Hồ chứa nước cạn khô do nắng nóng và hạn hán kéo dài tại Entrepenas, Tây Ban Nha. Ảnh: AFP/TTXVN
Sau khi phải hứng chịu mùa Đông khô bất thường, nước này đã trải qua 3 đợt nắng nóng mạnh kể từ tháng 5, khiến mùa màng bị hư hại nghiêm trọng, trong đó có các đồn điền tại vùng Andalusia – nơi sản xuất lượng lớn dầu oliu của Tây Ban Nha.
Dưới ánh nắng gay gắt, ông Felipe Elvira đang kiểm tra những cành oliu trong khu vườn nằm ở một sườn đồi tại miền Nam Tây Ban Nha. Người nông dân 68 tuổi buồn bã cho biết không có một quả oliu nào trên cây. Tất cả đều khô héo. Ông và con trai đã trồng vườn cây oliu rộng 100 ha tại tỉnh Jaen, thuộc vùng Andalusia. Tuy nhiên, hạn hán nghiêm trọng tại phần lớn các khu vực của Tây Ban Nha đã đe dọa đến mùa thu hoạch năm nay. Ông Elvira cho hay vùng này từng nhận được 800 lít nước mưa trên 1m2, song con số này đã giảm xuống còn một nửa trong năm nay. Mỗi năm tình hình lại ngày càng tồi tệ hơn.
Theo chuyên gia của Hiệp hội nông dân COAG, Juan Carlos Hervas, cây oliu vốn chống chịu rất tốt khi thiếu nước. Tuy nhiên, khi hạn hán nghiêm trọng, loại cây này sẽ kích hoạt cơ chế tự bảo vệ. Chúng không chết đi mà sẽ không sản xuất thêm bất cứ thứ gì. Chuyên gia này dự báo thu hoạch oliu từ những vùng không được tưới sẽ ít hơn 20% mức trung bình của 5 năm qua, trong khi thu hoạch từ những vùng được tưới sẽ chỉ bằng 50-60% mức trung bình này.
Tuy nhiên, dự trữ nước đang ngày càng giảm dần. Mực nước sông Guadalquivir, vốn cung cấp nước cho vùng Andalusia, đã giảm mạnh do thiếu mưa. Các hồ chứa lấy nước từ sông Guadalquivir chỉ được lấp đầy 30%, thậm chí có những hồ chỉ còn 10% lượng nước. Người nông dân cũng nhận thấy sự thay đổi qua từng năm. Mưa không chỉ giảm đi, mà nước mưa còn không thể thấm vào đất.
Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Geoscience vào tháng này, nhiều khu vực của Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đã hứng chịu tình trạng khô hạn nhất trong hàng ngàn năm do biến đổi khí hậu. Hiện tượng này có xu hướng tăng lên, phá hủy mùa màng, cây ăn quả như oliu và nho. Oliu hiện là mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Tây Ban Nha với một nửa dầu oliu trên thế giới là do nước này cung cấp. Xuất khẩu “vàng xanh” này trị giá khoảng 3,6 tỷ euro/năm (3,7 tỷ USD/năm).
Dầu oliu là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn của người dân Địa Trung Hải trong suốt hàng ngàn năm. Những vườn cây oliu phủ kín nhiều sườn đồi tại miền Nam Tây Ban Nha bởi khu vực này cũng không thích hợp để trồng những cây khác. Nhiều ngôi làng có thu nhập phụ thuộc hoàn toàn vào cây oliu. Theo hiệp hội COAG, tại Tây Ban Nha, cứ 10 ha đất trồng oliu thì có 7 ha không được tưới nước. Trong bối cảnh nhiệt độ tăng lên, 80% đồn điền cây oliu không được tưới tại Andalusia có thể không còn phù hợp để trồng cây này hoặc một vài giống cây khác. Chất lượng quả cũng sẽ giảm đi khi người nông dân phải thu hoạch sớm.
Một số nông dân sẽ sốt ruột tưới cây, nhưng điều này sẽ làm mực nước hồ chứa giảm mạnh hơn bởi nông nghiệp vốn đã tiêu thụ tới 80% nguồn nước của Tây Ban Nha. Ông Elvira thừa nhận đây là nguồn nước chung cho tất cả mọi người nên không thể sử dụng một cách cạn kiệt, nhưng với tình hình khô hạn như hiện nay, ông cũng không có giải pháp nào tốt hơn.