Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Nga Vladimir Putin.. Ảnh: AFP / Sputnik
Theo trang Asia Times, các biện pháp trừng phạt của phương Tây, khiến hàng loạt công ty Mỹ và các nước đồng minh rời khỏi Nga, cũng sẽ tạo khoảng trống cho các đối thủ cạnh tranh từ Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc nhảy vào.
Ngày 13/4, đài phát thanh công cộng quốc gia Mỹ NPR đã đặt câu hỏi: “Phương Tây đang giáng đòn trừng phạt vào Nga. Nhưng, chúng có tác dụng không?". Theo một cuộc khảo sát do Trường Quản lý Yale (Mỹ) thực hiện, gần 300 công ty Mỹ, châu Âu, Đông Á và các công ty nước ngoài khác đã hoàn toàn ngừng kinh doanh tại Nga kể từ khi Moskva đưa quân vào Ukraine. Hơn 470 công ty đã tạm ngừng hoặc thu hẹp quy mô hoạt động và hơn 110 công ty khác hoãn các khoản đầu tư mới.
Những tập đoàn nổi tiếng đã từ bỏ hoặc tạm ngừng kinh doanh ở Nga bao gồm các công ty dầu khí BP, Exxon và Shell; nhà sản xuất máy bay Airbus và Boeing; các nhà cung cấp thiết bị viễn thông Ericsson và Nokia; và những “người khổng lồ” công nghệ Alphabet (Google), AMD, Apple, Cisco, Global Foundries, Intel, Nvidia, Samsung, TSMC và Qualcomm.
Điều đó sẽ làm tê liệt nền kinh tế Nga? Một số người nghĩ như vậy. Chính Thị trưởng Moscow, Sergey Sobyanin, cũng từng viết blog rằng tại thành phố của ông, "theo ước tính, khoảng 200.000 người có nguy cơ mất việc làm."
Vào ngày 24/4, chuyên gia Jeffrey Sonnenfeld và nhóm nghiên cứu của ông tại Trường Quản lý Yale đã công bố danh sách cập nhật các công ty đã tạm dừng hoặc cắt giảm hoạt động tại Nga.
Cuộc khảo sát của họ xếp hạng các công ty như sau: Hạng A: Rút lui – Dọn sạch, gồm các công ty hoàn toàn ngừng tham gia với Nga hoặc hoàn toàn rời khỏi Nga (299 công ty); Hạng B: Đình chỉ - Tạm thời ngừng hầu hết các hoạt động nhưng vẫn có các lựa chọn để quay trở lại (364); Hạng C: Mở rộng quy mô - Giảm một số hoạt động quan trọng nhưng vẫn tiếp tục các hoạt động khác (112); Hạng D: Chờ đợi - Trì hoãn các khoản đầu tư mới trong khi tiếp tục hoạt động kinh doanh thực chất. (143): Hạng F: Vẫn “chiến”, gồm các công ty đang tiếp tục kinh doanh bình thường ở Nga (181)
Nhưng theo Asia Times, xếp hạng trên cần phải bổ sung một danh mục khác. Đó là Hạng E: Eurasia - các công ty Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc đang tìm cách tận dụng sự rút lui hàng loạt của các đối thủ phương Tây và Đông Á khỏi thị trường Nga.
Có thể thấy phần lớn các quốc gia trên thế giới đã từ chối ủng hộ các lệnh trừng phạt đối với Nga. Trong đó quan trọng nhất là Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Ấn Độ
Theo chính phủ Ấn Độ, khoảng 300 công ty Ấn Độ hiện đang hoạt động tại Nga. Thêm nhiều công ty nữa đang trên đường tới. Chủ tịch của Liên đoàn Các tổ chức xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), A Sakthivel, giải thích: “Xuất khẩu sang Nga không nhiều, chỉ ở nông sản và dược phẩm. Bây giờ cả phương Tây đang cấm vận Nga, sẽ có rất nhiều cơ hội cho các công ty Ấn Độ vào Nga ”.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp gỡ tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Astana, Kazakhstan, ngày 9/6/2017. Ảnh: Sputnik
Susil Dungarwal, người sáng lập công ty tư vấn bán lẻ Ấn Độ Beyond Squarefeet Advisory, cho biết: “Chúng tôi đang tìm cách đưa các thương hiệu Ấn Độ đến Nga vì hầu hết các thương hiệu Mỹ và Châu Âu không còn bán ở đó nữa… Giả sử một anh chàng đang điều hành 50 cửa hàng của Calvin Klein với tư cách là một đại lý nhượng quyền chính ở Nga. Bây giờ, Calvin Klein không còn ở đó nữa, nhưng công ty đó vẫn còn 50 cửa hàng trống. Vì vậy, hoặc anh ấy đóng cửa 50 cửa hàng đó và bỏ kinh doanh, hoặc anh ấy có thể mang các thương hiệu Ấn Độ vào thay thế ”.
Việc định giá một phần hoặc tất cả hoạt động thương mại Nga - Ấn bằng đồng rupee và đồng rúp sẽ giúp Ấn Độ tránh được các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây và giảm sự phụ thuộc vào đô-la Mỹ.
Chỉ có một công ty Ấn Độ là Infosys đang ngừng hoạt động ở Nga (Hạng A); ba công ty khác - Reliance, Tata Motors và Tata Steel - tạm ngừng hoạt động (Hạng B), trong khi 13 công ty Ấn Độ đang tiến hành kinh doanh như bình thường (Hạng F).
Thổ Nhĩ Kỳ:
“Hơn 3.000 doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ đang làm việc trong các lĩnh vực kinh tế khác nhau ở Nga”, Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak cho biết tại Diễn đàn Doanh nghiệp Nga-Thổ Nhĩ Kỳ vào mùa hè năm ngoái.
Hãng hàng không Turkish Airlines vẫn không ngừng bay đến Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có hơn 600 công ty đang làm việc tại Ukraine, quan tâm đến ngăn chặn chiến tranh và khôi phục lợi ích kinh doanh của mình ở cả hai nước, chứ không phải làm cho nền kinh tế trở nên tồi tệ hơn bằng cách các lệnh trừng phạt.
Phát biểu trên kênh truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Mevlüt Çavuşoğlu cho biết, “Về nguyên tắc, chúng tôi không tham gia vào các lệnh trừng phạt như vậy. Chúng tôi cũng không có ý định tham gia vào các lệnh trừng phạt này ”.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan giải thích: “Chúng tôi đang mua gần một nửa lượng khí đốt tự nhiên mà đất nước sử dụng từ Nga. Chúng tôi còn đang xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Akkuyy với Nga. Chúng ta không thể gạt chúng sang một bên… Thứ nhất, tôi không thể bỏ mặc người dân của mình trong cái lạnh giá của mùa đông. Thứ hai, tôi không thể tạm dừng ngành công nghiệp của mình. Chúng tôi phải bảo vệ những điều này ”.
Các công ty Thổ Nhĩ Kỳ đang hoạt động tích cực tại thị trường Nga về xây dựng thương mại, cơ sở hạ tầng giao thông và xây dựng nhà máy công nghiệp, phát triển bất động sản, máy móc, thiết bị điện, phụ tùng ô tô, hàng không, thực phẩm, dệt may, kim loại và khoáng sản, năng lượng tái tạo và khí đốt tự nhiên. Hai nước cũng đang nỗ lực để tạo thuận lợi cho giao dịch bằng đồng rúp và đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ.
Đáng chú ý là cuộc khảo sát của Yale đề cập đến một công ty Thổ Nhĩ Kỳ - hãng hàng không Turkish Airlines (Hạng F), vẫn đang bay đến Nga.
Là thành viên NATO với nền kinh tế công nghiệp đang phát triển và dân số 85 triệu người, Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác kinh tế quan trọng của cả Nga và Ukraine.
Trung Quốc
Danh sách Hạng F của Yale bao gồm 41 công ty Trung Quốc (trong đó có một công ty từ Hong Kong và hai từ Đài Loan). Đó là các công ty xây dựng, kỹ thuật và năng lượng do nhà nước kiểm soát, ngân hàng, SAIC Motor và một số công ty công nghệ nổi tiếng bao gồm Alibaba, ANT, China Mobile, Oppo, Tencent, Xiaomi và ZTE.
Một showroom Xiaomi ở Nga.
Huawei, đã đình chỉ các đơn đặt hàng mới ở Nga, được xếp loại D, nhưng hành động của họ có thể chỉ là một nỗ lực để tránh thu hút sự chú ý nhiều hơn của Mỹ. Dù thế nào, Huawei cung đã là nhà cung cấp thiết bị, phần mềm và dịch vụ viễn thông lớn nhất ở Nga. Cùng với ZTE, họ sẽ giành lấy thị phần bị Nokia và Ericsson bỏ rơi.
Có vẻ như Trung Quốc sẽ làm những gì có thể để cung cấp các chất bán dẫn mà Nga không còn có thể nhập khẩu từ phương Tây và Đông Á. Đây sẽ không phải là một sự thay thế hoàn toàn, nhưng nó sẽ tăng lên theo thời gian khi ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc phát triển.
Không rõ chính xác có bao nhiêu công ty Trung Quốc đang kinh doanh tại Nga, nhưng thông tin từ các nguồn truyền thông và chính phủ cho thấy con số này lên tới hàng nghìn, và có khả năng sẽ tăng lên. Chính phủ Trung Quốc được cho là đang giúp các công ty tư nhân của nước này “lấp đầy khoảng trống trên thị trường Nga”, đặc biệt chú trọng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nga và Trung Quốc cũng đang tăng lượng giao dịch bằng đồng rúp và nhân dân tệ, để giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD.
Tóm lại, một nền kinh tế mới của Nga có khả năng xuất hiện khi các công ty Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc tiến vào các thị trường bị bỏ trống bởi người châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và những nước khác phản đối cuộc chiến ở Ukraine.