Lòng tin của đồng minh châu Á với Mỹ ra sao sau biến cố Afghanistan?

Đồng minh của Mỹ ở châu Á đã rút ra sự khác biệt then chốt giữa cú thoái lui biến động của Mỹ khỏi Afghanistan với cam kết của Washington trước các đối tác ở khu vực. Họ phủ nhận những đánh giá cho rằng việc rút quân đã hủy hoại lòng tin vào việc Mỹ sẵn lòng bảo vệ các nước bạn bè.

Một số nhà bình luận dự báo sụp đổ uy tín của Mỹ sau khủng hoảng ở Afghanistan và việc Trung Quốc nhanh chóng khai thác các biến cố dạng này là biểu hiện của suy giảm quyền lực Mỹ. Nhưng trong trao đổi với tờ Financial Times, giới chức chính phủ và quan chức quốc phòng các nước tại châu Á đều cho rằng việc so sánh diễn biến ở Afghanistan với quan hệ hợp tác của Mỹ và phần còn lại ở châu Á là không phù hợp.

Nhật Bản, nước tiếp nhận lượng binh sĩ Mỹ đồn trú nhiều nhất tại khu vực, tin rằng việc chính quyền Tổng thống Joe Biden sẵn lòng mở rộng hợp tác bảo đảm an ninh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và nâng cấp vai trò của nhóm Bộ tứ (gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia) là minh chứng cho thấy mức độ vững chắc của liên minh. “Chính quyền Mỹ tái khẳng định cam kết phòng thủ chung áp dụng cho quần đảo Senkaku/Điếu Ngư và đi vào cả lĩnh vực ngăn ngừa tấn công mạng”, một quan chức cấp cao của Nhật Bản cho biết.

Tại Australia, chính phủ cầm quyền lẫn phe đối lập đều ủng hộ cam kết trong liên minh với Mỹ. Theo Sam Roggeveen, giám đốc phụ trách chương trình an ninh quốc tế tại Viện Lowy có trụ sở ở Sydney, việc Mỹ chấm dứt can thiệp quân sự ở Afghanistan không làm thay đổi hay gây ra tác động đáng kể nào về vai trò trung tâm của liên minh.

Giới chuyên gia an ninh nhìn nhận các liên minh của Mỹ thậm chí còn có vai trò ngày càng quan trọng hơn nhằm chống lại nguy cơ đến từ một Trung Quốc hành xử ngày càng quyết đoán, một mục tiêu ông Biden đã nêu rõ khi nói về quyết định rút quân Mỹ khỏi Afghanistan. Phó Tổng thống Kamala Harris trong chuyến công du Đông Nam Á vừa qua cũng nhấn mạnh thông điệp trấn an các đối tác của Washington trước mối nguy mà Trung Quốc tạo ra.

“Rút quân khỏi Afghanistan đồng nghĩa với việc Mỹ có sự điều chỉnh nguồn lực, chuyển từ Trung Đông sang Đông Á và đó không phải là điều gì tiêu cực với Nhật Bản”, Kazuhiro Maeshima, chuyên gia về chính trị Mỹ tại Đại học Sophia ở Tokyo, bình luận.

Tuy nhiên, việc thoái lui lộn xộn của Mỹ ở Afghanistan cũng tạo ra luồng dư luận về việc các đồng minh của Mỹ cần tự chủ hơn trong quan hệ an ninh. Giới chính trị theo đường lối bảo thủ ở Nhật Bản - số muốn thúc đẩy thay đổi hiến pháp hòa bình, cho rằng diễn biến ở Afghanistan sẽ giúp củng cố luận điểm Tokyo cần chủ động hơn trong nâng cao năng lực tự bảo vệ.

Một số nhà quan sát nhìn nhận thất bại của Mỹ khi không tạo dựng được chiến thắng ở Afghanistan cũng khiến đồng minh phải suy tính lại trước khi gia nhập các chiến dịch quân sự của Mỹ trong tương lai. “Mỹ có thể gặp nhiều khó khăn hơn trong tạo dựng liên minh sẵn sàng tham gia các chiến dịch quân sự bên ngoài châu Âu và Đông Á trong tương lai”, một quan chức cấp cao giấu tên đến từ một nước đồng minh của Mỹ chia sẻ.

Ở một vài nước, thoái lui của Mỹ khỏi Afghanistan làm gia tăng chia rẽ chính trị. Tại Hàn Quốc, diễn biến ở Afghanistan đã kích thích làn sóng bất bình trước việc đồn trú của hàng chục nghìn lính Mỹ. Những người theo trường phái này kêu gọi giới chính trị đảng cầm quyền đẩy nhanh quá trình độc lập quân sự. Nhưng phái đối lập lại phản bác điều này, cho rằng sự sụp đổ của Kabul cho thấy cần thiết phải duy trì ổn định liên minh với Mỹ và Seoul không nên nóng vội trong việc giành quyền kiểm soát tác chiến trong thời chiến đối với lực lượng Mỹ-Hàn.

Tuy nhiên, vượt khỏi những yếu tố chính trị này, giới chuyên gia đều bác bỏ mối liên hệ giữa liên minh của Mỹ với chính sách của Washington đối với Afghanistan. “Chủ đề đó có thể khá thú vị, nhưng nó không phải là so sánh phản ánh đúng thực tế”, một quan chức Nhật Bản nói.