Những hướng đi khác biệt của Tổng thống Mỹ trong cuộc chiến thuế quan
Hàng hoá nội địa Canada được bày bán trong siêu thị ở Toronto, Ontario ngày 4/3. Ảnh: THX/TTXVN
Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 6/3 khiến truyền thông quốc tế đồng loạt nhắc tên khi tạm dừng thuế quan đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada trong một tháng, đến ngày 2/4.
Đáng chú ý, ngay trước đó vài ngày, nhà lãnh đạo Mỹ ban hành sắc lệnh với nội dung, bắt đầu từ 0 giờ hôm 4/3, toàn bộ hàng hóa Mexico và Canada nhập khẩu vào Mỹ phải chịu mức thuế nhập khẩu mới 25%, ngoại trừ các sản phẩm năng lượng từ Canada bị áp thuế 10%.
Trong ngày 4/3, cả Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và Thủ tướng Canada Justin Trudeau đều mạnh mẽ tuyên bố có biện pháp đáp trả quyết định của Mỹ. Ông Trudeau còn nhấn mạnh Canada sẽ khiếu nại quyết định thuế quan của Mỹ thông qua Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và cơ chế Hiệp định Thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).
Kênh ABC News (Mỹ) dẫn bài đăng trên mạng xã hội Truth Social ngày 6/3 của ông Trump có đoạn: “Sau khi trao đổi với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, tôi đã đồng ý rằng Mexico sẽ không phải trả thuế quan đối với bất kỳ mặt hàng nào thuộc phạm vi Thỏa thuận USMCA. Điều này có hiệu lực đến ngày 2/4”. Ông Trump bổ sung rằng quyết định này là “vì tôn trọng” với nữ lãnh đạo Mexico Sheinbaum. Tổng thống Trump đồng thời đánh giá Mỹ và Mexico có mối quan hệ tốt đẹp và hai nước đang hợp tác để quản lý tình trạng di cư không có giấy tờ cũng như dòng chảy của fentanyl vào Mỹ. Sau đó, ông cho biết hàng xuất khẩu của Canada sang Mỹ thuộc phạm vi của USMCA cũng sẽ được miễn thuế tương tự.
Kênh Aljazeera cho biết, USMCA là hiệp định thương mại tự do được đàm phán trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump và ký vào năm 2018, có hiệu lực vào ngày 1/7/2020, thay thế Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) năm 1994. USMCA được xem xét lại sau mỗi 6 năm.
Cảng hàng hóa tại tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Tuy Mỹ hoãn áp tăng thuế 1 tháng đối với hai quốc gia láng giềng là Mexico và Canada, điều tương tự đã không xảy ra với Trung Quốc. Ngày 3/3, Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Trump đã ký sắc lệnh tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, kèm lý do Bắc Kinh không giải quyết triệt để vấn đề buôn bán fentanyl bất hợp pháp. Theo thông báo trên các trang mạng xã hội của Nhà Trắng, sắc lệnh này nâng mức thuế đã áp dụng trước đó là 10% lên 20%, đúng như thông báo của ông Trump.
Đáp lại, Bộ Thương mại Trung Quốc một ngày sau tuyên bố bắt đầu điều tra về tránh thuế đối với một số sản phẩm cáp quang nhập khẩu từ Mỹ. Cũng trong ngày 4/3, cơ quan hải quan Trung Quốc thông báo dừng nhập khẩu gỗ xẻ từ Mỹ, đồng thời đình chỉ đình chỉ giấy phép nhập khẩu đậu tương từ 3 nhà xuất khẩu của Mỹ là CHS Inc, công ty kinh doanh ngũ cốc Louis Dreyfus LLC và EGT.
Theo tờ Global Times (Trung Quốc), những động thái mới này tiếp nối một loạt quyết định của Trung Quốc nhằm đáp trả quyết định nâng thuế của chính quyền Tổng thống Trump. Ủy ban Thuế quan Quốc vụ viện Trung Quốc thông báo nước này sẽ áp thuế bổ sung từ 10-15% đối với một số hàng hóa nhập khẩu của Mỹ kể từ ngày 10/3. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng xác nhận đã khởi kiện Mỹ theo cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO liên quan đến việc Washington tăng thuế đối với hàng hóa của Bắc Kinh.
Ông Zhang Zhiwei, Chủ tịch công ty Pinpoint Asset Management tại Hong Kong (Trung Quốc), lưu ý rằng Mỹ đã áp thuế đối với tất cả hàng xuất khẩu của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh chỉ trả đũa với một phần nhỏ hàng xuất khẩu của Washington. Theo ông, điều này cho thấy Trung Quốc đang cố gắng không leo thang cuộc chiến thương mại. Một dấu hiệu khác cho thấy Trung Quốc vẫn cởi mở với các cuộc đàm phán với Mỹ liên quan đến thuế quan, bắt nguồn từ phát biểu của ông Lou Qinjian, người phát ngôn Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Nhân Đại - tức Quốc hội Trung Quốc). Ngày 4/3, ông Lou Qinjian nhấn mạnh rằng Trung Quốc và Mỹ kỳ vọng có thể “thỏa hiệp với nhau và tìm ra giải pháp thông qua tham vấn”.
Mỹ dần thờ ơ, châu Âu gấp rút hỗ trợ Ukraine
Quang cảnh hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Brussels ngày 6/3. Ảnh: AA/TTXVN
Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) họp vào tối 6/3 để thảo luận về biện pháp tăng mạnh chi tiêu quốc phòng và giúp Ukraine sau khi Mỹ đình chỉ viện trợ quân sự và tài chính.
Ngày 3/3, kênh Bloomberg và Fox News đưa tin Tổng thống Mỹ Donald Trump đã dừng mọi hoạt động viện trợ quân sự cho Ukraine sau cuộc tranh luận căng thẳng giữa ông với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hôm 28/2. Hai ngày sau, báo Financial Times dẫn lời các quan chức thạo tin cho biết Mỹ đã chấm dứt hoàn toàn chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine.
Kênh DW (Đức) đánh giá, bất chấp thay đổi rõ ràng về lập trường của Mỹ đối với Ukraine, các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn công khai vận động hợp tác xuyên Đại Tây Dương và nỗ lực để xoay chuyển tình hình. Tổng thống Zelensky ngày 6/3 ám chỉ rằng ông có thể tổ chức các cuộc đàm phán mới với Mỹ vào tuần tới và vẫn còn hy vọng Washington có thể làm dịu lập trường đối với châu Âu.
Tuy nhiên, các quốc gia EU cũng đang nghiêm túc cân nhắc cách ứng phó nếu không có Mỹ “bảo lãnh” an ninh cho họ, lần đầu tiên sau nhiều thập niên. Ngày 6/3, lãnh đạo 27 quốc gia thành viên EU đã bật đèn xanh cho Ủy ban châu Âu (EC) tiến hành kế hoạch huy động gần 800 tỷ euro đầu tư quốc phòng bổ sung trong những năm tới. Kế hoạch áp dụng linh hoạt các quy định ngân sách và việc huy động vốn từ khu vực tư nhân, qua đó giúp các quốc gia thành viên có thể vay tới 800 tỷ euro. EC sẽ tiếp tục xây dựng tính pháp lý cho kế hoạch này tại một hội nghị thượng đỉnh khác vào cuối tháng.
Theo kênh DW, nhà lãnh đạo Ukraine Zelensky đã nói chuyện với các nhà lãnh đạo EU trong một tiếng rưỡi tại hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Brussels và có thể sẽ cảm thấy tự tin hơn khi rời đi. Hơn nữa, các quan chức EU đã nói rõ rằng sẽ có nhiều diễn biến hơn nữa trong những tuần tới. Vào cuối tháng này, EC sẽ trình bày một sách trắng về quốc phòng có thể phác thảo thêm nhiều ý tưởng. Nhưng vẫn tồn tại những vấn đề khác gây chia rẽ. Ví dụ, vấn đề tịch thu tài sản của Nga bị đóng băng ở phương Tây để hỗ trợ Ukraine hoặc hầu hết các quốc gia thành viên đều nhất trí tiếp tục hỗ trợ Kiev nhưng vấp phải phản đối từ một số nước như Hungary và Slovakia.
Tuần xoay quanh "tối hậu thư" và "tái thiết" tại Gaza
Các bé gái Palestine tại trại tị nạn ở thành phố Gaza. Ảnh: THX/TTXVN
Ngày 2/3, Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thông báo quyết định dừng hoạt động đưa hàng viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza, trong bối cảnh giai đoạn 1 của thỏa thuận giải cứu con tin kết thúc và không có thỏa thuận về giai đoạn thứ hai. Phía Israel nhấn mạnh sẽ không ngừng bắn nếu các con tin còn lại không được trả tự do.
Bên cạnh đó, Israel cho rằng trong những tuần gần đây, hàng viện trợ vào Gaza đã đủ để Hamas có thể sử dụng trong nhiều tháng. Giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas đã kết thúc vào ngày 28/2. Hiện hai bên vẫn chưa đạt được thỏa thuận về giai đoạn tiếp theo.
Cùng ngày 2/3, Hamas đáp lại rằng Israel phải "chịu trách nhiệm" về số phận của các con tin bị giam giữ tại Dải Gaza. Một ngày sau, phát biểu tại Quốc hội Israel, Thủ tướng Netanyahu cảnh báo sẽ có hệ quả xấu nếu Hamas không trao trả hàng chục con tin Israel.
Trong bối cảnh Israel và Hamas vẫn giằng co về vấn đề ngừng bắn và con tin, Mỹ và các quốc gia Arab đã lên tiếng về nhiều khía cạnh liên quan đến Gaza.
Ai Cập đã trình bày kế hoạch tái thiết Gaza tại Hội nghị Thượng đỉnh Liên đoàn Arab tổ chức tại nước này. Tổng thống nước chủ nhà Abdel-Fattah el-Sissi ngày 4/3 tuyên bố các nước tham dự đã thông qua kế hoạch của Ai Cập. Kế hoạch này cần đến 53 tỷ USD hướng tới mục tiêu tái thiết Gaza mà không cần thiết phải di dời dân cư ở đây.
Nhà lãnh đạo Ai Cập nhấn mạnh kế hoạch này phải diễn ra cùng lúc với một con đường rõ ràng dẫn đến hòa bình, bao gồm các khía cạnh chính trị và an ninh, trong đó các nước trong khu vực tham gia với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế để đạt được một giải pháp công bằng và toàn diện cho vấn đề Palestine.
Trong khi đó, Tổng thư ký Liên qợp quốc (LHQ) Antonio Guterres khẳng định LHQ sẵn sàng ủng hộ kế hoạch tái thiết Gaza do Ai Cập soạn thảo, nhấn mạnh rằng Gaza phải là một phần không thể tách rời của Nhà nước Palestine. Ông Guterres kêu gọi cho phép vận chuyển viện trợ nhân đạo vào Gaza.
Ngày 4/3, Mỹ lên tiếng hoan nghênh Hội nghị Thượng đỉnh Liên đoàn Arab về tái thiết Gaza, tuy nhiên, nhấn mạnh rằng Hamas không thể tiếp tục nắm quyền tại dải đất này. Đến ngày 5/3, Nhà Trắng xác nhận Tổng thống Mỹ Trump đã cử phái viên đàm phán trực tiếp với Hamas trong những tuần qua. Sau xác nhận của Nhà Trắng, ông Trump đã ra tối hậu thư yêu cầu Hamas thả ngay toàn bộ con tin và trao trả thi thể những người thiệt mạng. Ông Trump cũng nhấn mạnh “đây là lời cảnh báo cuối” đối với Hamas.
Theo truyền thông Ai Cập, vào ngày 7/3, một phái đoàn cấp cao của Hamas đã đến Cairo, để thảo luận về việc thực hiện lệnh ngừng bắn tại Gaza cũng như thúc đẩy các cuộc đàm phán hướng tới giai đoạn thứ hai.
Tai nạn liên quan đến chiến đấu cơ tại một số quốc gia
Điều tra viên tại hiện trường vụ máy bay chiến đấu ném bom nhầm trong cuộc tập trận bắn đạn thật ở Pocheon, Hàn Quốc ngày 7/3. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Bộ Quốc phòng Hàn Quốc ngày 7/3 xác nhận số người bị thương trong vụ chiến đấu cơ nước này vô tình thả bom xuống khu vực dân sự đã tăng lên 29 trường hợp. Bộ này cho biết những người bị thương bao gồm 15 thường dân và 14 quân nhân. Bảy người dân thường và hai binh sĩ vẫn đang nằm viện, trong khi 20 người khác đã được điều trị và xuất viện.
Vụ tai nạn xảy ra ngày 6/3, trong quá trình huấn luyện quân sự tại Pocheon, thành phố với khoảng 140.000 người dân gần biên giới được bảo vệ nghiêm ngặt với Triều Tiên. Khi đó, quân đội Mỹ và Hàn Quốc tiến hành huấn luyện bắn đạn thật để chuẩn bị cho Freedom Shield, cuộc tập trận chung thường niên giữa Mỹ và Hàn Quốc. Tổng cộng tám quả bom MK-82 nặng hơn 226 kg đã được "thả bất thường" bởi hai chiếc KF-16 của Không quân Hàn Quốc. Những quả bom này đã rơi bên ngoài phạm vi được chỉ định.
Freedom Shield vẫn diễn ra theo lịch dự kiến vào ngày 10/3 và kéo dài 10 ngày. Tuy nhiên, quân đội Mỹ và Hàn Quốc nhất trí tạm dừng mọi cuộc huấn luyện bắn đạn thật cho đến khi có thông báo mới.
Ngày 7/3, Triều Tiên lên tiếng chỉ trích Freedom Shield, cho rằng cuộc tập trận này sẽ làm tình hình trên Bán đảo Triều Tiên trở nên tồi tệ hơn và vi phạm "chủ quyền, an ninh và lợi ích" của nước này.
Máy bay chiến đấu FA-50. Ảnh: Yonhap/TTXV
Trong một diễn biến khác, lực lượng cứu hộ Philippines đã tìm thấy xác chiến đấu cơ FA-50 mất tích và thi thể của 2 thành viên phi hành đoàn vào ngày 5/3, tại núi Kalatungan ở phía Nam.
Trước đó một ngày, truyền thông địa phương đưa tin, chiếc FA-50 của Không quân Philippines (PAF) đã mất tích sau nhiệm vụ hỗ trợ trên không cho lực lượng mặt đất ở khu vực phía Nam Mindanao.
Núi Kalatungan nằm ở tỉnh Bukidnon của Mindanao, cao 2.880m và là ngọn núi cao thứ 5 ở Philippines.
PAF cho biết họ đã tạm thời dừng hoạt động của phi đội FA-50 và sẽ “đảm bảo tiến hành điều tra toàn diện về vụ tai nạn”.
Đại tá Consuelo Castillo, người phát ngôn PAF, cho biết đây là sự cố lớn đầu tiên liên quan đến phi đội FA-50. Philippines đã mua chiến đấu cơ này từ Hàn Quốc trong thập niên qua. Vào tháng 1, truyền thông địa phương đưa tin Chính phủ Philippines đang cân nhắc mua thêm 12 chiếc FA-50.