Sống lại sau 12.000 năm
Núi lửa Hayli Gubbi "thức giấc". Ảnh: Chính quyền Afar
Theo Trung tâm Tư vấn Tro núi lửa Toulouse (VAAC) tại Pháp, Hayli Gubbi thuộc dãy núi lửa Erta Ale ở vùng Afar phía Bắc Ethiopia, đã phun trào vào khoảng 11 giờ 30 phút sáng 23/11 (giờ địa phương). Hayli Gubbi là ngọn núi lửa hình khiên cao 500 m, nằm cách thủ đô Addis Ababa của Ethiopia khoảng 800 km về phía Đông Bắc.
Theo Viện Smithsonian (Mỹ), Ethiopia có 50 ngọn núi lửa, một số trong số đó đã ngừng hoạt động hàng nghìn năm.
Thung lũng Rift Ethiopia, nơi có nhiều núi lửa, trải dài từ Afar về phía Nam qua các quốc gia lân cận. Nó được hình thành bởi sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo, tách ra để tạo thành các khối đất liền của châu Phi và Arab đồng thời là một trong những địa điểm địa chất quan trọng nhất trên thế giới.
Theo Al Jazeera, người dân địa phương chia sẻ với các phóng viên rằng họ đã nhìn thấy khói mờ từ núi lửa khoảng ba ngày trước đó. Tuy nhiên, không có dự báo khoa học nào về vụ phun trào. Theo Chương trình Núi lửa Toàn cầu của Viện Smithsonian, Hayli Gubbi chưa từng phun trào trong Thế Holocen hiện tại, bắt đầu khoảng 12.000 năm trước vào cuối Kỷ Băng hà.
Hình ảnh vệ tinh được chia sẻ trên các kênh truyền thông xã hội cho thấy khối tro bụi cuồn cuộn bốc lên từ núi lửa, lan rộng về phía Đông hướng ra Biển Đỏ. VAAC đánh giá rằng những đợt cột tro bụi núi lửa khổng lồ phun ra đã đạt độ cao khoảng 45.000 m vào thời điểm phun trào, và chủ yếu di chuyển theo hướng Tây Bắc.
Dưới đây là video về những cột tro bụi bốc lên từ núi lửa Hayli Gubbi (nguồn: RT):
Tác động từ vụ phun trào
Chưa có ghi nhận về thương vong sau vụ phun trào núi lửa Hayli Gubbi, tuy nhiên, giới chức địa phương chia sẻ với truyền thông rằng họ lo ngại về tác động của vụ phun trào đối với cộng đồng địa phương và vật nuôi của họ.
Truyền thông địa phương Ethiopia đưa tin rằng các đám tro bụi đã bao phủ khu vực xung quanh núi lửa, bao gồm cả những ngôi làng trên đồi vốn là điểm du lịch nổi tiếng. Tại ngôi làng Afdera lân cận, một người dân địa phương có tên Ahmed Abdela nói với hãng thông tấn AP (Mỹ) rằng ông đã nghe thấy tiếng động lớn khi vụ phun trào xảy ra. Ông cũng nói rằng đến ngày 24/11, ngôi làng vẫn còn bị bao phủ bởi tro bụi, và khách du lịch cùng hướng dẫn viên đang trên đường đến sa mạc Danakil gần đó đã bị mắc kẹt.
Đài truyền hình Afar đưa tin rằng các rung động, chấn động vừa phải đã được cảm nhận ở khu vực Wollo của Ethiopia, ở phía Bắc vùng Tigray, và xa hơn nữa là ở quốc gia láng giềng Djibouti.
Có lo ngại về việc vụ phun trào đã ảnh hưởng đến chất lượng không khí ở các ngôi làng lân cận. Theo AP, vụ phun trào có thể gây ra tác động kinh tế cho cộng đồng địa phương, nơi phần lớn là người chăn nuôi. Phần lớn thực vật là thức ăn cho gia súc hiện bị phủ một lớp bụi dày.
Theo trang web theo dõi Flightradar24, các đám mây tro bụi núi lửa đã di chuyển qua Biển Đỏ, đầu tiên là qua Yemen và Oman, sau đó đến Pakistan và Ấn Độ. Các đám mây tro bụi núi lửa chứa những hạt mài mòn có thể xâm nhập và làm hỏng động cơ máy bay, gây ô nhiễm sân bay và làm giảm tầm nhìn, khiến ngành hàng không chịu nhiều rủi ro. Do đó, vụ phun trào đã gây gián đoạn giao thông trên diện rộng ở các quốc gia và châu lục lân cận.
Theo tờ The Hindu, tại Ấn Độ, tro bụi đã lan đến khu vực Tây Rajasthan vào tối 24/11, sau đó di chuyển về phía Đông Bắc. Tro bụi đã khiến một số hãng hàng không như Air India, IndiGo và Akasa, cũng như hãng hàng không KLM của Hà Lan, phải hủy các chuyến bay. Theo hãng thông tấn Reuters (Anh), Air India đã hủy 11 chuyến bay vào ngày 23-24/11.
Tổng cục Hàng không Dân dụng Ấn Độ (DGCA) đã ban hành khuyến cáo ngày 24/11, kêu gọi các hãng hàng không tránh độ cao và khu vực bị ảnh hưởng, đồng thời cảnh báo rằng tro núi lửa có thể gây hại cho động cơ máy bay. Cơ quan này cũng khuyến cáo các hãng hàng không tiến hành kiểm tra phòng ngừa đối với các máy bay đã di chuyển qua các tuyến đường bị ảnh hưởng. Các sân bay cũng được lệnh kiểm tra đường băng. Các đám mây tro bụi được cho là đã lan rộng khắp các bang Rajasthan, Maharashtra, Delhi, Haryana và Punjab của Ấn Độ.
Hãng hàng không Gulf Air Arabia đã hủy một số chuyến bay từ Sharjah, UAE, vào ngày 25/11. Tại Oman, Cơ quan Môi trường đã kích hoạt ứng phó khẩn cấp để theo dõi các đám mây tro bụi nhưng nhận định không có tác động tức thời nào đến chất lượng không khí.
Tờ Independent (Anh) dẫn lời ông Mrutyunjay Mohapatra tại Cục Khí tượng Ấn Độ cho biết đám mây tro bụi đã di chuyển qua miền Đông Ấn Độ vào tối 25/11 với tốc độ 100-150 km/h. Dự kiến sau đó, nó sẽ đi qua Bangladesh, một số vùng của Myanmar và Trung Quốc, tiếp đó có thể chạm đến bờ biển phía Nam Nhật Bản.