Rio+20 là diễn đàn để các
chính khách, đại diện các giới doanh nghiệp, nông dân, các nhà khoa học, người
bản xứ, công đoàn, thanh niên, phụ nữ,… đánh giá kết quả thực hiện những cam kết
và thỏa thuận đạt được từ hội nghị lần thứ nhất cách đây 20 năm và thảo luận
các biện pháp phát triển một nền kinh tế xanh góp phần giảm nghèo đói, thúc đẩy
công bằng xã hội và bảo vệ môi trường tại hành tinh ngày càng trở nên chật chội
trong hai thập kỷ tới.
Tại hội nghị chính thức, các
cuộc thảo luận sẽ tập trung vào 2 chủ đề chính là cải thiện khuôn khổ thể chế để
phát triển bền vững và phát triển nền kinh tế xanh trong bối cảnh phát triển bền
vững và xóa đói nghèo.
Các nhà lãnh đạo trên thế giới
sẽ bàn và xác định các mục tiêu cũng như các chỉ số mới về phát triển bền vững,
đổi mới phương thức tài trợ và các biện pháp nhằm nhanh chóng loại bỏ các mô
hình sản xuất và tiêu dùng không bền vững hiện nay.
Theo Ban tổ chức, công việc
chuẩn bị cho Rio+20 nhấn mạnh tới 7 lĩnh vực cần ưu tiên quan tâm để phát triển
bền vững, đó là: việc làm, năng lượng, thành phố, an ninh lương thực và nông
nghiệp bền vững, nước, đại dương và khả năng sẵn sàng đối phó với thiên tai.
Diễn ra vào thời điểm thế giới
phải đối mặt với nhiều thách thức to lớn, như kinh tế lâm vào khủng hoảng, khoảng
cách giàu nghèo gia tăng, đa dạng sinh học suy giảm và các hệ sinh thái tự
nhiên suy thoái, Rio+20 lại càng có ý nghĩa và được đánh giá là cơ hội vàng để
cộng đồng quốc tế định hướng chính sách và hành động thúc đẩy phát triển bền vững
cả về kinh tế, xã hội và môi trường.
Đúng như nhận xét của Tổng
thư ký LHQ Ban Ki-moon, Rio+20 là cơ hội chỉ có một lần trong một thế hệ con
người để đặt thế giới vào con đường phát triển bền vững và phổ quát, trong đó
các yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường và phúc lợi được cân bằng.
Nhọc nhằn xác định
"Tương lai mà chúng ta mong muốn”
Hội nghị dự kiến sẽ thông qua
văn bản chính trị có tên “Tương lai mà chúng ta mong muốn”. Mặc dù các cuộc thảo
luận phải kéo dài thêm 5 ngày để thu hẹp khoảng cách cũng như điều chỉnh lập
trường, các nước và các khối nước vẫn không đạt được sự đồng thuận về văn bản
trên và phải tiếp tục thương thảo thêm tại phiên họp trù bị từ ngày 13-15/6.
Một trong những vấn đề chưa đạt
được sự đồng thuận là văn bản chính trị nên giữ hoặc loại bỏ các nguyên tắc đã
đạt được trong các cuộc thương lượng về môi trường từ năm 1992.
Trong khi một số nước muốn
văn bản cuối cùng tái khẳng định những nguyên tắc trên, nhưng một số nước lại
phản đối. Những ý kiến phản đối chủ yếu đến từ các nước giàu có và phát triển.
Những nước này không nhất trí với việc các nước giàu phải có trách nhiệm lớn
hơn bất chấp việc họ tàn phá môi trường nhiều hơn, nhưng hậu quả thì các nước
nghèo lại phải hứng chịu.
Một trong những nguyên nhân
khiến nhiều nước phát triển muốn rút lại các cam kết thúc đẩy phát triển bền vững
là vì vào thời điểm này họ đang lâm vào khủng hoảng kinh tế. Đây cũng được cho
là một trong những lý do khiến Tổng thống Mỹ Barack Obama, Thủ tướng
Đức Angela Merkel và Thủ tướng Anh David
Cameron sẽ không có mặt tại Rio+20.
Tuy nhiên, trên cương vị nước
chủ nhà và là một trong những “phát ngôn viên” của Nhóm 77 tập hợp các nước
đang phát triển, Braxin phản đối việc xem xét lại những thỏa thuận đã đạt được
tại Rio-92 cũng như tại các cuộc thương thuyết đa phương khác về môi trường.
Một số vấn đề bất đồng khác
là nguồn tài trợ để phát triển bền vững tại các nước đang phát triển, và Các mục
tiêu phát triển bền vững (SDG) sẽ thay thế Các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ
(MDG) sau khi tiến trình thực hiện các mục tiêu này kết thúc vào năm 2015.
Ngay cả khái niệm “nền kinh tế
xanh” cũng được mỗi nước hiểu theo cách riêng của mình. Các tổ chức dân sự lo
ngại các tập đoàn tư bản núp dưới ngọn cờ “kinh tế xanh” để chiếm đoạt tài
nguyên không phải của riêng ai mà là của nhân loại, còn các nước đang phát triển
lo ngại rằng các nước phát triển sử dụng chiêu bài “kinh tế xanh” để áp đặt rào
cản thương mại hoặc điều kiện viện trợ cho họ.
Tất cả những bất đồng trên
khiến văn bản cuối cùng của Rio+20 có nguy cơ trở thành một tuyên bố nhạt nhẽo
với những nội dung rất chung chung. Thế nhưng, dư luận vẫn hy vọng thái độ “chần
chừ” có thể chỉ là chiến thuật để hạn chế sự nhượng bộ trước khi đạt được một
thỏa thuận có thể chấp nhận được cho tất cả các bên vào phút chót.
Quang Sơn (Phóng
viên TTXVN tại Áchentina)