Đô đốc Sergei Gorshkov được xem là một trong những nhà chiến lược hải quân vĩ đại nhất trong thế kỉ 20. Trong cuốn sách có tựa đề “Sức mạnh biển Quốc gia”, vị chỉ huy từng có công biến hải quân Nga thành lực lượng có sức mạnh toàn cầu đã viết “Tác chiến hải quân nhằm trực tiếp vào các mục tiêu mặt đất sẽ có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết khi xảy ra các cuộc xung đột lớn trong tương lai”.
Tên lửa hành trình Kalibr-NK được phóng đi từ các tàu nhỏ ở biển Caspi hôm 7/10. Ảnh: TASS |
Tối ngày 7/10, 4 tàu tên lửa loại nhỏ - hay còn gọi là “thuyền tên lửa” (missile boat) của Nga lượng choán nước chỉ dưới 1.000 tấn đóng ở biển Caspi đã thực hiện các loạt phóng tên lửa hành trình Kalibr-NK (phiên bản xuất khẩu có tên Club-S) nhằm vào các mục tiêu quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Syria. Đòn tấn công chính xác với quãng đường bay hơn 1.500 km qua không phận Iran, Iraq đã khiến Mỹ và các đồng minh “sốc nặng” xen lẫn "ghen tị". Nhiều nhà quan sát không biết mò tìm từ đâu để trả lời cho câu hỏi: Sao những tàu chiến “hạt tiêu” kia lại có sức mạnh tác chiến lớn đến vậy?
Một số chuyên gia tỏ vẻ ngưỡng mộ. Bryan Clark, chuyên gia phân tích hải quân người Mỹ, cho rằng "thuyền tên lửa" của Nga trang bị tên lửa hành trình Kalibr thậm chí còn có sức mạnh đáng nể hơn so với loại tàu mới nhất mà hải quân Mỹ đang chú tâm phát triển. Ông đề cập đến tàu chiến cận bờ (Littoral Combat Ship) lượng choán nước 3.000 tấn của hải quân Mỹ, được trang bị tên lửa tầm ngắn, với lời bình luận: “Chúng ta có một lớp tàu mới nhưng lại không được trang bị loại tên lửa như người Nga. Hải quân nên cảm thấy xấu hổ khi để điều này diễn ra”.
Thế nhưng loạt phóng tên lửa hành trình này không phải là điều gì mới mẻ với thuyền tên lửa do Nga chế tạo. Chính những tàu tên lửa nhỏ gọn của Nga đã khiến hải quân tất cả các nước kinh ngạc hồi năm 1967: giúp hải quân Ai Cập tiêu diệt được cả tàu khu trục Eilath của Israel lớn gấp nhiều lần trong cuộc đụng độ năm 1967.
Với lượng choán nước dưới 1.000 tấn, các tàu tên lửa thuộc hạm đội Caspi có kích thước khá nhỏ, vỏ mỏng; thế nhưng chúng lại được trang bị động cơ cực mạnh, có thể nhanh chóng đạt tới tốc độ 63km/giờ (34 knot). Không những vậy, rất khó để radar của đối phương phát hiện, định vị tàu, vì tiết diện phản xạ radar được cắt giảm tới mức tối thiểu. Và đây được xem là một trong những ưu thế nổi trội của “xuồng tên lửa” cao tốc Nga trước tàu chiến cỡ lớn cùng chức năng của hải quân Mỹ.
Tàu tên lửa cỡ nhỏ, lực lượng mà hải quân một số nước còn chưa nhận thức đúng mức, có thể sẽ là nhân tố làm “thay đổi cuộc chơi” trong tác chiến hiện đại. Loạt phóng tên lửa Kalibr của hải quân Nga gần đây sẽ làm cho thứ vũ khí “nhỏ bé” trở thành hàng hot” trên thị trường thế giới, nhất là khi nó được lắp đặt các bệ phóng phù hợp. Không khó để hình dung rằng, những đòn tấn công chớp nhoáng, bất ngờ từ xuồng tên lửa cao tốc của Iran, Trung Quốc sẽ là cơn ác mộng đối với các tàu chiến của Mỹ đặt tại vùng Vịnh hay ở Thái Bình Dương. Nó cũng gây ra mối đe dọa lớn đối với các “thành phố nổi” của Mỹ - những tàu sân bay hạt nhân cỡ lớn mang theo 100 máy bay và 6.000 thủy thủ.
Có rất ít các biện pháp phòng thủ trước các đòn tấn công bởi tên lửa hành trình Nga. Khi tiến sát mục tiêu ở khoảng cách vài km, tên lửa Kalibr sẽ tăng tốc và bay ở chế siêu thanh, với vận tốc vượt 2.000km/giờ, khiến mọi nỗ lực đánh chặn của đối phương trở nên vô nghĩa. Cùng với Kalibr, hải quân Nga còn sở hữu loại vũ khí cực mạnh khác là tên lửa hành trình diệt hạm Oniks (phiên bản xuất khẩu có tên Yakont). Với đầu nổ khoảng 200-250 kg, Oniks có khả năng phá hủy hoàn toàn các loại tàu mặt nước cỡ lớn, với lượng choán nước lên đến cả chục nghìn tấn của đối phương.
Đặc biệt, Oniks thường sử dụng chiến thuật tấn công “bầy sói”. Khi phóng, các tên lửa sẽ chờ đến loạt cuối cùng rời khỏi bệ phóng để tìm mục tiêu. Trong nhóm phóng, tên lửa dẫn đầu bay cao cung cấp tham số mục tiêu cho 2 tên lửa còn lại bay ở quỹ đạo thấp. Sau khi đã tiêu diệt mục tiêu chủ yếu, các tên lửa còn lại sẽ hướng đến các tàu chiến khác và loại trừ khả năng 2 tên lửa tấn công cùng 1 mục tiêu.
Tàu sân bay Mỹ luôn đi theo đội hình biên đội và được bảo vệ rất kĩ. “Vẻ đẹp” của Kalibr hay Oniks nằm ở chỗ, dù không tiêu diệt được “thành phố nổi”, nhưng một cú đánh vào sườn cũng đủ để tàu Mỹ mất khả năng tác chiến, "nằm bờ" sửa chữa trong nhiều tháng. Thành công của tên lửa hành trình Nga ở Syria vừa qua sẽ tạo ra những thay đổi trong học thuyết quân sự toàn cầu, cách thức phát triển, biên chế, vũ trang cho hạm đội tàu chiến. “Bé” nhưng là “bé hạt tiêu” có thể sẽ là một khái niệm trở nên rất phổ biến trong tác chiến hải quân.