Không chỉ giới tài phiệt, nhiều người dân thường Nga cũng mua Bitcoin

Theo tờ The Conversation, lo ngại giới tài phiệt Nga sẽ né tránh các lệnh trừng phạt kinh tế bằng cách chuyển tài sản sang tiền điện tử, Thượng nghị sĩ Mỹ Elizabeth Warren đã giới thiệu một dự luật nhằm ngăn chặn các giao dịch tiền điện tử của Nga. 

Bà Warren cảnh báo tại phiên điều trần của một ủy ban Thượng viện: Không ai cho rằng Nga có thể né tránh mọi lệnh trừng phạt bằng cách chuyển toàn bộ tài sản sang tiền điện tử. Nhưng với những nhà tài phiệt Nga đang tìm cách tránh né, một hoặc hai tỷ [USD] tài sản của họ, thì tiền điện tử có vẻ là một lựa chọn khá tốt”.

Dự luật không tìm cách áp đặt lệnh cấm toàn diện đối với tất cả các giao dịch tiền điện tử của Nga, nhưng sẽ cho phép chính phủ quyền cấm các công ty Mỹ xử lý các giao dịch tiền điện tử liên quan đến các tài khoản Nga thuộc diện bị trừng phạt, và áp dụng các biện pháp trừng phạt lên các giao dịch tiền điện tử nước ngoài làm ăn với cá nhân, công ty và cơ quan chính phủ Nga bị trừng phạt.

Vấn đề đặt ra là liệu điều đó có cần thiết không, vì dù có các bằng chứng cho thấy các giao dịch tiền điện tử của Nga đã tăng lên về cả số lượng và giá trị trong tháng qua, nhưng quy mô cho thấy người mua là những người Nga bình thường đang tìm cách bảo vệ khoản tiết kiệm của mình khi giá trị đồng ruble sụt giảm.

Các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga đương nhiên đang gây tổn hại với toàn bộ nền kinh tế Nga. Tuy nhiên, mục tiêu cụ thể của chúng là tấn công giới tài phiệt ủng hộ Tổng thống Vladimir Putin. Nền tảng của chiến lược đó là ngăn những cá nhân này sử dụng hoặc di chuyển tài sản, bằng cách đóng băng các tài sản của họ ở nước ngoài và chặn các giao dịch tài chính.

Tuy nhiên hoạt động vẫn tiếp diễn của các sàn giao dịch tiền điện tử tại Nga, như Binance, Yobit và Local Bitcoin, đã khiến giới chức Mỹ không khỏi lo lắng. 

Ngay trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine, Bộ Tài chính Mỹ đã cảnh báo tiền điện tử có thể làm suy yếu các lệnh trừng phạt đã áp đặt đối với Moskva liên quan đến sự kiện sáp nhập Crimea năm 2014.

Mua Bitcoin để "cứu" đồng ruble rớt giá 

Biểu đồ dưới đây cho thấy lý do tại sao người Nga bình thường có lý do chính đáng để mua tiền điện tử. 

Sau khi Nga mở chiến dịch tại Ukraine ngày 24/2, đồng ruble đã giảm giá tới 40% so với đôla Mỹ, từ 76 ruble mua được 1 USD, xuống 132 ruble/USD. Vào ngày 22/3, 1 USD trị giá khoảng 109 ruble.

Biểu đồ tiếp theo cho thấy giá trị giao dịch Bitcoin của các tài khoản Nga bằng đồng ruble.

Bitcoin không phải loại tiền điện tử duy nhất mà người Nga có thể mua, nhưng cho đến nay nó là loại được giao dịch nhiều nhất và tin cậy nhất trong tất cả các dịch vụ tiền điện tử, vì vậy nó là một tài sản ủy nhiệm hữu ích cho thị trường.

Dữ liệu này từ Coin Dance, một công ty cung cấp dịch vụ và thống kê Bitcoin hàng đầu, cho thấy kể từ khi cuộc chiến bắt đầu ngày 24/2, cho đến ngày 22/3, chi tiêu mua Bitcoin bằng đồng ruble đã tăng 260%.

Đây là mức tăng ấn tượng, nhưng sẽ ít ấn tượng hơn khi tính đến sự mất giá của đồng ruble. Giá trị hàng tuần của đồng ruble được chuyển đổi thành Bitcoin là khoảng 28 triệu USD trong tuần trước, so với khoảng 14 triệu USD vào giữa tháng 2, tương đương mức tăng 100%.

Xét trên toàn cầu thì đây vẫn là một tỷ lệ rất nhỏ tiền được chuyển thành Bitcoin. Theo nhà cung cấp dữ liệu tiền điện tử Kaiko, mỗi tuần có từ 20 tỷ -40 tỷ USD được chi cho Bitcoin. Vì vậy, giao dịch Bitcoin – ruble chỉ chiếm không đầy 0,14%.

Quy mô giao dịch nhỏ

Điều quan trọng là phải xem xét số lượng tài khoản và quy mô trung bình của các giao dịch.

Theo Glassnode, một dịch vụ dữ liệu tiền điện tử khác, số lượng tài khoản Bitcoin của Nga đã tăng từ 39,9 triệu lên 40,7 triệu kể từ ngày 24/2 (trong khi dân số Nga là khoảng 144 triệu người). Quy mô trung bình hàng ngày của mỗi giao dịch ruble-Bitcoin – theo dữ liệu từ sàn giao dịch lớn nhất ở Nga, Binance – đã tăng lên 580 USD vào giữa tháng 2, trong khi tại Mỹ là 2.198 USD cùng thời điểm.

Khả năng đưa một lượng lớn ruble thông qua các sàn giao dịch tiền điện tử hoạt động ở Nga cũng bị hạn chế nhiều do tính thanh khoản tương đối thấp trong giao dịch tiền điện tử của Nga.

Tính thanh khoản thể hiện mức độ dễ dàng mà một tài sản hoặc chứng khoán - trong trường hợp này là Bitcoin - có thể được chuyển đổi thành tiền mặt mà không ảnh hưởng tới giá thị trường của nó.
Khi một thị trường có nhiều người mua và người bán hơn, thì việc hoàn thành một giao dịch trở nên dễ dàng hơn (tính thanh khoản cao) và càng ít tác động đến tỷ giá trao đổi. Với ít người mua và người bán thì thanh khoản sẽ thấp hơn.

Một thước đo tính thanh khoản của các sàn giao dịch Bitcoin của Nga là tổng giá trị của các lệnh giao dịch do người mua và người bán thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào. Con số này là khoảng 200.000 USD ở Nga so với 22 triệu USD đối với các sàn giao dịch tiền điện tử có trụ sở tại Mỹ, tức một khối lượng lớn hơn 110 lần.

Những thống kê này cho thấy bất kỳ ai muốn giao dịch khối lượng lớn Bitcoin với đồng ruble sẽ gặp khó khăn.

Do vậy, nhiều bằng chứng cho thấy hầu hết sự gia tăng trong giao dịch tiền điện tử của Nga đang bị chi phối bởi các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Có khả năng giới tài phiệt Nga đang sử dụng hàng trăm hoặc hàng nghìn tài khoản để thực hiện nhiều giao dịch quy mô nhỏ. Nhưng nhiều khả năng hơn là khối tài sản của họ chủ yếu được đầu tư thông qua các công ty vỏ bọc tài sản ở những nơi như Monaco, Quần đảo Virgin, Ireland, thậm chí là thành phố Delaware của Mỹ.