Chip của Nvidia. Ảnh: TTXVN
Theo hãng tin Reuters ngày 14/8, các biện pháp này nhằm phát hiện chip AI bị chuyển đến những nơi nằm trong diện bị Mỹ cấm xuất khẩu và chỉ áp dụng đối với một số lô hàng đang bị điều tra.
Động thái này cho thấy Mỹ đã áp dụng các biện pháp mạnh để thực thi lệnh hạn chế xuất khẩu chip sang Trung Quốc, ngay cả khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tìm cách nới lỏng một số lệnh này.
Theo các nguồn tin, thiết bị định vị có thể giúp thu thập chứng cứ buộc tội các cá nhân và công ty trục lợi khi vi phạm quy định kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Thiết bị này đã được cơ quan thực thi pháp luật Mỹ dùng từ hàng chục năm trước để theo dõi các sản phẩm nằm trong diện cấm xuất khẩu, như linh kiện máy bay. Trong những năm gần đây, các thiết bị này cũng được dùng để chống tuồn trái phép chip bán dẫn.
Năm người đang tham gia chuỗi cung ứng máy chủ AI nói rằng họ biết về việc sử dụng thiết bị định vị trong các lô hàng máy chủ của các hãng như Dell và Super Micro, có chứa chip của Nvidia và AMD. Các thiết bị này thường được giấu trong bao bì của lô hàng, nhưng họ không rõ ai lắp đặt và ở khâu nào trên hành trình vận chuyển.
Hiện chưa xác định được tần suất sử dụng thiết bị này trong các cuộc điều tra liên quan chip, hoặc thời điểm giới chức Mỹ bắt đầu áp dụng biện pháp này. Mỹ đã bắt đầu hạn chế bán chip tiên tiến của Nvidia, AMD và một số hãng khác sang Trung Quốc từ năm 2022.
Trong một trường hợp năm 2024, một lô máy chủ Dell chứa chip Nvidia có cả thiết bị định vị cỡ lớn gắn ngoài thùng hàng lẫn thiết bị nhỏ hơn giấu bên trong bao bì và thậm chí ngay trong máy chủ. Một người khác nói rằng đã thấy ảnh và video ghi cảnh thiết bị định vị được tháo ra khỏi máy chủ Dell và Super Micro. Một số thiết bị cỡ lớn có kích thước tương đương điện thoại thông minh.
Theo các nguồn tin, Cục Công nghiệp và An ninh thuộc Bộ Thương mại Mỹ thường tham gia cùng với Cơ quan Điều tra An ninh Nội địa và Cục Điều tra Liên bang (FBI).
Các bên liên quan chưa bình luận gì về thông tin này. Còn Super Micro ra thông cáo cho biết không tiết lộ các biện pháp và chính sách an ninh của hãng, từ chối bình luận về hoạt động theo dõi của Mỹ. Dell nói không biết về việc gắn thiết bị định vị vào lô hàng của chính phủ Mỹ. Nvidia từ chối bình luận, còn AMD không trả lời.
Hạn chế xuất khẩu chip
Mỹ vốn là nước chiếm ưu thế trong chuỗi cung ứng chip AI toàn cầu, đã tìm cách hạn chế xuất khẩu chip và công nghệ sang Trung Quốc những năm gần đây để kiềm chế nước này hiện đại hóa quân sự, đồng thời hạn chế bán chip cho Nga.
Nhà Trắng và cả hai viện Quốc hội Mỹ đã đề xuất yêu cầu các công ty chip Mỹ tích hợp công nghệ xác minh vị trí vào chip để ngăn chúng bị tuồn sang các nước nằm trong diện hạn chế xuất khẩu.
Trung Quốc chỉ trích các biện pháp trên là nhằm kìm hãm sự phát triển của nước này, đồng thời phản đối đề xuất gắn thiết bị định vị. Tháng trước, cơ quan quản lý không gian mạng Trung Quốc đã triệu tập Nvidia để bày tỏ lo ngại về nguy cơ chip của hãng chứa “cửa hậu” cho phép truy cập hoặc kiểm soát từ xa, điều mà công ty kịch liệt phủ nhận.
Tháng 1, Mỹ đã lần theo dấu đường dây buôn lậu chip AI có tổ chức sang Trung Quốc qua Malaysia, Singapore và UAE, nhưng không rõ có dùng thiết bị định vị hay không.
Việc sử dụng thiết bị định vị trong điều tra xuất khẩu đã có từ nhiều thập kỷ. Năm 1985, hãng Hughes Aircraft vận chuyển các thiết bị thuộc diện bị Mỹ kiểm soát xuất khẩu. Cơ quan Hải quan Mỹ khi đó đã lắp thiết bị theo dõi vào kiện hàng tại sân bay Houston theo lệnh khám xét.
Theo một nguồn tin, đôi khi nhân viên thực thi gắn thiết bị định vị sau khi được phép, hoặc xin lệnh tòa để dễ dùng dữ liệu làm chứng cứ hình sự. Nếu công ty không phải đối tượng điều tra, họ có thể được thông báo và đồng ý cho lắp thiết bị, nhưng cũng có trường hợp thiết bị được lắp mà họ không biết.
Những người tham gia vận chuyển chip và máy chủ thuộc diện kiểm soát sang Trung Quốc nói họ biết rõ về thiết bị này. Hai người trong chuỗi cung ứng là bên bán lại chip tại Trung Quốc nói họ thường xuyên kiểm tra các lô hàng máy chủ AI bị chuyển hướng để tìm thiết bị định vị, do lo ngại chúng đã được gắn sẵn.
Theo một bản khai gửi kèm đơn khiếu nại của Bộ Tư pháp Mỹ về vụ bắt hai công dân Trung Quốc hồi đầu tháng với cáo buộc buôn lậu trái phép chip AI trị giá hàng chục triệu USD sang Trung Quốc, có đoạn mô tả một đồng phạm dặn người khác kiểm tra máy chủ Quanta H200 chứa chip Nvidia xem có thiết bị định vị hay không.
Bản khai trích nguyên văn tin nhắn bằng tiếng Anh từ đồng phạm này gửi cho bị cáo Yang Shiwei: “Hãy chú ý xem có thiết bị định vị không, phải tìm thật kỹ. Ai biết họ sẽ làm gì”.