"Kho” lưu trữ đa dạng sinh học Nằm ở điểm cuối cùng của dãy Trường Sơn thuộc khu vực Nam Tây Nguyên và là một phần của vùng cao nguyên Đà Lạt, Vườn quốc gia Chư Yang Sin có phong cảnh thiên nhiên phong phú với hơn 40 dãy núi, những thảm rừng mênh mông và nhiều suối, ghềnh, thác đan xen, trùng điệp. Vườn quốc gia này có hệ sinh thái thực vật độc đáo, tính đặc hữu cao, gồm 887 loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 140 họ, 591 chi, trong đó có 81 loài thực vật nguy cấp quý, hiếm có tên trong Sách đỏ Việt Nam và Danh lục đỏ Thế giới như: cốt toái đá, bách xanh, pơ mu, du sam núi, sao cát, chò đen, cẩm lai, giáng hương…
9 kiểu rừng hình thành trên nền khí hậu nhiệt đới gió mùa đã tạo cho Vườn quốc gia Chư Yang Sin có hệ sinh thái khá đa dạng.
Để giữ được màu xanh Vườn Quốc gia Chư Yang Sin như hiện nay là nhờ nỗ lực rất lớn của lực lượng kiểm lâm. Ảnh: Daklak24h.com |
Trong số các loài thực vật ở đây có trên 300 loài cây dược liệu, chủ yếu thuộc các họ cúc, ngũ gia bì, bạc hà, cà phê, đậu...; 97 loài có thể làm thực phẩm, 288 loài làm cảnh. Hệ động vật của Vườn quốc gia cũng rất phong phú, với 515 loài, trong đó có 64 loài thú, 258 loài chim, 81 loài cá, 248 loài bướm ngày, 54 loài ếch nhái và 58 loài bò sát, 54 loài lưỡng cư và 81 loài cá. Trong đó có 68 loài bị đe dọa tuyệt chủng, nhiều loài có tên trong Sách đỏ Việt Nam và Danh lục đỏ Thế giới.
Mới đây, các nhà khoa học phát hiện loài chim mi núi Bà ở Vườn quốc gia Chư Yang Sin. Đây là loài chim quý bậc nhất thế giới, đang nằm trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng cao trong tự nhiên, do mất môi trường sống.
Cùng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nơi đây còn chứa đựng bản sắc văn hóa độc đáo của cộng đồng 25 dân tộc anh em, sống tập trung tại vùng đệm của Vườn.
Cùng cộng đồng thực hiện cơ chế đồng quản lý Những năm gần đây, dân số vùng đệm tăng lên hơn 80.000 người (21.000 hộ gia đình) đã đe dọa đến nguồn tài nguyên của Vườn quốc gia. Sinh kế của người dân vùng đệm chủ yếu phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp và nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có. Do người dân chặt gỗ, đốt rừng làm nương và săn bắn động vật hoang dã trái phép, nên hệ sinh thái rừng bị suy giảm nghiêm trọng. Diện tích rừng tự nhiên ngày càng bị thu hẹp, làm mất nơi cư trú của động vật hoang dã, đặc biệt là những loài như hổ, voi, bò tót…
Để tăng cường quản lý bảo vệ rừng, Ban quản lý Vườn quốc gia chủ động phối hợp với các cơ quan, các chủ rừng và địa phương tuần tra truy quét rừng. Trong năm 2015 tổ chức được 484 đợt đi tuần tra truy quét dài và ngắn ngày, qua đó đã trục xuất ra khỏi rừng 420 đối tượng; phát hiện xử lý 22 vụ vi phạm, tịch thu 2 cưa máy, 1 cá thể động vật, thu giữ 722 dây bẫy, 23 súng săn các loại, 17 phương tiện và công cụ, phá 13 lán trại. Vườn đã giao khoán quản lý bảo vệ rừng cho hơn 21.000 hộ dân vùng đệm, được thụ hưởng theo Nghị định số 99/2010 về chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, với số tiền 5.844.285.000 đồng, góp phần tăng cường xã hội hóa nghề rừng, giảm áp lực của người dân đến công tác bảo vệ và phát triển rừng bền vững.
Do được ưu đãi về điều kiện thiên nhiên và khí hậu, trong những năm gần đây, Vườn quốc gia đã phát triển nhiều loại hình du lịch sinh thái, tăng nguồn thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân, như tham quan bãi đá, thác nước và chinh phục đỉnh núi cao nhất… Bên cạnh đó, du khách có thể quan sát quần thể bò tót, xem thú về đêm ở các khu rừng thông, cắm trại nghỉ dưỡng, tắm suối Đắc Gui… Dự kiến trong thời gian tới, ngành du lịch Đắk Lắk sẽ khai thác các loại hình du lịch tham quan về nguồn, mạo hiểm tại Vườn và kết nối Vườn với nhiều tuyến, điểm khác của tỉnh như hồ Lắk, thác Krông Kmar, hang đá Đắk Tuor… để phục vụ du khách.
Thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, trong giai đoạn 2011-2020, tỉnh Đắk Lắk đã đề ra các giải pháp nhằm bảo tồn tài nguyên đa dạng sinh học Vườn quốc gia, như bảo vệ và duy trì, phát triển các loài động vật hoang dã, trong đó chú trọng phát triển du lịch sinh thái hài hòa với bảo vệ môi trường. Lựa chọn các loại hình, quy mô du lịch hợp lý, có quy hoạch cụ thể trong xây dựng chiến lược khai thác du lịch. Nâng cao chất lượng và tạo nét độc đáo các sản phẩm du lịch, lễ hội văn hóa….
Vấn đề quan trọng nhất là tỉnh giao cho Ban quản lý Vườn quốc gia xây dựng "cơ chế đồng quản lý, quản lý dựa vào cộng đồng", trên cơ sở nâng cao năng lực cán bộ về bảo tồn động vật, thực vật, quản lý tài nguyên, môi trường, tạo việc làm ổn định, cải thiện đời sống cho cư dân, nhằm giảm áp lực, tác động tiêu cực đến tài nguyên rừng và đa dạng sinh học. Phối hợp với các viện nghiên cứu khoa học, trường đại học, tổ chức quốc tế xây dựng những đề án về nghiên cứu đa dạng sinh học. Đặc biệt là các giải pháp hữu hiệu bảo vệ, bảo tồn các loài động vật và loài chim quý hiếm. Ngăn chặn những hình thức săn bắn trái phép ảnh hưởng đến tính bền vững và toàn vẹn của hệ sinh thái và tính đa dạng sinh học của Vườn quốc gia.
Hiện nay Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Yang Sin đã và đang đẩy mạnh việc hợp tác với các cơ quan ban, ngành trong tỉnh, tổ chức chuyên môn trong nước, quốc tế trong công tác nghiên cứu khoa học, quản lý bền vững hệ sinh thái rừng, phát triển cộng đồng vùng đệm. Đồng thời tăng cường các hoạt động truyền thông về bảo vệ môi trường rừng đối với thế hệ trẻ, nhất là học sinh tại những trường học ở các xã vùng đệm. Cũng như tổ chức lồng ghép công tác bảo vệ rừng vào kế hoạch, chương trình và dự án phát triển có liên quan, để Vườn quốc gia Chư Yang Sin mãi là “Viên ngọc xanh” giữa đại ngàn Tây Nguyên.