Ngắm thủ đô phong cảnh tuyệt đẹp của Issac Levitan trong thu vàng

Thị trấn Plyos thơ mộng nằm ở bờ phải sông Volga, phía Bắc tỉnh Ivanovo, thuộc huyện Cận Volga. Theo điều tra mới nhất, dân số thị trấn chưa tới 2.000 người. Thị trấn rất nhỏ bé này cũng  không có đường sắt, khu công nghiệp hay các xí nghiệp lớn song là điểm du lịch hấp dẫn nhất tỉnh Ivanovo vì nó gắn liền với những bức tranh phong cảnh của danh họa Levitan.

Vẫn còn nhiều tranh cãi về tên của thị trấn. Theo một giả thuyết, Plyos có tên như vậy vì vị trí của nó ở cửa sông, tức Plyos là nơi nước đổ ra. Thị trấn này được nhắc đến lần đầu tiên trong các sách sử cũ năm 1141. Pháo đài đầu tiên được xây dựng trên “Núi Thánh đường” của thị trấn năm 1238. Năm 1410,  con trai Dmitry Donskoy – Vasily Dmitrievich, Đại công tước Moskva khi chạy trốn cuộc xâm lược của người Tatar đã quyết định xây các công sự mới trên “Núi Thánh đường”. Và ông được xem như người sáng lập ra Plyos.

Vào giữa những năm 70 thế kỷ 18, Plyos là thị trấn đầu mối của tỉnh Kostroma. Các cơ sở sản xuất công nghiệp phát triển rất nhanh tại thị trấn với các nhà máy dệt, nhà máy sản xuất mạch nha, xưởng rèn, cửa hàng quần áo và thực phẩm, kho muối…  Được biết cá cung cấp cho bếp ăn nhà vua Nga từng được câu tại Plyos. Trong một thời gian dài đầu thế kỷ 19, thị trấn là cảng chính trên sông Volga phục vụ toàn khu vực. Đến những năm 70 thế kỷ 19, tuyến đường sắt Ivanovo-Kineshma được xây dựng khiến Plyos không còn là trung tâm giao thông quan trọng nhất khu vực và trở thành một khu dân cư bình thường, rất thú vị để nghỉ dưỡng. Theo một số thông tin, các thương gia của thị trấn thậm chí còn chống lại việc làm đường xe lửa, bởi họ cho rằng xe lửa sẽ hủy hoại cảnh quan.

Plyos sẽ chỉ là một thị trấn tỉnh lẻ vô danh nếu họa sĩ vĩ đại Isaac Levitan không đến nơi này. Người nghệ sĩ tài năng đã nhận ra vẻ đẹp “lộng lẫy” của Plyos và ghi lại nó trong hơn 200 bức họa của mình. Nếu chuyến đi đầu tiên trên sông Volga, năm 1888, không mang lại cho Levitan điều gì ngoài sự thất vọng, thì những năm sau đó, Levitan đã tìm thấy cảm hứng và đề tài sáng tác mà sau này khiến cho tên tuổi của ông cũng như Plyos trở nên nổi tiếng. Levitan ở và sáng tác tại Plyos trong 3 năm - 1888-1890. Sau đó, thị trấn trở thành nơi thu hút các họa sĩ, cũng như các nhân vật sáng tạo khác - nhà thơ, nhà văn, nhà điêu khắc. Tiếp đến những người thích nghỉ ở vùng quê và du khách bị thị trấn hút hồn. Họ đến để tận hưởng vẻ đẹp nguyên sơ của Plyos. Đây cũng là một phần nguyên nhân giúp thị trấn có thể bảo tồn diện mạo lịch sử gần như không thay đổi của nó.

Chuyến thăm Plyos vào mùa Thu của chúng tôi bắt đầu từ “Nhà thờ Chúa ba ngôi” xây dựng từ thế kỷ 17, cô hướng dẫn viên cho chúng tôi xem bức ảnh chụp nhà thờ này năm 1910 và giới thiệu: “Mọi thứ đều không thay đổi kể cả con đường. Vẫn là nhà thờ đó”. Điều đáng trân trọng đó là mọi căn nhà cổ hay cảnh quan, công trình xây dựng ở Plyos đều được gìn giữ và bảo tồn như hệt như thời xưa. Con đường vào thị trấn cũng cấm ôtô qua lại, và chỉ xe của cư dân thị trấn mới được phép đi vào. 

Nhìn từ độ cao hơn 50m trên “Núi Thánh đường”, ta có thể thấy toàn cảnh tuyệt đẹp của thị trấn bên bờ sông Volga này trong sắc Thu. Từ đây ta có thể phóng tầm mắt ra Nhà thờ Varvara xây năm 1821 với nhà nguyện bên Nikol xây năm 1892. Bên trên nhà thờ là “Núi Levitan” cùng với nhà thờ bằng gỗ cổ Chúa Phục sinh được mô tả trong một bức tranh của Levitan. Du khách có thể đi theo cầu thang gỗ hòa quyện với cảnh quan để từ nhà thờ Varvara leo lên Núi Levitan. 

Trên “Núi Thánh đường”, ngoài chiêm ngưỡng toàn cảnh thị trấn bạn có thể thăm Nhà thờ Uspenskaya cổ nhất nơi đây, xây dựng năm 1699 trên địa điểm của nhà thờ gỗ cùng tên bị thiêu rụi năm 1695 và tòa nhà văn phòng chính quyền cũ xây năm 1877. Tại đây cũng dựng tượng người sáng lập ra thị trấn, Đại công tước Moskva, Vasily Dmitrievich. Từ “Núi Thánh đường”, hạ sơn xuống thị trấn, bạn sẽ hoàn quyện vào không gian của một thị trấn cổ thơ mộng với cảnh sắc thiên nhiên vô cùng ấn tượng. Dù đã trải qua nhiều thế kỷ nhưng thực sự vẫn có thể cảm nhận được những cảm hứng phong cảnh dạt dào của Levitan. Không chỉ Levitan, rất nhiều tài năng sáng tác khác cũng đã đến thị trấn này chỉ để tìm được những cảm nhận như của ông. Dòng sông mẹ Volga tạo ra khung cảnh vô cùng ấn tượng, không chỉ bên bờ phải mà cả bên bờ trái đối diện với thị trấn.  

Levitan vốn nổi tiếng với bức tranh “Mùa thu Vàng”, tuy nhiên khi đến Plyos bạn sẽ được nghe về những bức tranh nổi tiếng khác của Levitan như bức "Chiều Plyos vàng", truyền tải cảm giác bình lặng, ánh sáng dịu nhẹ của hoàng hôn, làn sương mù nhẹ trôi trên dòng sông đang ngủ... 

Levitan phát hiện ra thị trấn một cách tình cờ. Ông đã chọn được nơi đẹp như tranh bên dòng sông Nga vĩ đại, và đó cũng chính là điều khiến ông lưu lại đây. Thị trấn nhỏ trên sông Volga đã giúp ông thai nghén những bức tranh sống động và tươi sáng như thể ông lần đầu tiên khám phá ra sức mạnh của ánh sáng, chuyển tải những khoảng khắc bình thường thành vẻ đẹp vĩ đại của thiên nhiên. Có lẽ chính khám phá này đã cho ra đời bức "Plyos sau cơn mưa”. Một trong những bức tranh nổi tiếng nhất của Levitan là bức "Vùng đất yên tĩnh", cũng vẽ phong cảnh Plyos với tâm trạng hạnh phúc, cảm giác ngọt ngào từ một góc yên bình của nước Nga, cách biệt với toàn thế giới và những công việc tất bật.

Plyos không chỉ gắn liền với tên tuổi Levitan, mà cả ca sĩ opera và thính phòng Nga nổi tiếng Fyodor Chliapin. Theo các nhà sử học, Chliapin đã nghỉ ở Plyos, kết bạn với những người thợ săn và nông dân địa phương. Ông thậm chí còn định mua một căn nhà ở đây, nhưng không thể nên sau đó ông đã xây một căn nhà gỗ ở làng Khmelitsy lân cận năm 1912. Đến Plyos, ngoài các bức tượng Levitan, bạn có thể ngắm tượng Chliapin rất đẹp bên bờ sông. Việc Chliapin đến Plyos cũng gắn liền với mong muốn được đến thăm những nơi mà họa sĩ Levitan yêu thích của ông sáng tạo.  

Năm 1933, Ngôi nhà Sáng tác của Hiệp hội Sân khấu toàn Nga (chỉ dành cho tối đa 50 người) được khai trương. Nó chiếm một dinh thự nhỏ của thương gia Petrov và những ngôi nhà một tầng trong nhà máy sản xuất vải lanh trước đây của thương gia Vasily Chastukhin. Những người đi nghỉ ở đây thích đi bộ trong rừng, trượt tuyết dọc sông Volga, và tĩnh tâm trên con phố cổ yên bình của Plyos. Năm 1972, Nhà tưởng niệm-Bảo tàng Issac  Levitan ra đời tại thị trấn. Ngày 22/10/1982, Plyos trở thành khu bảo tồn. Năm 1997, Bảo tàng Phong cảnh duy nhất ở Nga tại thị trấn được khai trương.