Một tàu chở dầu thô ở Nga. Ảnh: asia.nikkei.com
Nga đang bước vào năm thứ 3 của cuộc xung đột ở Ukraine khi có nguồn thu tài chính lớn, được hỗ trợ bởi doanh số bán dầu thô kỷ lục 37 tỷ USD cho Ấn Độ vào năm ngoái, kênh CNN của Mỹ dẫn một phân tích mới được công bố cho biết. Ấn Độ sau đó tái chế rồi xuất khẩu sang Mỹ dưới dạng sản phẩm dầu mỏ trị giá hơn 1 tỷ USD.
Theo phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA), được chia sẻ độc quyền với CNN, điều này có nghĩa là đối tác chiến lược của Mỹ, Ấn Độ đã thay thế các khách hàng phương Tây để mua dầu thô của Nga, được chiết khấu do các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.
Trong khi việc bán dầu thô của Nga sang Ấn Độ không bị trừng phạt và hoàn toàn hợp pháp, tác động thực sự của điều này là làm giảm áp lực từ các lệnh trừng phạt dầu mỏ của Mỹ và đồng minh nhằm vào Nga.
Doanh thu liên bang của Nga tăng vọt lên mức kỷ lục 320 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ còn tăng hơn nữa. Theo một số nhà phân tích, khoảng một phần ba số tiền đã được chi cho cuộc chiến ở Ukraine năm ngoái và một tỷ lệ lớn hơn vẫn được dành để chi cho cuộc xung đột vào năm 2024.
Nguồn tiền lớn mà Điện Kremlin thu được từ việc xuất khẩu dầu mỏ đã giúp Moskva có lợi thế hơn so với Kiev trong cuộc chiến kéo dài, khi đang gặp khó khăn với dòng viện trợ tài chính cực kỳ cần thiết của phương Tây.
Theo phân tích dữ liệu công khai từ Bộ tài chính Nga của nhà kinh tế Howard Shatz (RAND), thu và chi liên bang Nga đều ở mức cao nhất mọi thời đại vào năm 2023. Tuy nhiên, ông Shatz lưu ý Moskva vẫn chưa cân đối được ngân sách, một dấu hiệu cho thấy chi phí lớn của cuộc chiến và sự ảnh hưởng đến doanh thu từ dầu mỏ do các lệnh trừng phạt.
Ông Shatz nói: “Mặc dù doanh thu tăng vọt, thâm hụt ngân sách liên bang vẫn ở mức cao. Thuế sản xuất trong nước và nhập khẩu đều cao có nghĩa là Điện Kremlin đang đánh thuế chính người dân của mình để trang trải cho cuộc xung đột”.
Về phần mình, Ấn Độ biện minh việc mua hàng từ Nga như một phương tiện để giữ giá toàn cầu ở mức thấp hơn vì nước này không cạnh tranh với các quốc gia phương Tây về dầu mỏ ở Trung Đông. Bộ trưởng Dầu khí và Tài nguyên thiên nhiên Ấn Độ Hardeep Singh Puri nói với kênh CNBC tuần trước: “Nếu chúng tôi mua thêm dầu từ Trung Đông, giá dầu sẽ không ở mức 75 hay 76 USD. Nó sẽ là 150 USD/thùng”.
Vai trò phức tạp của Ấn Độ trong thương mại dầu mỏ toàn cầu cũng được phản ánh qua số phận các sản phẩm dầu mỏ được sản xuất từ dầu thô của Nga. Một phần dầu thô được tinh chế thành các sản phẩm dầu tại các nhà máy lọc dầu ở bờ biển phía Tây Ấn Độ, sau đó xuất khẩu sang Mỹ và các nước khác đã ký lệnh trừng phạt đối với dầu mỏ của Nga. Các sản phẩm được tinh chế bên ngoài Nga không nằm trong phạm vi trừng phạt, một điều mà các nhà phê bình gọi là “lỗ hổng trong lệnh trừng phạt dầu”.
Phân tích của CREA ước tính Mỹ là nước mua lớn nhất các sản phẩm dầu từ Ấn Độ làm từ dầu thô của Nga vào năm ngoái, trị giá 1,3 tỷ USD kể từ đầu tháng 12/2022, khi giới hạn giá dầu được đưa ra, đến cuối năm 2023.
Giá trị xuất khẩu các sản phẩm dầu này tăng lên đáng kể khi các đồng minh của Mỹ cũng thực thi các lệnh trừng phạt chống Nga. CREA ước tính rằng các sản phẩm dầu làm từ dầu thô của Nga trị giá 9,1 tỷ USD đã được các quốc gia này nhập khẩu vào năm 2023, tăng 44% so với năm trước.
Moskva cũng đã tìm ra cách để làm giàu cho mình từ quá trình lọc dầu và xuất khẩu này. Một trong những nhà máy lọc dầu và cảng của Ấn Độ chấp nhận dầu thô của Nga nằm ở Vadinar, và được điều hành bởi một công ty có tên Nayara Energy, công ty này do tập đoàn dầu mỏ nhà nước Nga Rosneft sở hữu 49,1%. CREA ước tính rằng Mỹ đã nhập khẩu các sản phẩm dầu trị giá 63 triệu USD được tinh chế ở Vadinar vào năm 2023 và khoảng một nửa lượng dầu thô sử dụng trong nhà máy là của Nga.
Nhưng báo cáo của CREA cho biết thêm rằng xuất khẩu từ Vadinar “dẫn đến nguồn thu thuế đáng kể cho Điện Kremlin dưới hình thức đánh thuế dầu thô xuất khẩu của Nga” và cũng thông qua lợi nhuận mà Rosneft kiếm được từ việc tinh chế và bán lại cho các đối thủ phương Tây của Moskva.