Tính toán của Tổng thống Mỹ
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ India Today ngày 5/8, trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: “Ấn Độ không chỉ mua một lượng lớn dầu của Nga, mà sau đó, họ còn bán phần lớn số dầu này ra thị trường quốc tế để thu lợi nhuận lớn”. Ông Trump cho rằng Ấn Độ không quan tâm tới số người thiệt mạng trong cuộc chiến ở Ukraine và vì lý do đó, ông sẽ tăng đáng kể mức thuế mà Ấn Độ phải trả cho Mỹ.
Bề ngoài, tuyên bố này có vẻ như thể hiện sự phẫn nộ, nhưng cảnh báo áp thuế cao hơn lên hàng hóa Ấn không chỉ liên quan đến Ukraine hay Nga. Thực chất, đây là cách để bảo vệ lợi ích năng lượng của Mỹ, định hướng lại dòng thương mại năng lượng và thể hiện sức mạnh kinh tế đối với các đối tác chiến lược.
Kể từ khi chiến sự tại Ukraine bùng nổ, Ấn Độ đã trở thành một trong những khách hàng năng lượng lớn nhất của Nga. Từ tháng 1 đến tháng 6/2025, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã mua hơn 1,75 triệu thùng dầu thô Nga mỗi ngày, đáp ứng gần 36 - 40% tổng nhu cầu dầu của cả nước.
Động thái này giúp Ấn Độ kiểm soát lạm phát và giảm hóa đơn nhập khẩu, dù vấp phải sự chỉ trích từ Mỹ.
Điều đáng nói là vào các năm 2022 và 2023, các quan chức Mỹ từng âm thầm thúc giục Ấn Độ tiếp tục mua dầu Nga để duy trì ổn định giá dầu toàn cầu. Giờ đây, lập trường đó đã không còn.
Theo tờ India Today, trọng tâm của chiến dịch gây áp lực lên Ấn Độ là thúc đẩy xuất khẩu dầu của Mỹ. Chiến dịch tranh cử của ông Trump được các tập đoàn nhiên liệu hóa thạch Mỹ hậu thuẫn và theo tờ The New York Times, gói thuế mới nhất của ông dành gần 18 tỷ USD ưu đãi mới cho ngành dầu khí.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), Ấn Độ đã là một khách hàng ngày càng quan trọng. Lượng dầu thô Mỹ xuất sang Ấn Độ đã tăng hơn 50% trong nửa đầu năm 2025, hiện chiếm khoảng 8% tổng lượng dầu nhập khẩu của nước này.
Ấn Độ càng chuyển sang dầu và khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ, thì sức ảnh hưởng năng lượng của Mỹ càng được củng cố, đồng thời mang lại lợi ích cho những nhà tài trợ của ông Trump.
Lời cảnh báo áp thuế của ông Trump không đơn thuần là trừng phạt Ấn Độ vì lựa chọn năng lượng. Đó là đòn bẩy.
Mỹ hiện tiêu thụ gần 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu của Ấn Độ. Tăng thuế sẽ ảnh hưởng đến các ngành then chốt từ dệt may, dược phẩm, linh kiện ô tô đến điện tử. Các nhà phân tích cho rằng ông Trump không dùng thuế như một vũ khí thô bạo, mà như một công cụ có tính toán để điều chỉnh ưu tiên thương mại và năng lượng của Ấn Độ.
Theo các chuyên gia, nếu bị buộc phải giảm nhập khẩu dầu Nga và chuyển sang các nguồn thay thế đắt đỏ hơn, chi phí mua dầu thô hằng năm của Ấn Độ có thể tăng thêm 11 tỷ USD. Điều đó sẽ đẩy lạm phát và cản trở tăng trưởng.
Đồng thời, nếu lời cảnh báo áp thuế của ông Trump trở thành hiện thực, các ngành xuất khẩu của Ấn Độ có thể thiệt hại tới 18 tỷ USD mỗi năm, làm giảm biên lợi nhuận, tăng giá thành và đe dọa việc làm trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Lập trường của Ấn Độ
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Randhir Jaiswal phát biểu họp báo tại New Delhi. Ảnh: ANI/TTXVN
Bộ Ngoại giao Ấn Độ (MEA) đã phản hồi phát biểu của ông Trump, cho biết Ấn Độ chuyển sang mua dầu giảm giá từ Nga sau khi các nhà cung cấp truyền thống chuyển hướng xuất khẩu sang châu Âu. Thời điểm đó, Mỹ từng ủng hộ các giao dịch của Ấn Độ nhằm ổn định thị trường toàn cầu.
MEA nêu rõ: “Ấn Độ nhập khẩu dầu Nga nhằm đảm bảo giá năng lượng hợp lý và có thể dự đoán cho người tiêu dùng trong nước. Đây là nhu cầu bắt buộc trong bối cảnh thị trường toàn cầu”. Bộ này cũng chỉ ra rằng thương mại giữa Liên minh châu Âu và Nga trong năm 2024 lớn hơn đáng kể so với Ấn Độ, trong khi Mỹ vẫn tiếp tục nhập khẩu uranium, palladium và phân bón từ Nga.
MEA khẳng định Ấn Độ sẽ hành động phù hợp với lợi ích quốc gia và việc chỉ trích riêng lẻ Ấn Độ là bỏ qua thực tế thương mại rộng lớn hơn. Các lựa chọn năng lượng của nước này dựa trên an ninh kinh tế và ngoại giao thực dụng.
Do đó, chiến lược của ông Trump pha trộn giữa chính trị dầu mỏ và áp lực thương mại. Những cảnh báo mới nhất của ông phản ánh không chỉ sự phẫn nộ với Nga, mà còn là nỗ lực rộng hơn của Mỹ nhằm vẽ lại các liên minh năng lượng và giành lấy ảnh hưởng chiến lược.