Nóng trong tuần: Thách thức do biến đổi khí hậu; tác động từ việc Mỹ trừng phạt năng lượng Nga

Động đất kinh hoàng tại Tây Tạng (Trung Quốc) khiến gần 130 người thiệt mạng

Một trận động đất có độ lớn 6,8 đã xảy ra tại Tây Tạng (Trung Quốc) vào sáng 7/1, khiến ít nhất 126 người thiệt mạng và 188 người bị thương. Theo Trung tâm Mạng lưới động đất Trung Quốc (CENC), tâm chấn nằm ở vị trí 28,5 độ vĩ Bắc và 87,45 độ kinh Đông, với độ sâu chấn tiêu 10 km.

Tại cuộc họp báo chiều ngày 9/1, ông Hách Đào, Phó Giám đốc Sở Quản lý tình trạng khẩn cấp Tây Tạng cho biết số người bị ảnh hưởng bởi trận động đất lên tới 61.500 người. Chính quyền đã nhanh chóng thiết lập 224 điểm tái định cư với 12.730 lều trại, giúp 47.500 người dân ổn định cuộc sống tạm thời với các nhu cầu cơ bản được đảm bảo.

Theo điều tra sơ bộ của ông Lý Tu Vũ, Giám đốc Sở Nhà ở và Phát triển Đô thị - Nông thôn Tây Tạng, trận động đất đã khiến 3.612 ngôi nhà bị sập. Nguyên nhân chính dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng được xác định do ba yếu tố: cường độ động đất lớn, tâm chấn nông gây sức tàn phá mạnh, và vị trí tâm chấn nằm gần các khu dân cư.

Đáng lo ngại hơn, tính đến sáng 9/1, đã có 1.095 dư chấn được ghi nhận, trong đó có 31 dư chấn có độ lớn từ 3,0 trở lên. Cụ thể, 28 dư chấn có độ lớn từ 3,0-3,9 và 3 dư chấn có độ lớn từ 4,0-4,9. Dư chấn mạnh nhất được ghi nhận cách tâm chấn chính khoảng 18 km.

Các chuyên gia Trung Quốc cảnh báo khả năng còn tiếp tục xảy ra động đất ở khu vực động đất ban đầu và các vùng lân cận trong những ngày tới. Họ giải thích rằng cường độ của dư chấn thường tỷ lệ thuận với quy mô của trận động đất chính, và thời gian xuất hiện dư chấn có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn 10 năm.

Trước tình hình này, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần thận trọng trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng nơi trú ẩn tạm thời và không nên vội vã quay trở lại nhà ở khi chưa được các cơ quan chuyên môn thẩm định mức độ an toàn. Hiện tại, Sở Nhà ở và Phát triển Đô thị - Nông thôn Tây Tạng đang khẩn trương điều động lực lượng chuyên môn kỹ thuật tới kiểm tra toàn diện các công trình trong vùng thiệt hại, nhằm đánh giá thiệt hại và lập kế hoạch phục hồi, tái thiết sau thảm họa.

Cảnh báo về thách thức do biến đổi khí hậu gây ra

Biến đổi khí hậu đang gây ra những thách thức nghiêm trọng trên toàn cầu khi nhiều quốc gia đồng thời phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết cực đoan, từ cháy rừng khốc liệt đến đợt lạnh kỷ lục trong những ngày đầu năm 2025.

Tại Mỹ, thành phố Los Angeles (bang California) đang phải vật lộn với các đám cháy rừng dữ dội kể từ ngày 7/1. Thảm họa này đã cướp đi sinh mạng của 10 người, buộc hơn 180.000 cư dân phải sơ tán và phá hủy khoảng 10.000 công trình kiến trúc. Trước tình hình nghiêm trọng này, Nhà Trắng đã nhấn mạnh tính cấp bách của vấn đề biến đổi khí hậu và kêu gọi hành động mạnh mẽ hơn trong việc giảm phát thải khí nhà kính.

Trước tình hình trên, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhanh chóng ban hành lệnh hỗ trợ khẩn cấp, cam kết huy động mọi nguồn lực liên bang để giúp bang California đối phó với thảm họa. Các tờ báo lớn như The New York Times và Los Angeles Times cũng liên tục cảnh báo về mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu với tần suất và mức độ nghiêm trọng ngày càng tăng của các vụ cháy rừng.

Trong khi đó, tại châu Á, Hàn Quốc đang trải qua đợt lạnh khắc nghiệt nhất mùa đông năm nay. Theo Cục Khí tượng Hàn Quốc (KMA), nhiệt độ tại thủ đô Seoul đã xuống tới âm 10,2 độ C, trong khi một số vùng núi thuộc Gangwon còn ghi nhận mức nhiệt dưới âm 20 độ C. Chỉ số nhiệt trung bình trên cả nước tại Hàn Quốc là âm 16,7 độ C, với dự báo đợt lạnh này có thể kéo dài trong nhiều ngày tới.

Tình hình cũng không kém phần nghiêm trọng tại Vương quốc Anh, nơi Văn phòng Khí tượng quốc gia (Met Office) dự báo nhiệt độ xuống tới âm 14 độ C vào đêm 8/1 và âm 16 độ C trong đêm 9/1 tại vùng England và Scotland. Đây là nhiệt độ thấp nhất trong tháng 1 tại Anh trong 15 năm qua.

Thời tiết khắc nghiệt đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng tại Anh, với hàng trăm trường học phải đóng cửa, các chuyến bay bị hoãn hủy, và nhiều tuyến đường giao thông bị tê liệt. Đặc biệt, Cơ quan An ninh Y tế Anh (UKHSA) đã phải ban hành cảnh báo sức khỏe mức cao thứ hai, với lo ngại về nguy cơ gia tăng số ca tử vong, đặc biệt ở người cao tuổi và những người dễ bị tổn thương.

Theo Tiến sĩ Agostinho Sousa của UKHSA, thời tiết lạnh cực đoan làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và nhiễm trùng hô hấp ở các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương. Những diễn biến thời tiết cực đoan này một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của việc ứng phó với biến đổi khí hậu và nhu cầu cấp thiết về các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả hơn trên phạm vi toàn cầu.

Tác động từ việc Mỹ trừng phạt quy mô lớn với lĩnh vực năng lượng Nga

Ngày 10/1/2025, Bộ Tài chính Mỹ đã công bố đợt trừng phạt được đánh giá là lớn nhất từ trước đến nay nhằm vào lĩnh vực năng lượng của Nga, khiến giá dầu thế giới tăng vọt và gây ra những phản ứng mạnh mẽ từ phía Moskva.

Theo thông báo của Bộ Tài chính Mỹ, đợt trừng phạt này nhằm thực hiện cam kết của G7 về việc cắt giảm doanh thu từ năng lượng của Nga. Các biện pháp trừng phạt bao gồm đưa vào danh sách đen 183 tàu chở dầu và hai tập đoàn dầu khí lớn là Gazprom Neft và Surgutneftegas cùng hơn 20 chi nhánh của họ. Một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ nhận định biện pháp này có thể gây thiệt hại "hàng tỷ USD mỗi tháng" cho nền kinh tế Nga.

Song song với đó, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng triển khai các hành động nhằm chặn hai dự án khí đốt thiên nhiên hóa lỏng đang hoạt động và một dự án dầu mỏ lớn của Nga. Không chỉ vậy, các thực thể của nước thứ ba hỗ trợ hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga, nhiều nhà cung cấp dịch vụ dầu khí có trụ sở tại Nga và các quan chức cấp cao của Tập đoàn năng lượng nguyên tử quốc gia Rosatom cũng nằm trong danh sách bị trừng phạt.

Trong một động thái phối hợp, chính quyền Anh cùng ngày cũng áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Gazprom Neft và Surgutneftegaz. London và các đồng minh phương Tây còn nhắm mục tiêu vào những tàu giúp Nga tránh lệnh trừng phạt bằng cách hạn chế hoặc cấm chúng di chuyển và tiếp cận một số cảng của Anh.

Đáp lại, Gazprom Neft tuyên bố vẫn tiếp tục hoạt động và duy trì khả năng chống chịu, cho rằng quyết định của Mỹ là "thiếu căn cứ, bất hợp pháp và đi ngược lại nguyên tắc cạnh tranh tự do". Tập đoàn này khẳng định đã chuẩn bị sẵn sàng cho các kịch bản trừng phạt tiêu cực khác nhau trong suốt hai năm qua. Tương tự, công ty bảo hiểm Ingossstrakh của Nga - một đối tượng khác trong danh sách trừng phạt - cũng cam kết vẫn hoạt động bình thường.

Tác động của các biện pháp trừng phạt này đã nhanh chóng được phản ánh trên thị trường dầu mỏ thế giới. Chỉ trong ngày 10/1, giá dầu Brent Biển Bắc đã tăng hơn 4%, lên mức 80,38 USD/thùng, trong khi giá dầu West Texas Intermediate (WTI) của Mỹ cũng tăng 4,8%, đạt mức 77,47 USD/thùng.

Về phần mình, Tổng thống Vladimir Putin đã nhận định rằng các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga không chỉ gây tổn hại cho Moskva mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu.

Dự báo kinh tế thế giới năm 2025 duy trì mức tăng trưởng 2,8%

Theo báo cáo Triển vọng và Tình hình kinh tế thế giới mới được Liên hợp quốc (LHQ) công bố ngày 9/1, tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo duy trì ở mức 2,8% trong năm 2025, không đổi so với năm 2024 và thấp hơn mức trung bình 3,2% của giai đoạn 2010-2019 trước đại dịch COVID-19.

Sự suy giảm này phản ánh nhiều thách thức cơ cấu của nền kinh tế thế giới, bao gồm đầu tư yếu, năng suất giảm, nợ công tăng cao và áp lực về nhân khẩu học. Tại các nền kinh tế lớn, Mỹ dự kiến sẽ chứng kiến mức tăng trưởng giảm từ 2,8% trong năm 2024 xuống 1,9% trong năm 2025, chủ yếu do thị trường lao động suy yếu và chi tiêu tiêu dùng giảm.

Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, được dự báo tăng trưởng 4,8% trong năm 2025, giảm nhẹ so với mức 4,9% của năm 2024. Mức tăng trưởng này được hỗ trợ bởi đầu tư công và hoạt động xuất khẩu tăng mạnh, bù đắp cho sự chững lại của nhu cầu tiêu dùng và tình trạng yếu kém kéo dài trong lĩnh vực bất động sản.

Điểm sáng của bức tranh kinh tế toàn cầu đến từ khu vực Nam Á, dự kiến duy trì vị trí dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng với mức 5,7% trong năm 2025 và 6% trong năm 2026. Đóng góp chính cho thành tích này là sự phát triển ấn tượng của Ấn Độ - với dự báo tăng trưởng 6,6% trong năm 2025 và 6,8% trong năm 2026, được thúc đẩy bởi tiêu dùng và đầu tư tư nhân mạnh mẽ. Khu vực châu Âu cũng được kỳ vọng sẽ có sự phục hồi khiêm tốn, với tăng trưởng cải thiện từ 0,9% năm 2024 lên 1,3% năm 2025.

Một tín hiệu tích cực khác là lạm phát toàn cầu được dự báo sẽ giảm từ 4% trong năm 2024 xuống 3,4% trong năm 2025, tạo điều kiện cho các ngân hàng trung ương lớn tiếp tục hạ lãi suất và giảm bớt áp lực cho hộ gia đình cũng như doanh nghiệp.

Tuy nhiên, LHQ cảnh báo rằng chỉ riêng việc nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ không đủ để thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu hoặc thu hẹp khoảng cách ngày càng tăng giữa các nền kinh tế. Tổ chức này kêu gọi cộng đồng quốc tế cần có những hành động đa phương mạnh mẽ để giải quyết các thách thức lớn như nợ công, bất bình đẳng và biến đổi khí hậu.