Tàu chở hàng rời cảng Odessa của Ukraine thông qua hành lang tạm thời, ngày 1/9/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Phát biểu với báo giới bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 ở thủ đô Jakarta, Indonesia, ông Guterres nhấn mạnh: "Chúng tôi tin rằng cần phải thiết lập một hệ thống bảo đảm lẫn nhau, theo đó đảm bảo rằng LB Nga có thể thực sự vượt qua những khó khăn vẫn còn tồn tại dù nhiều vấn đề đã được giải quyết, cũng như khả năng khôi phục được Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen".
Tuần trước, Tổng Thư ký LHQ đã gửi cho Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov các đề xuất cụ thể nhằm khôi phục thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen vốn đã hết hạn từ tháng 7 năm nay, một năm sau khi các bên đạt được thỏa thuận này dưới sự trung gian của LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ. Ngày 7/9, Bộ Ngoại giao Nga đã nêu nội dung chính các đề xuất của ông Guterres gồm kết nối lại một chi nhánh của Ngân hàng Nông nghiệp Nga với hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT, thiết lập một nền tảng bảo hiểm, dỡ bỏ phong tỏa tài sản ở nước ngoài của các công ty sản xuất phân bón Nga và cho phép các tàu của Nga cập bến các cảng châu Âu. Đổi lại, LHQ muốn Nga bảo đảm Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được nối lại ngay lập tức và đầy đủ. Một quan chức LHQ cũng đã xác nhận các nội dung này.
LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đã đứng ra làm trung gian cho Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nhằm giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do xung đột giữa Nga và Ukraine - hai nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới. Trong khuôn khổ sáng kiến đạt được hồi năm ngoái, Nga và LHQ đã ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới. Trong khi đó, Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen. Thỏa thuận đã 3 lần được gia hạn và hết hiệu lực vào ngày 17/7 vừa qua.
Nga đã đình chỉ tham gia thỏa thuận trên từ tháng 7 vừa qua và giải thích rằng phần liên quan đến Nga trong thỏa thuận đã không được thực hiện. Tổng thống Nga Vladimir Putin không loại trừ việc nối lại sáng kiến này khi các điều kiện của Nga được đáp ứng, trong đó có việc kết nối lại Ngân hàng Nông nghiệp Nga - Rosselkhozbank với hệ thống SWIFT, nối lại nguồn cung cấp máy móc nông nghiệp và phụ tùng thay thế, dỡ bỏ lệnh cấm tiếp cận cảng và các vấn đề khác.
Giới phân tích cho rằng việc thỏa thuận ngũ cốc này bị đình chỉ có thể gây ảnh hưởng đến an ninh lương thực toàn cầu. Trước bối cảnh đó, Anh dự kiến sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh về an ninh lương thực vào ngày 20/11 tới tại thủ đô London nhằm hỗ trợ các quốc gia giải quyết những tác động của việc Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen bị đình chỉ.