Hệ thống tên lửa phòng không Patriot của Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Tầm quan trọng của Patriot đối với Ukraine
Trước sự leo thang của các đợt tấn công tên lửa và thiết bị bay không người lái (UAV) từ Nga, Ukraine đang phải chịu áp lực lớn để tăng cường khả năng phòng không. Đặc biệt, việc Nga sử dụng UAV Shahed sản xuất tại Iran, kết hợp với tên lửa hành trình Kalibr và Iskander, đã tạo ra những làn sóng tấn công khó lường. Điều này buộc Ukraine phải phụ thuộc nhiều hơn vào các hệ thống tiên tiến như Patriot để bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng.
Hệ thống Patriot không chỉ là vũ khí đánh chặn mà còn là biểu tượng của sự hỗ trợ của các đồng minh của Ukraine. Được thiết kế để đối phó với tên lửa đạn đạo, UAV và cả máy bay quân sự, Patriot giúp Ukraine lấp đầy lỗ hổng trong mạng lưới phòng không vốn bị suy yếu bởi các cuộc tấn công liên tiếp. Hơn nữa, các bệ phóng mới từ Hà Lan còn là minh chứng cho cam kết dài hạn của châu Âu với Kiev.
Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Ruben Brekelmans nhấn mạnh: "Sự hỗ trợ của chúng tôi không chỉ là vấn đề quân sự, mà còn là vấn đề đạo đức. Ukraine cần được trao quyền để tự bảo vệ mình". Câu nói này không chỉ gửi thông điệp đến Moskva mà còn định hình sự ủng hộ ngày càng tăng của phương Tây đối với Kiev.
Những thách thức đối với Ukraine trong vận hành Patriot
Khi Ukraine chuẩn bị cho một mùa đông khắc nghiệt và lạnh giá, cuộc chiến đang diễn ra và các cuộc không kích của Nga đã làm gián đoạn đáng kể cơ sở hạ tầng năng lượng của đất nước. Với các nhà máy điện, đường dây truyền tải và các cơ sở quan trọng khác bị tên lửa và thiết bị bay không người lái của Nga tấn công, người dân Ukraine phải đối mặt với một thách thức khó khăn: Sống sót qua mùa đông mà không có nguồn điện và hệ thống sưởi ấm đáng tin cậy.
Trong bối cảnh khủng hoảng này, nhu cầu của Ukraine về các hệ thống phòng không mạnh mẽ như Patriot trở nên cấp thiết hơn. Tuy nhiên, việc cung cấp và vận hành các hệ thống này có thể phức tạp trong những tháng lạnh hơn. Thời tiết lạnh, kết hợp với tình trạng thiếu điện và cơ sở hạ tầng bị hư hỏng, có thể khiến việc duy trì và triển khai các công nghệ phòng thủ tiên tiến như vậy trở nên khó khăn.
Các hệ thống Patriot, mặc dù rất cần thiết trong việc chống lại các mối đe dọa tên lửa của Nga, nhưng lại đòi hỏi mức hỗ trợ kỹ thuật cao, bao gồm nguồn cung cấp tên lửa ổn định, bảo dưỡng và các nhà điều hành được đào tạo. Các hệ thống này dễ bị tổn thương trước những thách thức về hậu cần giống như cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Ở một quốc gia mà lưới điện đã quá tải, việc đảm bảo các khẩu đội Patriot vẫn hoạt động trong điều kiện đóng băng và trong tình trạng mất điện sẽ không phải là nhiệm vụ dễ dàng.
Hơn nữa, tính phức tạp của hệ thống Patriot, bao gồm cả radar và các thành phần theo dõi, có thể bị cản trở hơn nữa do đường truyền thông tin bị hư hỏng và chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Những yếu tố này có thể làm chậm trễ hoặc hạn chế hiệu quả của các nỗ lực phòng không, cũng giống như Ukraine đang phải đối mặt với nhu cầu cấp thiết bảo vệ cơ sở hạ tầng còn lại của mình khỏi cuộc bắn phá của Nga.
Trong khi các đồng minh của Ukraine tiếp tục cung cấp hỗ trợ, bao gồm các hệ thống phòng không và viện trợ nhân đạo, thực tế phũ phàng là điều kiện mùa đông của cuộc chiến có thể thách thức khả năng tận dụng tối đa các nguồn lực này của nước này.
Patriot, mặc dù là một công cụ quan trọng trong việc phòng thủ chống lại các mối đe dọa trên không của Nga, có thể gặp khó khăn khi hoạt động ở mức tối ưu trước những rào cản nghiêm trọng về môi trường và hậu cần sắp tới. Những tháng tới sẽ thử thách không chỉ khả năng phục hồi của Ukraine mà còn cả độ tin cậy của các hệ thống quân sự được cho là có nhiệm vụ bảo vệ đất nước an toàn.
Chiến thuật tấn công của Nga
Mặc dù có khả năng tiên tiến, hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot được triển khai tại Ukraine vẫn dễ bị tổn thương trước nhiều chiến thuật do Nga sử dụng. Moskva đã cải tiến một số phương pháp để nhắm mục tiêu và vô hiệu hóa các vũ khí phòng không quan trọng này, cho thấy những điểm yếu cố hữu ngay cả trong các công nghệ phòng thủ tinh vi nhất.
Một trong những chiến thuật chính mà Nga sử dụng là sử dụng mồi nhử và tấn công dồn dập. Nga đã triển khai nhiều loại thiết bị bay không người lái, bao gồm cả loạt Shahed do Iran sản xuất, cũng như tên lửa hành trình giá rẻ, công nghệ thấp theo đàn lớn.
Chiến lược này áp đảo các hệ thống radar và theo dõi của Patriot, buộc chúng phải tiêu tốn nguồn lực để đánh chặn các mục tiêu ít quan trọng hơn trong khi có khả năng khiến hệ thống phải chịu các mối đe dọa đáng kể hơn. Bằng cách làm ngập không phận bằng nhiều mục tiêu, Nga có thể tạo ra sự nhầm lẫn, khiến Patriot khó phân biệt giữa các mối đe dọa thực sự và mồi nhử, do đó làm giảm hiệu quả của chúng.
Một chiến thuật khác mà Nga đã sử dụng là sử dụng chiến tranh điện tử để gây nhiễu hoặc đánh lừa hệ thống radar của hệ thống Patriot. Khả năng tác chiến điện tử tiên tiến của Nga, bao gồm gây nhiễu GPS và phá sóng radar, có thể cản trở khả năng theo dõi và nhắm mục tiêu tên lửa đang bay tới của Patriot. Bằng cách phá vỡ thông tin liên lạc và sự phối hợp cần thiết để nhiều thành phần của hệ thống hoạt động liền mạch, các lực lượng Nga có thể khai thác các lỗ hổng và tạo ra các khoảng trống trong mạng lưới phòng không của Ukraine.
Ngoài ra, Nga ngày càng dùng nhiều tên lửa đạn đạo tầm cao và vũ khí siêu thanh, tạo ra những thách thức đặc biệt đối với Patriot. Những vũ khí này di chuyển ở tốc độ và độ cao cực cao, khiến việc đánh chặn trở nên khó khăn ngay cả đối với các hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất. Trong khi Patriot được thiết kế để chống lại các mối đe dọa như vậy, thì sự phát triển nhanh chóng của công nghệ tên lửa của Nga có nghĩa là hệ thống này liên tục ở thế yếu trong việc thích ứng với những thách thức mới này.