Tương lai quan hệ Mỹ - Ấn Độ dưới thời Tổng thống Trump

Tuy nhiên, theo Al Jazeera, chỉ sau 6 tháng, thực tế đã cho thấy những diễn biến trái chiều. New Delhi đang đối mặt với loạt biện pháp cứng rắn từ phía Mỹ, trong đó đáng chú ý là mức thuế nhập khẩu 25% áp lên nhiều mặt hàng và các cảnh báo tăng thuế gần như hàng ngày, chủ yếu liên quan đến việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu Nga. Những tín hiệu này khiến quan hệ hai nước rơi vào giai đoạn nhiều thử thách, bất chấp nền tảng đối thoại từng được đánh giá là tích cực.

Những bất đồng nổi bật

Bế tắc trong đàm phán thương mại

Một trong những điểm nóng trong quan hệ Mỹ - Ấn Độ là bế tắc trong các cuộc đàm phán thương mại song phương. Washington lâu nay thúc đẩy mở cửa thị trường, giảm hàng rào thuế quan và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhất là đối với lĩnh vực công nghệ, dược phẩm và nông nghiệp. Trong khi đó, Ấn Độ vẫn thận trọng với yêu cầu này do lo ngại tác động tiêu cực đến doanh nghiệp nhỏ và hàng triệu nông dân – lực lượng chiếm gần 50% dân số nước này.

Trước khi ông Trump trở lại, hai nước vẫn duy trì được mối quan hệ thương mại mang tính bổ trợ, với cán cân nghiêng về phía Ấn Độ. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, các cuộc đàm phán đang gặp trở ngại, đặc biệt trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, dữ liệu số và kiểm soát giá thiết bị y tế.

Mối quan hệ với Nga

Ấn Độ vẫn duy trì quan hệ truyền thống với Nga, trải rộng từ quốc phòng, năng lượng đến công nghệ cao. Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine năm 2022, Ấn Độ tăng cường nhập khẩu dầu thô giá rẻ từ nước này, coi đó là bước đi cần thiết để bảo đảm an ninh năng lượng.

Tổng thống Trump nhiều lần chỉ trích việc này, cho rằng New Delhi đang gián tiếp tài trợ cho xung đột. Đây cũng là một trong những lý do khiến Mỹ áp dụng các mức thuế mới đối với hàng hóa Ấn Độ. Tuy nhiên, phía Ấn Độ bác bỏ cáo buộc, nhấn mạnh việc nhập khẩu dầu từ Nga là nhằm phục vụ lợi ích quốc gia và góp phần ổn định giá năng lượng toàn cầu.

Tuyên bố về tình hình Kashmir

Sau vụ tấn công gây thương vong nghiêm trọng tại khu nghỉ dưỡng Pahalgam ở Kashmir khiến 26 người thiệt mạng, căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan gia tăng. Tổng thống Trump tuyên bố đã đóng vai trò trung gian giúp đạt được lệnh ngừng bắn vào ngày 10/5, đồng thời cảnh báo sẽ ngừng giao thương nếu hai bên không tìm cách hòa hoãn.

Tuyên bố trên vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ New Delhi. Bộ Ngoại giao Ấn Độ khẳng định lệnh ngừng bắn là kết quả từ các cuộc tiếp xúc song phương, không có sự can thiệp từ bên ngoài.

Quan hệ Mỹ - Pakistan ấm lên

Một diễn biến khác gây chú ý là việc Tổng thống Trump đón tiếp Tổng tư lệnh quân đội Pakistan tại Nhà Trắng không lâu sau lệnh ngừng bắn, điều khiến giới quan sát tại Ấn Độ lo ngại về khả năng Washington thay đổi định hướng chiến lược trong khu vực. Việc Pakistan đề cử ông Trump cho giải Nobel Hòa bình và thông tin về thỏa thuận dầu mỏ giữa hai nước càng khiến dư luận tại New Delhi thêm thận trọng.

Trong một tuyên bố gần đây, Tổng thống Trump còn ám chỉ khả năng Pakistan có thể bán dầu cho Ấn Độ trong tương lai – động thái được cho là gia tăng áp lực ngoại giao.

Chính sách visa H1B và chỉ trích Big Tech

Thêm một vấn đề gây tranh cãi là chính sách thị thực lao động của Mỹ. Ông Trump nhiều lần chỉ trích các công ty công nghệ Mỹ vì thuê nhiều lao động Ấn Độ thông qua chương trình visa H1B, trong đó người Ấn chiếm tới 72%. Ông tuyên bố: “Thời kỳ thuê nhân công từ Ấn Độ đã kết thúc”, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng lao động Mỹ.

Động thái này có thể ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn lao động công nghệ cao Ấn Độ đang làm việc tại Mỹ, cũng như các công ty công nghệ Mỹ vốn phụ thuộc vào nguồn lực từ nước ngoài.

Phản ứng của New Delhi

Ngày 5/8, Bộ Ngoại giao Ấn Độ ra tuyên bố bác bỏ các biện pháp của Mỹ, cho rằng chúng
“phi lý và mang tính thiên vị”. New Delhi chỉ rõ trong năm 2024, nhiều quốc gia châu Âu vẫn tiếp tục giao thương với Nga ở mức cao hơn so với Ấn Độ. Chính phủ Ấn Độ cũng khẳng định, họ từng được Mỹ khuyến khích tiếp tục mua dầu từ Nga nhằm góp phần bình ổn thị trường năng lượng toàn cầu.

Ấn Độ có ngừng mua dầu Nga?

Khả năng này được đánh giá là không cao. Sau khi giành độc lập năm 1947, Ấn Độ kiên trì theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập và tự chủ chiến lược, đồng thời duy trì quan hệ cân bằng giữa các đối tác lớn như Nga và phương Tây.

Nhiều chuyên gia nhận định những áp lực hiện tại chỉ khiến lập trường này của New Delhi được củng cố thêm. Cố vấn an ninh quốc gia Ajit Doval vừa có chuyến thăm Moskva trong tuần này và Ngoại trưởng S. Jaishankar cũng dự kiến sẽ thăm Nga trong tháng tới. Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã xác nhận sẽ đến thăm Ấn Độ trong năm nay – chuyến thăm đầu tiên kể từ khi xung đột tại Ukraine bùng nổ.

Tương lai quan hệ song phương

Theo ông Michael Kugelman, Giám đốc Viện Nam Á tại Trung tâm Wilson (Washington D.C.), mối quan hệ Mỹ - Ấn hiện đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ đầu những năm 2000.

Ông nhận định: “Tổng thống Trump đang dồn áp lực lên Ấn Độ vì không thể trực tiếp tác động đến Nga. Trong khi đó, chính quyền tiền nhiệm không lựa chọn cách tiếp cận này”.

Cựu nhà ngoại giao Anil Trigunayat cũng đồng tình: “Tự chủ chiến lược là bản sắc của chính sách đối ngoại Ấn Độ và điều đó đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết”.

Dù vậy, giới quan sát cho rằng New Delhi vẫn sẽ tìm cách duy trì kênh đối thoại, đồng thời hy vọng căng thẳng hiện tại sẽ hạ nhiệt trong thời gian tới – đặc biệt nếu tình hình tại Ukraine có dấu hiệu hạ nhiệt.

“Có lẽ vì thế mà Ấn Độ sẽ tiếp tục đóng vai trò trong việc kêu gọi chấm dứt xung đột. Bởi hiện tại, ông Trump đang chuyển hướng chỉ trích sang New Delhi vì không thể kiểm soát được Moskva”, ông Kugelman nhận định.