Tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Ảnh: AP
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 17/5 tuyên bố phái đoàn từ các nước Thụy Điển và Phần Lan không nên bận tâm đến việc đề nghị Ankara phê duyệt đơn xin gia nhập NATO.
Tổng thống Erdogan khẳng định Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nói “không” với các nỗ lực gia nhập NATO của Thụy Điển và Phần Lan, đồng thời nhấn mạnh mọi nỗ lực nhằm thuyết phục Ankara thay đổi lập trường sẽ đều vô ích.
Trước đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã cảnh báo rằng họ có thể phản đối trao qui chế thành viên NATO cho Thụy Điển và Phần Lan, trong đó ông Erdogan gọi hai nước Bắc Âu là “nơi chứa chấp các tổ chức khủng bố”, ám chỉ Đảng Công nhân Kurdistan (PKK) mà Ankara liệt vào danh sách các nhóm khủng bố.
Tuyên bố của nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ khiến nỗ lực gia nhập NATO của Thụy Điển và Phần Lan gặp trở ngại lớn, vì theo qui định trong Hiến chương NATO, bất kỳ nước nào muốn gia nhập liên minh cần phải nhận được sự tán thành của tất cả 30 nước thành viên của khối.
Ngày 16/5, Thủ tướng Magdalena Andersson nêu rõ, sau Phần Lan, Thụy Điển nỗ lực gia nhập NATO tiếp sau sự kiện Nga can thiệp quân sự tại Ukraine.
Tuyên bố này đánh dấu một bước ngoặt lịch sử đối với Thụy Điển, quốc gia Bắc Âu đã có hơn 200 năm không tham gia các liên minh quân sự. Bước đi của Stockholm nhiều khả năng sẽ chọc giận Nga.
Phát biểu tại buổi họp báo, Thủ tướng Magdalena Andersson nói: “Chúng tôi sẽ thông báo với NATO rằng Thụy Điển muốn trở thành một thành viên của liên minh… Quyết định chính thức đã được đưa ra. Thụy Điển cần những đảm bảo an ninh chính thức có được khi trở thành một thành viên NATO”. Bà Magdalena Andersson gọi đây là “một sự thay đổi mang tính lịch sử trong chính sách an ninh quốc gia của đất nước”.
Tuyên bố lịch sử của Thụy Điển được đưa ra 3 ngày sau khi quốc gia láng giềng Phần Lan cũng công bố ý định xin gia nhập liên minh quân sự gồm 30 nước thành viên này.
Việc Chính phủ Thụy Điển tuyên bố ý định gia nhập NATO diễn ra sau một cuộc tranh luận tại Riksdagen (Quốc hội Thụy Điển) trước đó cùng ngày. Các nhà lập pháp Thụy Điển đã bày tỏ sự ủng hộ lớn đối với việc nước này gia nhập liên minh.
Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết Thổ Nhĩ Kỳ không có ý định ngăn cản các nỗ lực gia nhập khối của Thụy Điển và Phần Lan, đồng thời bày tỏ tin tưởng sẽ giải quyết được những quan ngại của Ankara.
Phát biểu trong cuộc họp báo trực tuyến sau khi các ngoại trưởng NATO họp tại Berlin, ông Stoltnberg cho biết Thổ Nhĩ Kỳ đã nêu rõ không có ý định ngăn chặn việc kết nạp thành viên mới. Ông cũng đã liên lạc với Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu sau khi Ankara nêu các quan ngại rằng các nước Bắc Âu là nói ẩn náu của những thành phần khủng bố người Kurd. Ông Stoltenberg bày tỏ tin tưởng NATO sẽ tìm được tiếng nói chung và tinh thần đồng thuận trong vấn đề liên quan kết nạp Thụy Điển và Phần Lan.
Bên cạnh đó, Tổng Thư ký Stoltenberg cho biết NATO sẽ cung cấp các đảm bảo an ninh cho Phần Lan và Thụy Điển ngay sau khi các nước này nộp đơn xin gia nhập và trong quá trình đánh giá xét kết nạp.
Theo nhà lãnh đạo NATO, hai nước này đã bày tỏ lo ngại về giai đoạn chuyển giao và khối quân sự cũng sẽ cố gắng đẩy nhanh tiến trình kết nạp, đồng thời xem xét các cách thức cung cấp đảm bảo an ninh, có thể bằng cách tăng cường hiện diện của NATO trong khu vực. Ông mong muốn thực hiện tiến trình kết nạp Thụy Điển và Phần Lan nhanh nhất có thể.
Tương tự, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết đã thảo luận với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ về những lo ngại của Ankara liên quan việc NATO kết nạp Thụy Điển và Phần Lan. Phát biểu với các phóng viên sau cuộc họp tại Berlin, ông Blinken nêu rõ hầu hết các bên tham dự cuộc họp, trong đó có Mỹ, thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ việc kết nạp hai thành viên mới, đồng thời bày tỏ tin tưởng sẽ đạt được đồng thuận về vấn đề này. Một số nước thành viên NATO cũng cho biết khối đang đi đúng hướng trong việc đạt đồng thuận về vấn đề kết nạp hai nước Bắc Âu.