Theo kênh CNN ngày 12/11, quyết định của Anh đánh dấu một bước rạn nứt đáng kể với đồng minh thân cận và đối tác chia sẻ thông tin tình báo lâu năm, đồng thời cho thấy sự hoài nghi ngày càng tăng về tính hợp pháp của chiến dịch quân sự mà Mỹ thực hiện quanh khu vực Mỹ Latinh.
Trong nhiều năm, Anh (quốc gia kiểm soát một số lãnh thổ tại Caribe và là nơi đặt các cơ sở tình báo) đã hỗ trợ Mỹ phát hiện các tàu bị nghi chở ma túy để lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ chặn bắt. Trong các vụ đó, lực lượng Mỹ sẽ chặn, kiểm tra các con tàu, bắt giữ thủy thủ đoàn và tịch thu ma túy.
Video quân đội Mỹ không kích tàu nghi chở ma túy ở Caribe ngày 9/11 (Nguồn: X/Pete Hegseth):
Thông tin tình báo này thường được gửi đến Lực lượng Đặc nhiệm Liên ngành Miền Nam đóng tại bang Florida. Đây là lực lượng có sự tham gia của đại diện từ nhiều quốc gia đối tác và hoạt động nhằm giảm thiểu hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp.
Tuy nhiên, ngay sau khi Mỹ bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công gây chết người nhằm vào các tàu này vào tháng 9, Anh đã bày tỏ lo ngại rằng Mỹ có thể sử dụng thông tin tình báo do phía Anh cung cấp để lựa chọn mục tiêu. Các quan chức Anh cho rằng các cuộc tấn công quân sự của Mỹ vi phạm luật pháp quốc tế và họ đã dừng chia sẻ thông tin tình báo từ hơn một tháng trước.
Tháng 10, ông Volker Türk, Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc, nói rằng các cuộc tấn công vi phạm luật pháp quốc tế. Anh đồng ý với đánh giá đó.
Trước khi quân đội Mỹ bắt đầu cho nổ tung các con tàu vào tháng 9, hoạt động chống buôn lậu ma túy bất hợp pháp do cơ quan thực thi pháp luật và Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ đảm nhiệm. Các thành viên băng đảng và kẻ buôn lậu ma túy bị coi là tội phạm và được hưởng quyền xét xử công bằng.
Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Donald Trump lập luận rằng quân đội Mỹ có thể hợp pháp hóa việc tiêu diệt những người bị nghi buôn lậu vì họ gây ra mối đe dọa tiềm tàng đối với người Mỹ và là kẻ thù trong xung đột vũ trang với Mỹ. Văn phòng Cố vấn Pháp lý của Bộ Tư pháp Mỹ đã ban hành một ý kiến củng cố lập luận đó.
Tổng thống Trump đã liệt một số băng đảng ma túy vào danh sách “tổ chức khủng bố nước ngoài”. Nhà Trắng nhiều lần khẳng định các hành động của chính quyền tuân thủ đầy đủ Luật Xung đột Vũ trang - lĩnh vực của luật pháp quốc tế ngăn ngừa các cuộc tấn công nhằm vào dân thường.
Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng Luật Xung đột Vũ trang vẫn áp dụng với những người buôn lậu ma túy dân sự và việc chỉ định một nhóm là tổ chức khủng bố nước ngoài không tự động cho phép sử dụng vũ lực gây chết người. Một số con tàu bị Mỹ tấn công hoặc đang neo đậu, hoặc đang quay đầu khi bị tấn công, làm suy yếu tuyên bố của chính quyền rằng các tàu này gây ra mối đe dọa tiềm tàng mà không thể xử lý bằng cách chặn bắt và bắt giữ.
Một số quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ cũng bày tỏ nghi ngờ về chiến dịch quân sự này. Đô đốc Alvin Holsey - Tư lệnh Bộ Chỉ huy Miền Nam của Mỹ (SOUTHCOM) - đã đề nghị từ chức trong cuộc họp căng thẳng tháng trước với Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân. Ông đã nêu câu hỏi về tính hợp pháp của các cuộc tấn công trong cuộc họp. Ông Holsey sẽ từ chức vào tháng 12, chỉ sau một năm đảm nhiệm cương vị người đứng đầu SOUTHCOM.
Các luật sư chuyên về luật quốc tế trong Văn phòng Cố vấn Pháp lý của Bộ Quốc phòng Mỹ cũng đã bày tỏ lo ngại về tính hợp pháp của các cuộc tấn công. Nhiều luật sư cho rằng các cuộc tấn công này dường như không hợp pháp.
Canada cũng đã tránh xa các cuộc tấn công quân sự của Mỹ dù là một đồng minh quan trọng và là quốc gia đã hỗ trợ Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ chặn bắt các nghi phạm buôn lậu ma túy ở Caribe gần hai thập kỷ qua. Canada dự định tiếp tục hợp tác với Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ trong khuôn khổ chiến dịch Caribe, nhưng nước này đã nói rõ với Mỹ rằng họ không muốn thông tin tình báo của mình được sử dụng để giúp xác định mục tiêu cho các cuộc tấn công gây chết người.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Canada nhấn mạnh rằng các hoạt động của Lực lượng Vũ trang Canada trong khuôn khổ Chiến dịch Caribe, được thực hiện phối hợp với Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ, là hoạt động riêng và không liên quan tới các cuộc tấn công quân sự của Mỹ nhằm vào các tàu bị nghi buôn lậu ma túy.
Trong diễn biến mới nhất, ngày 10/11, Bộ trưởng Hegseth thông báo quân đội nước này đã tấn công 2 tàu ở khu vực phía Đông Thái Bình Dương bị cáo buộc do các băng đảng ma túy điều hành. Trong bài đăng trên mạng xã hội X, ông Hegseth cho biết vụ tấn công diễn ra vào ngày 9/11 tại vùng biển quốc tế và 6 phần tử khủng bố ma túy đã bị tiêu diệt. Tuy nhiên, ông Hegseth không bố danh tính của những người này cũng như các bằng chứng cho thấy mối liên hệ của họ đối với các băng đảng ma túy. Đây là vụ việc mới nhất liên quan tới hoạt động quân sự của Mỹ nhằm trấn áp tội phạm ma túy trong khu vực thời gian qua.