Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu tại một sự kiện ở Jerusalem. Ảnh: THX/TTXVN
Sự im lặng này phản ánh thay đổi cơ bản trong cách tiếp cận của Israel, khiến các nhà trung gian và gia đình của những con tin hoang mang.
Sau 18 tháng đồng ý với các thỏa thuận ngừng bắn từng phần, theo từng giai đoạn, Thủ tướng Netanyahu đang yêu cầu một thỏa thuận toàn diện đảm bảo thả tất cả các con tin và chấm dứt hoàn toàn chiến tranh theo các điều kiện của Israel. Động thái đảo ngược chính sách này diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng Netanyahu đẩy nhanh kế hoạch tấn công quân sự quy mô lớn vào Thành phố Gaza nhằm theo đuổi chiến lược kép: vừa đàm phán vừa tiến hành chiến tranh để đánh bại Hamas.
Ngày 21/8, Thủ tướng Netanyahu tuyên bố rằng ông đã chỉ thị cho đội ngũ của mình ngay lập tức bắt đầu các cuộc đàm phán để trả tự do cho tất cả các con tin và chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Tuy nhiên, ông đã làm như vậy mà không hề đề cập đến đề xuất đang được thảo luận. Đề xuất kêu gọi ngừng bắn tạm thời để đổi lấy việc thả một nửa số con tin. Đề xuất mới nhất này tương tự như lệnh ngừng bắn 60 ngày mà Thủ tướng Netanyahu đã đồng ý vào tháng trước, chỉ khác là có các điều khoản thuận lợi hơn cho Israel sau khi Hamas tỏ ra linh hoạt về số lượng tù nhân được thả và phạm vi an ninh.
Cùng lúc, Thủ tướng Netanyahu nhấn mạnh việc tiếp tục thúc đẩy kế hoạch tấn công ồ ạt và chiếm đóng Thành phố Gaza. Israel cho rằng động thái nhượng bộ của Hamas là do mối đe dọa về cuộc tấn công Thành phố Gaza sắp diễn ra và các quan chức Israel cho biết họ tin rằng mối đe dọa mới về áp lực quân sự nặng nề sẽ khiến Hamas linh hoạt hơn trong việc chấp nhận các điều kiện của Israel để chấm dứt chiến tranh.
Cảnh đổ nát sau cuộc không kích của Israel tại Gaza. Ảnh: THX/TTXVN
Từ lâu, Israel đã tuyên bố sức ép quân sự sẽ buộc Hamas phải ngồi vào bàn đàm phán, nhưng phong trào này vẫn bất chấp sau gần hai năm giao tranh.
Cho đến nay, Thủ tướng Netanyahu chưa giải thích nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi mạnh mẽ này từ khuôn khổ đàm phán một phần sang toàn diện. Basem Naim, một thành viên cấp cao trong bộ máy chính trị của Hamas, cho rằng Thủ tướng Netanyahu đã được chính quyền Tổng thống Donald Trump "bật đèn xanh" để tiếp tục chiến lược này.
Theo các nguồn tin cấp cao của Israel, câu trả lời trong chiến lược đàm phán mới của Thủ tướng Netanyahu không nằm ở Tel Aviv mà nằm ở Washington. Trong những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bày tỏ sự ủng hộ công khai rõ ràng đối với cuộc tấn công mới của Israel vào Gaza, sử dụng lập luận của Israel nhằm tiêu diệt Hamas, thay vì thúc đẩy một lệnh ngừng bắn tạm thời.
"Chúng ta sẽ chỉ thấy sự trở về của những con tin còn lại khi Hamas bị đối đầu và tiêu diệt!!! Điều này diễn ra càng sớm thì cơ hội thành công càng cao", Tổng thống Trump viết trên nền tảng mạng xã hội Truth Social vào tuần trước.
Theo một nguồn tin cấp cao của Israel, sau khi Hamas nêu ra những trở ngại trong vòng đàm phán cuối cùng tại Qatar vào tháng 7, Tổng thống Trump đã mất kiên nhẫn và niềm tin vào tiến trình chưa hoàn chỉnh này và không tin rằng Hamas thực sự muốn một thỏa thuận.
Trước đó, sau khi vòng đàm phán gần đây nhất thất bại, đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff chỉ trích Hamas là thiếu phối hợp và không hành động một cách thiện chí, đồng thời cho biết Mỹ sẽ tìm kiếm các lựa chọn thay thế để đảm bảo thả con tin và ổn định Gaza.
Trong cuộc họp nội các an ninh mới nhất của Israel, trong đó chính phủ của Thủ tướng Netanyahu đã phê chuẩn quyết định mở rộng hoạt động tại Thành phố Gaza, năm điều kiện đã được đặt ra để chấm dứt chiến tranh: giải giáp Hamas, trả tự do cho tất cả các con tin, phi quân sự hóa Gaza trong khi vẫn duy trì quyền kiểm soát an ninh của Israel, thành lập một chính quyền dân sự thay thế không phải Hamas hay Chính quyền Palestine.
Nhưng Hamas đã vạch ra một ranh giới đỏ về việc giải giáp. Các nhà phân tích Israel cho rằng việc Thủ tướng Netanyahu đưa ra thông điệp hai mặt là theo đuổi chiến tranh và hòa bình là một chiến thuật chính trị nhằm câu giờ.
"Ông Netanyahu hoàn toàn nhận thức được rằng Hamas sẽ không bao giờ chấp nhận các điều kiện của mình để chấm dứt chiến tranh và đó chính xác là mục đích của ông ấy", Chaim Levinson, nhà bình luận ngoại giao cấp cao của tờ báo Haaretz của Israel, nói với CNN.
Trong khi nhiều cuộc thăm dò dư luận cho thấy đa số công chúng Israel sẽ ủng hộ bất kỳ thỏa thuận nào đưa các con tin trở về thì các đối tác liên minh cực hữu của Thủ tướng Netanyahu là Itamar Ben Gvir và Bezalel Smotrich, kiên quyết phản đối lệnh ngừng bắn hoặc chấm dứt chiến tranh. Hai nhân vật này nhiều lần cảnh báo rằng điều đó có thể dẫn đến sự sụp đổ của chính phủ của ông.
Theo một nguồn tin Israel nắm rõ các cuộc đàm phán, do mối đe dọa công khai đó, tất cả các thỏa thuận con tin cho đến nay đều được thiết kế theo từng giai đoạn và dần dần. Cách tiếp cận từng phần này cho phép ông Netanyahu hứa với các đối tác liên minh của mình rằng Israel sẽ tiếp tục chiến tranh. Các đồng minh cực hữu của Netanyahu đã gây sức ép buộc nhà lãnh đạo Israel mở rộng chiến tranh và tăng cường ném bom Gaza cho đến khi Hamas đầu hàng.
Tuy nhiên, những động thái mới nhất của Thủ tướng Israel và thông điệp hai chiều đã làm gia tăng căng thẳng giữa chính phủ và gia đình các con tin bị giam giữ ở Gaza. Các gia đình đã cáo buộc chính phủ đã hy sinh các con tin bằng cách trì hoãn hoặc bác bỏ thỏa thuận một phần trên bàn đàm phán.
Sau khi phát động một số cuộc biểu tình phản chiến lớn nhất mà Israel từng chứng kiến kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu gần hai năm trước, các gia đình con tin đang lên kế hoạch cho một cuộc biểu tình khác vào tối 26/8.
Nhằm xoa dịu những lời chỉ trích của công chúng, văn phòng Thủ tướng Netanyahu đã thông báo với các phóng viên Israel vào cuối tuần rằng ông sẽ cử một đoàn đàm phán ngay khi địa điểm đàm phán được ấn định.