Sự trở lại ngoạn mục của hải quân Nga

Nhận định về sự phát triển của hải quân Nga, nhật báo Pháp "Le Figaro" mới đây cho rằng hải quân Nga phải mất hơn một thập kỷ mới xóa được ký ức đau buồn về vụ chìm tàu Kursk ngoài biển Barents ngày 12/8/2000 và để khẳng định sức mạnh của mình.

Sau sự tan rã của Liên Xô, hải quân Nga đã chìm tới đáy của khủng hoảng thiếu. Nhưng thời gian trôi đi, cuộc khủng hoảng tại Syria cho thấy chương đen tối của hải quân Nga đã trôi qua. Quân đội Nga đã dần lấy lại sức mạnh và các khả năng vốn có thời Liên Xô trước đây. Không nằm ngoài xu hướng chung của quân đội, hải quân Nga đã dần trở thành một thế lực hùng mạnh.


Sự trở lại ngoạn mục của ngoại giao Nga trong vấn đề Syria đi kèm với sự trở lại của các chiến hạm tại Địa Trung Hải. Chỉ trong tháng 8/2013, thế giới đã chứng kiến sự xuất hiện của các tàu tấn công được trang bị tên lửa hành trình hiện đại bên cạnh các tàu do thám, phá ngư lôi, tuần dương, tiếp tế… tại vùng biển chật hẹp này.

Tóm lại, tính đến cuối tháng 8/2013 đã có cả thảy 13 chiến hạm Nga xuất hiện tại phía đông Địa Trung Hải. Các tên tuổi lớn nhất của hải quân Nga, gồm tuần dương hạm phóng tên lửa Moscow hoặc tàu khu trục Nastoichivy, đã rời căn cứ quen thuộc tại Biển Đen để triển khai đồng loạt tại Địa Trung Hải, nơi các chiến hạm Nga đã vượt qua số lượng tàu chiến của cả Pháp và Mỹ. Sau một thời gian dài cam chịu vắng mặt, khủng hoảng tại Syria đã cho phép hải quân Nga có sự triển khai lực lượng đầu tiên kể từ khi Liên Xô sụp đổ.

Sau sự kiện tủi hổ mang tên Kursk, việc tái thiết một hạm đội xứng tầm cường quốc được xem là một trong những mục tiêu ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Vladimir Putin, người từng hứa sẽ đưa nước Nga trở lại "vị thế lãnh đạo của mọi công nghệ quân sự thế giới". Và có vẻ như sức mạnh của hải quân Nga đã xác lập tham vọng tại Địa Trung Hải, Biển Bắc và Thái Bình Dương. Ngày 16/9, Moscow đã thông báo chính thức mở lại một căn cứ quân sự bị từ bỏ năm 1993 tại một quần đảo nằm ở phía đông Bắc Cực.

Đối với ông Putin, đó là "giai đoạn mới trong việc mở mang tuyến hàng hải phía Bắc" nước Nga. Một dự án mang đậm tính chiến lược về phương diện quân sự kể từ khi khí hậu trái đất nóng lên khiến các lớp băng lạnh giá của Bắc Cực tan chảy, tạo ra một tuyến đường thủy mới cho phép các chiến hạm Nga rút ngắn hàng chục ngày hành trình so với các tuyến truyền thống, đặc biệt là hành trình qua kênh Suez.

Thứ trưởng Quốc phòng Nga Arkadi Bakhine tuyên bố: "Chúng tôi sẽ trở lại mãi mãi, bởi đây là một mảnh đất của nước Nga". Theo đánh giá của một đô đốc hải quân Pháp, không gian biển không bị bó hẹp bởi các thay đổi tác động đến thế giới. Khi các đường biên giới mới xuất hiện trên biển, việc biểu dương sức mạnh hải quân sẽ trở thành một công cụ ngoại giao và ông Putin nhận biết rất rõ điều này.

Tuy nhiên, chính Địa Trung Hải mới là nơi thu hút và bộc lộ mọi thèm muốn của hải quân Nga. Là căn cứ duy nhất của Moscow tại Trung Đông, cảng Tartous của Syria là một phương tiện gây ảnh hưởng khu vực quan trọng nhất đối với Kremlin. Việc triển khai đội tàu chiến Nga gần lãnh hải Syria cũng có một tác động chính trị và ngoại giao nhất định. Điều này được thể hiện ở phát biểu của Vladimir Komoyedov, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga, người đã cho rằng "đó là phản ứng bình thường của một chính phủ có lợi ích tại chỗ bị đe dọa. Các thủy thủ phải thể hiện được khả năng sơ tán công dân của mình trong trường hợp cần thiết, cũng như phải cung cấp được các tin tình báo theo yêu cầu của các nhà chức trách chính trị".

Thế nhưng, hành động biểu dương lực lượng của Nga cũng thể hiện một vai trò răn đe, cụ thể là ngăn chặn một chiến dịch tấn công quân sự tiềm tàng nhằm vào chế độ Damascus. Trong trường hợp xảy ra kịch bản này, hạm đội Nga chắc chắn sẽ đóng vai trò cảnh báo sớm, cụ thể là thông báo cho quân đội Syria về sự xuất hiện trực diện của các tên lửa Mỹ hoặc Pháp.

Tất nhiên, hải quân Nga vẫn chưa đạt tới các mục tiêu mà ông Putin đề ra. Các tàu chiến được triển khai tại Địa Trung Hải không phải là các tàu tối tân nhất. Lớp sơn ngoài các tàu đều đã hoen ố. Hai tàu sân bay còn phải đợi nhiều năm nữa mới đạt tình trạng sẵn sàng chiến đấu, trong khi các tàu BPC Mistral đặt mua của Pháp vẫn đang trong giai đoạn lắp ráp.

Tuy nhiên, tham vọng của Moscow vẫn rất lớn. "Một quốc gia dự định đóng thêm 15 tàu tiếp tế mới sẽ đồng nghĩa với việc có ý định triển khai lực lượng xung quanh thế giới", một đô đốc Pháp bình luận. Các tàu chiến cũ của Nga đang dần dần được triển khai trở lại sau khi đã được hiện đại hóa.

Chính hải quân Pháp đã phải thừa nhận rằng "quân đội Nga dường như đã tìm lại được khả năng tác chiến qua các cuộc tập trận". Để minh chứng, một trạm radar Nga mới đây đã phát hiện ra hai tên lửa đạn đạo Israel phóng trên bầu trời trong một cuộc tập trận, trong khi các lực lượng của Pháp không thể làm được như vậy.


Nguyễn Tuyên