Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo trang tin châu Âu Euronews.com và Politico.eu ngày 24/11, các nhà lãnh đạo châu Âu đã công khai đưa ra những ranh giới đỏ cứng rắn trong đàm phán về Ukraine, phản đối kế hoạch hòa bình do Mỹ và Nga soạn thảo mà không có sự tham gia của Brussels. Động thái này diễn ra sau khi bản mẫu 28 điểm gây tranh cãi được thảo luận tại Geneva, Thụy Sĩ hôm 23/11.
EU yêu cầu quyền tham gia đầy đủ
Brussels đã yêu cầu được tham gia toàn diện vào các cuộc đàm phán về những vấn đề thuộc thẩm quyền trực tiếp của khối, đặc biệt là các lệnh trừng phạt kinh tế áp đặt lên Moskva và tài sản bị phong tỏa của Ngân hàng Trung ương Nga. Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa khẳng định: "Rõ ràng là những vấn đề liên quan trực tiếp đến Liên minh châu Âu (EU), chẳng hạn như lệnh trừng phạt, mở rộng khối hoặc tài sản bị phong tỏa, đòi hỏi sự tham gia và quyết định đầy đủ của EU".
Ông Costa đưa ra phát biểu trên sau cuộc họp đặc biệt của các nhà lãnh đạo EU tại Luanda, Angola, bên lề hội nghị thượng đỉnh EU - Liên minh châu Phi. Ông nhấn mạnh: "Hòa bình không thể là một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời. Nó phải là một giải pháp lâu dài. Ukraine đã chọn châu Âu, và châu Âu sẽ sát cánh cùng Ukraine".
Ba tiêu chí không thể thương lượng
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã vạch ra ba tiêu chí chính cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào. Thứ nhất, biên giới không thể bị thay đổi bằng vũ lực. Thứ hai, là một quốc gia có chủ quyền, không thể có những hạn chế đối với lực lượng vũ trang của Ukraine khiến nước này dễ bị tấn công trong tương lai. Thứ ba, vai trò trung tâm của EU trong việc đảm bảo hòa bình cho Ukraine phải được phản ánh đầy đủ.
Bà von der Leyen cảnh báo rằng khuôn khổ của Mỹ sẽ khiến Ukraine dễ bị tổn thương hơn trước Nga về lâu dài nếu áp đặt các giới hạn đối với lực lượng vũ trang của Kiev.
Văn bản ban đầu do Mỹ và Nga soạn thảo bao gồm quyền phủ quyết tư cách thành viên NATO của Ukraine, giới hạn quân đội Ukraine ở mức 600.000 quân so với gần 900.000 quân hiện tại, và nhượng bộ lãnh thổ rộng rãi đối với các khu vực mà Nga không kiểm soát về mặt quân sự.
Đặc biệt gây phản ứng là đề xuất giải phóng các tài sản bị phong tỏa của Ngân hàng Trung ương Nga, phần lớn được nắm giữ tại châu Âu, và dần dần dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Một quan chức EU cho biết đây là trường hợp "tàn bạo về kinh tế" và cảnh báo rằng nó sẽ làm tê liệt nỗ lực của châu Âu nhằm cấp khoản vay bồi thường chưa từng có cho Ukraine.
Tiến triển sau đàm phán Geneva
Sau các cuộc đàm phán tại Geneva giữa các quan chức Mỹ, Ukraine và châu Âu, văn bản đã được sửa đổi. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết bản dự thảo 28 điểm đã "có sự thay đổi" và bày tỏ sự lạc quan: "Tôi có thể nói với các bạn rằng những vấn đề còn bỏ ngỏ không phải là không thể giải quyết. Chúng ta chỉ cần nhiều thời gian hơn hiện tại".
Ông Rubio thừa nhận có những vấn đề như tài sản của Nga cần phải được đàm phán riêng với các đồng minh EU và NATO, đồng thời xác nhận thời hạn Lễ Tạ ơn là linh hoạt.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng cho biết có tiến triển trong việc giải quyết những lo ngại của Kiev, với sự hiểu biết rằng các đề xuất của Mỹ có thể bao gồm một số yếu tố dựa trên quan điểm của Ukraine.