Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern ngày 22/10 thông báo 90% người dân đủ điều kiện cần tiêm chủng đủ liều tại các Hội đồng Y tế Quận (DHB) trước khi cả nước chuyển sang hệ thống “đèn giao thông” mới với những hạn chế về sức khỏe cộng đồng được nới lỏng hơn.
Quốc gia này đang ghi nhận ngày càng nhiều ca nhiễm biến thể Delta. Hôm 22/10, New Zealand có thêm 129 ca mắc mới - mức cao kỷ lục kể từ khi đại dịch bắt đầu.
“Chúng tôi không thể yêu cầu những người đã tiêm vaccine ở nhà mãi mãi. Vì vậy, bây giờ chúng tôi cần một chính sách mới”, bà Ardern nói. Bà cho biết hệ thống mới sẽ nhằm mục đích tiếp tục bảo vệ cuộc sống của mọi người nhưng cũng để người đã tiêm vaccine được trở lại cuộc sống bình thường.
Khi đạt chỉ tiêu tiêm vaccine 90%, cả nước sẽ chuyển sang hệ thống “đèn giao thông”. Ngay cả ở chế độ “đỏ” - mức độ hạn chế cao nhất được thiết kế để bảo vệ hệ thống y tế khỏi sự bùng phát virus SARS-CoV-2 mạnh mẽ - các doanh nghiệp vẫn có thể mở cửa và những người đã tiêm chủng có thể sử dụng các dịch vụ tương đối tự do.
Tuy nhiên, những người không có giấy chứng nhận tiêm chủng sẽ phải đối mặt với các hạn chế nghiêm ngặt. Họ sẽ chỉ được mua đồ ăn mang về, tụ tập dưới 10 người, học đại học từ xa và không thể đến phòng tập thể dục, tiệm làm tóc hoặc quán bar.
Thủ tướng Jacinda Ardern giải thích những người tiêm chủng đầy đủ sẽ được gặp gỡ gia đình và bạn bè, đến quán bar và nhà hàng hay làm những việc họ yêu thích một cách tự tin hơn. Khuôn khổ này cũng cung cấp cho các doanh nghiệp cơ sở chắc chắn hơn để lập kế hoạch phát triển.
“Nếu bạn chưa tiêm phòng, bạn không chỉ có nhiều nguy cơ mắc COVID-19 hơn mà còn không được tiếp cận nhiều quyền tự do mà những người khác được hưởng. Không ai muốn điều đó xảy ra nhưng chúng ta cần giảm thiểu mối đe dọa của virus SARS-CoV-2 đang lây lan chủ yếu ở những người chưa được tiêm phòng", nữ lãnh đạo nhấn mạnh.
New Zealand vẫn còn cách khá xa mục tiêu 90% dân số tiêm đủ liều. Tính đến 21/10, 66% dân số đủ điều kiện tiêm chủng (từ 12 tuổi trở lên) đã tiêm hai liều; 83% dân số đã tiêm ít nhất một liều. Ngay cả với tỷ lệ tiêm chủng cao, New Zealand vẫn có khả năng phải chứng kiến mức tử vong và ca mắc đáng kể do COVID-19 - thực tế mà quốc gia này chưa phải tính đến cho đến nay.
Mô hình do chính phủ và trung tâm nghiên cứu Te Pūnaha Matatini đưa ra hồi tháng 9 dự đoán với 80% người dân từ 5 tuổi trở lên tiêm đủ hai liều, sẽ chỉ có khoảng 60.000 trường hợp nhập viện và dưới 7.000 trường hợp tử vong trong suốt một năm. Ngay cả với 90% dân số từ 5 tuổi trở lên được tiêm chủng đầy đủ, tỷ lệ tử vong có thể ở mức khoảng 600 trường hợp một năm nếu không có các biện pháp y tế khác.
Không có mô hình nào hoàn toàn giống với kế hoạch mới khi mục tiêu của chính phủ là dành cho những người từ 12 tuổi trở lên, không phải từ 5 tuổi trở lên. Và dưới hệ thống “đèn giao thông, chúng có thể được kết hợp với các biện pháp y tế cộng đồng khác.
Các dự thảo trước đó của khuôn khổ này đã bị phản đối mạnh mẽ bởi một số nhóm người Maori với tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn. Họ lo ngại hệ thống mới sẽ chủ yếu tập trung hạn chế vào nhóm người của họ.
Các cộng đồng người Maori và Thái Bình Dương đang tụt hậu về tỷ lệ tiêm chủng, một phần do dân số của họ trẻ hơn so với đại bộ phận. Mô hình của Te Pūnaha Matatini cho thấy người Maori có nguy cơ nhập viện vì COVID-19 cao hơn 2,5 lần sau khi tính đến tuổi tác và các tình trạng sẵn có. Những người ở Thái Bình Dương có nguy cơ phải nhập viện v cao gấp ba lần. Trên hết, người Maori có nhiều khả năng mắc bệnh nền như tiểu đường và hen suyễn, dẫn đến rủi ro cao hơn nếu nhiễm virus SARS-CoV-2.
Chính phủ New Zealand tin rằng một số thành phố lớn như Auckland có thể đạt được tỷ lệ tiêm vaccine đầy tham vọng trên trước Giáng sinh. Auskland – thành phố 1,65 triệu dân vốn nằm trong diện phong tỏa vài tháng nay – có thể chuyển sang hệ thống “đèn giao thông” ngay khi tỷ lệ tiêm tại các DHB đạt 90%. Hiện thành phố này còn thiếu 16.000 liều tiêm để đạt tỷ lệ phủ sóng 90% mũi một.
Thông báo của bà Ardern cũng đánh dấu lời chào tạm biệt chính thức đối với chiến lược tiêu diệt tận cùng virus SARS-CoV-2.
Biến thể Delta đã khiến việc duy trì chiến lược “Không COVID” trở nên bất khả thi. “Các xúc tu của Delta đã xâm nhập vào cộng đồng và khó thể lay chuyển được ngay cả khi đã sử dụng các biện pháp y tế cộng đồng tốt nhất trong những hạn chế nghiêm ngặt nhất. Nhưng ngay khi chiến lược này bị thử thách, chúng tôi có một công cụ mới mang ý nghĩa là khi COVID-19 đã thay đổi, chúng tôi cũng có thể thay đổi. Thay vì tiếp tục phong tỏa, chúng tôi có thể tiến về phía trước một cách an toàn và tự tin. Công cụ đó chính là vaccine”, Thủ tướng New Zealand nêu rõ.
Bộ trưởng Ứng phó với COVID-19 Chris Hipkins cho biết theo quy định mới, các nhân viên trong lĩnh vực y tế và chăm sóc người tàn tật sẽ bắt buộc tiêm đủ vaccine trước ngày 1/12 tới, trong khi nhân viên và giáo viên tại các cơ sở giáo dục phải tiêm đủ vaccine trước ngày 1/1/2022.
Khoảng 2,38 triệu người New Zealand (tương đương 57% dân số) đã được tiêm đủ hai mũi vaccine. Nhà chức trách cam kết chấm dứt các biện pháp phong tỏa khi có 90% dân số được tiêm phòng đầy đủ.