hiện đại hóa quân sự thời bình lớn nhất trong lịch sử.
Nguồn cơn gây căng thẳng
Bắc Kinh đang sử dụng năng lực quân sự và sức mạnh kinh tế ngày càng tăng của mình để đẩy lùi sự thống trị quân sự kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ ở châu Á khi Trung Quốc coi Mỹ là sự can thiệp từ bên ngoài vào khu vực.
Một nguồn gây căng thẳng đặc biệt là các cuộc tuần tra “tự do hàng hải”, trong đó Mỹ và các đồng minh của họ điều tàu hải quân đi qua eo biển Đài Loan và Biển Đông.
Mỹ cho biết các cuộc tuần tra như vậy nhằm "bảo vệ quyền của tất cả các quốc gia được đi lại trong vùng biển quốc tế". Trong khi đó, Trung Quốc đã phàn nàn về các tàu và máy bay của Mỹ ở eo biển Đài Loan và ở Biển Đông.
Các sự cố khác gần đây ở Biển Đông đã chứng kiến một tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc chiếu “tia laser cấp độ quân sự” vào một tàu Philippines vào tháng 2 năm nay.
Tong Zhao, học giả thỉnh giảng tại Trường Quan hệ Công chúng và Quốc tế của Đại học Princeton, cho biết Trung Quốc coi những hành động của Mỹ là "khiêu khích" và tin rằng "việc theo đuổi sự thống trị quân sự của Mỹ là nguyên nhân thực sự gây ra những nguy hiểm trong khu vực".
Về phần mình, Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao tại RAND Corporation, một tổ chức tư vấn của Mỹ, nhận định cách tiếp cận này của Trung Quốc làm tăng khả năng xảy ra va chạm, có thể dẫn đến xung đột vũ trang.
Một vấn đề khác đặt ra là đang thiếu các kênh liên lạc đáng tin cậy giữa quân đội hai nước. Các quan chức Mỹ cho biết, quân đội Mỹ từ lâu đã thúc đẩy Bắc Kinh mở các kênh liên lạc với quân đội Trung Quốc - cả ở cấp cao và cấp thấp hơn - để giảm thiểu nguy cơ tai nạn trở thành xung đột quân sự, nhưng ngược lại, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã chần chừ thiết lập các liên lạc quân sự và nhanh chóng cắt đứt chúng trong thời kỳ căng thẳng ngoại giao.
Trung Quốc đã đình chỉ một số cuộc đối thoại quân sự cấp cao với Lầu Năm Góc sau chuyến thăm của cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới Đài Loan (Trung Quốc) vào mùa hè năm ngoái và từ chối yêu cầu của Mỹ về một cuộc điện đàm giữa bộ trưởng quốc phòng hai nước sau vụ bắn rơi khinh khí cầu của Trung Quốc trong không phận Mỹ hồi đầu năm nay.